نامی که در آغاز به سد محمد رضا شاه دادند .
سد دز
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
مختصات: ۳۲°۳۶′۰۰″شمالی ۴۸°۲۷′۵۰″شرقی / ۳۲٫۶°شمالی ۴۸٫۴۶۴°شرقی / 32.6; 48.464سد دز یک سد بتُنی برق آبی است که بر روی رودخانه دز توسط یک کنسرسیوم ایتالیایی در ۲۳ کیلومتری شمال شرق اندیمشک احداث شد. این سد ۱۲۵۰۰۰ هکتار از اراضی پایین دست را آبیاری می کند و نقش مهمی در کنترل سیلاب های بالادستش دارد. نیروگاه این سد دارای قدرت نصب ۵۲۰ مگاوات می باشد.
نوع توربین: فرانسیس عمودی ساخت کارخانه هیتاچی ژاپن
سرعت چرخش توربین: ۲۵۰ دور در دقیقه
وزن رانر با شافت: ۴۲ تن
حداکثر قطر رانر: ۳۱۷۵ میلی متر
تعداد پره های رانر: ۱۷ عدد
جنس رانر: فولاد ۴۶ – sc در قسمت هایی کوتینگ stainless steel
احداث سد عظیم دز، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط ایتالیایی ها در کوه های زاگرس آغاز و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی پایان یافت. دریاچهٔ این سد ۶۵ کیلومتر طول و حدود ۶۰ کیلومترمربع مساحت داشته و گنجایش نهایی آن ۳٫۳ میلیارد مترمکعب می باشد. این سد با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از مرتفع ترین سدهای جهان (ششمین سد جهان در آن زمان) شناخته می شد و در حال حاضر نیز پنجاهمین سد بلند دنیا در بین سدهای ساخته شده و در دست ساخت می باشد.
سد دز نخستین سد از رشته سدهای چند منظوره در ۲۳ اسفند ۱۳۴۱ مورد بهره برداری قرار گرفت. با احداث سد دز در پشت دیواره این سد دریاچه ای به طول ۶۵ کیلومتر به وجود آمده که با ظرفیت نهائی ۳٫۳ میلیارد متر مکعب آب را در خود جای می دهد. هدف اصلی از احداث سدهایی نظیر سددز تأمین نیروی لازم جهت تولید برق کنترل سیلاب ها و تنظیم آب جهت مصارف آبیاری است. به منظور کنترل سیلاب ها دو تونل سرریز در ضلع شرقی دریاچه و با فاصله کمی از بدنه سد ساخته شده است؛ که قطر تونل تخلیه شماره یک ۱۴ متر و و تونل شماره دو ۱۲٫۶ متر می باشد و هر یک از آن ها قادر به تخلیه ۳۰۰۰ متر مکعب آب در ثانیه است. همچنین دو تونل آبگیر اصلی در ضلع غربی دریاچه ایجاد شده که هر یک به انشعاباتی با قطر کمتر تقسیم گردیده که توسط آن ها آب پشت دریاچه به توربین ها می رسد. حداکثر آب خروجی هریک از تونل های آبگیری اصلی برابر با ۲۴۰ متر مکعب در ثانیه است. در وسط بدنه سد در ارتفاع ۲۲۲٫۷ متری از سطح دریا سه دریچه آبیاری مخروطی شکل به منظور آبیاری زمین های کشاورزی و نیز کنترل سیلاب ها وجود دارد. حداکثر خروجی هر یک از این دریچه های آبیاری ۶۰ متر مکعب در ثانیه است. تعداد ۸ واحد ژنراتور هریک به قدرت ۶۵ مگاوات در نیروگاه سد دز وجود دارد و بدین ترتیب ظرفیت تمامی نیروگاه مجموعاً ۵۲۰ مگاوات است. کلید خانه که در ارتفاع ۵۷۷٫۵ متری از سطح دریا واقع شده است شامل کلیدهای قدرت از نوع روغنی - گازی و کلیدهای هوائی شمش های اصلی و فرعی و دیگر تجهیزات لازم برای ولتاژ ۲۳۰ کیلو ولت است. اتاق کنترل سد دز در ضلع غربی دره نزدیک به بدنه سد در ارتفاع ۲۲۵ متری از سطح دریا قرار دارد. مجموع طول جاده های تونلی منتهی به اتاق فرمان و نیروگاه ۶٫۵ کیلومتر است.
شرکت انتریوهایدرو راه اندازی واحدها را به عهده داشت و شرکت آمریکایی موریسون نادسن پیمانکار مرحله احداث کمپ تأمین آب مصرفی و آشامیدنی ایجاد تونل انحرافی و جاده تونلی و غیره بوده است شرکت ایتالیایی امپرزیت – جیرولا – لودی جیانی پیمانکار مرحله ساختمان بدنه سد و نیروگاه و تونل های سر ریز و کلید خانه و تکمیل تونل جاده ای و غیره بوده است. مخارج کل جهت اجرای این پرژه با در نظر گرفتن خطوط انتقال ۲۳۰ کیلو ولتی بالغ بر پنج میلیارد و پانصد میلیون ریال (معادل ۷۳٫۵ میلیون دلار) برآورد شده است از این مقدار مبلغ چهل میلیارد ونهصد میلیون ریال (۶۵ میلیون دلار) مربوط به هزینه های سد نیروگاه و دستگاه های آن و مابقی یعنی ششصد و چهل میلیون ریال (۸۵۰۰۰۰۰ دلار) مربوط به خطوط و ایستگاه های انتقال در مراحل ابتدایی بهره برداری از نیروگاه بوده است.
نوع توربین: فرانسیس عمودی ساخت کارخانه هیتاچی ژاپن
سرعت چرخش توربین: ۲۵۰ دور در دقیقه
وزن رانر با شافت: ۴۲ تن
حداکثر قطر رانر: ۳۱۷۵ میلی متر
تعداد پره های رانر: ۱۷ عدد
جنس رانر: فولاد ۴۶ – sc در قسمت هایی کوتینگ stainless steel
احداث سد عظیم دز، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط ایتالیایی ها در کوه های زاگرس آغاز و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی پایان یافت. دریاچهٔ این سد ۶۵ کیلومتر طول و حدود ۶۰ کیلومترمربع مساحت داشته و گنجایش نهایی آن ۳٫۳ میلیارد مترمکعب می باشد. این سد با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از مرتفع ترین سدهای جهان (ششمین سد جهان در آن زمان) شناخته می شد و در حال حاضر نیز پنجاهمین سد بلند دنیا در بین سدهای ساخته شده و در دست ساخت می باشد.
سد دز نخستین سد از رشته سدهای چند منظوره در ۲۳ اسفند ۱۳۴۱ مورد بهره برداری قرار گرفت. با احداث سد دز در پشت دیواره این سد دریاچه ای به طول ۶۵ کیلومتر به وجود آمده که با ظرفیت نهائی ۳٫۳ میلیارد متر مکعب آب را در خود جای می دهد. هدف اصلی از احداث سدهایی نظیر سددز تأمین نیروی لازم جهت تولید برق کنترل سیلاب ها و تنظیم آب جهت مصارف آبیاری است. به منظور کنترل سیلاب ها دو تونل سرریز در ضلع شرقی دریاچه و با فاصله کمی از بدنه سد ساخته شده است؛ که قطر تونل تخلیه شماره یک ۱۴ متر و و تونل شماره دو ۱۲٫۶ متر می باشد و هر یک از آن ها قادر به تخلیه ۳۰۰۰ متر مکعب آب در ثانیه است. همچنین دو تونل آبگیر اصلی در ضلع غربی دریاچه ایجاد شده که هر یک به انشعاباتی با قطر کمتر تقسیم گردیده که توسط آن ها آب پشت دریاچه به توربین ها می رسد. حداکثر آب خروجی هریک از تونل های آبگیری اصلی برابر با ۲۴۰ متر مکعب در ثانیه است. در وسط بدنه سد در ارتفاع ۲۲۲٫۷ متری از سطح دریا سه دریچه آبیاری مخروطی شکل به منظور آبیاری زمین های کشاورزی و نیز کنترل سیلاب ها وجود دارد. حداکثر خروجی هر یک از این دریچه های آبیاری ۶۰ متر مکعب در ثانیه است. تعداد ۸ واحد ژنراتور هریک به قدرت ۶۵ مگاوات در نیروگاه سد دز وجود دارد و بدین ترتیب ظرفیت تمامی نیروگاه مجموعاً ۵۲۰ مگاوات است. کلید خانه که در ارتفاع ۵۷۷٫۵ متری از سطح دریا واقع شده است شامل کلیدهای قدرت از نوع روغنی - گازی و کلیدهای هوائی شمش های اصلی و فرعی و دیگر تجهیزات لازم برای ولتاژ ۲۳۰ کیلو ولت است. اتاق کنترل سد دز در ضلع غربی دره نزدیک به بدنه سد در ارتفاع ۲۲۵ متری از سطح دریا قرار دارد. مجموع طول جاده های تونلی منتهی به اتاق فرمان و نیروگاه ۶٫۵ کیلومتر است.
شرکت انتریوهایدرو راه اندازی واحدها را به عهده داشت و شرکت آمریکایی موریسون نادسن پیمانکار مرحله احداث کمپ تأمین آب مصرفی و آشامیدنی ایجاد تونل انحرافی و جاده تونلی و غیره بوده است شرکت ایتالیایی امپرزیت – جیرولا – لودی جیانی پیمانکار مرحله ساختمان بدنه سد و نیروگاه و تونل های سر ریز و کلید خانه و تکمیل تونل جاده ای و غیره بوده است. مخارج کل جهت اجرای این پرژه با در نظر گرفتن خطوط انتقال ۲۳۰ کیلو ولتی بالغ بر پنج میلیارد و پانصد میلیون ریال (معادل ۷۳٫۵ میلیون دلار) برآورد شده است از این مقدار مبلغ چهل میلیارد ونهصد میلیون ریال (۶۵ میلیون دلار) مربوط به هزینه های سد نیروگاه و دستگاه های آن و مابقی یعنی ششصد و چهل میلیون ریال (۸۵۰۰۰۰۰ دلار) مربوط به خطوط و ایستگاه های انتقال در مراحل ابتدایی بهره برداری از نیروگاه بوده است.
wiki: سد دز
کلمات دیگر: