برابر پارسی : دژپُل
دزفول
برابر پارسی : دژپُل
فارسی به انگلیسی
فرهنگ فارسی
۱ - شهرستانی است در خوزستان واقع در دره آبدیز شامل بخشهای : اندیمشک سردشت و شوش و دارای ۳٠۳۲۹۲ تن سکنه است . ۲ - مرکز شهرستان شهریست روی تپه های رسوبی کنار آبدیز دارای ۱۲۱۲۵۱ تن سکنه و آن بوسیله راه شوسه کوتاهی به اندیمشک ( صالح آباد ) که بر سر راه شوسه تهران بخرمشهر و خط آهن سراسری قراردارد مربوط است و لیموترش آن مشهور است .
یکی از شهرستانهای استان ششم کشور است حدود : از طرف شمال به شهرستان خرم آباد و بروجرد - از جنوب به شهرستان اهواز - از خاور به شهرستان شوشتر - از باختر به شهرستان دشت میشان.
یکی از شهرستانهای استان ششم کشور است حدود : از طرف شمال به شهرستان خرم آباد و بروجرد - از جنوب به شهرستان اهواز - از خاور به شهرستان شوشتر - از باختر به شهرستان دشت میشان.
لغت نامه دهخدا
دزفول . [ دِ ] (اِخ ) (شهر...) آن را دسبول نیز گویند. (ابن بطوطه ). آن را اندیمشک گفته اند، از اقلیم سیم است . اردشیر بابکان ساخت بر دو جانب آب جندی شاپور نهاده است . بر جانب شرقی بالای شهر جویی در سنگ بریده اند در زیر شهر با رود رسانیده اند و دولابی بزرگ بر آن جوی ساخته چنانکه پنجاه گز آب بالایی اندازد و مدار شهر بدان آب است وشهری وسط است ، مواضع بسیار از توابع اوست . (از نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111). شهری است در خوزستان ، اسم قدیمی آن اندامیش و در کنار آب دیز واقع است . جمعیت فعلی آن مخلوط از طوایف مختلف است . در روی تپه ای به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سردابهای عمیقی دارد که برای فصل گرما است . اهالی آن بواسطه ٔ شدت گرما شکسته و لاغر هستند. (از جغرافیای سیاسی کیهان ). نام شهر از دز به معنی قلعه ، و پل مأخوذ است و آن بمناسبت قلعه ای است که برای حفظ پل معروف رود دز ساخته شده بود. دزفول تا قرن ششم هجری اِندالمِشک یا اندامشک یا اندامش نام داشت ، و تسمیه ٔ الروناش ، قنطرةالروم ، قنطرةالرود و قنطرة دزفول (مانند شوشتر) مدتها تحت الشعاع جندی شاپور بود و پس از ویران شدن شهر اخیر، دزفول رونق بیشتر یافت ، سپس به سبب عدم توجه به تعمیر شبکه ٔ عالی آبیاری عهد ساسانی ، شهر و اطرافش آسیب بسیار دید. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند ولی بعدتحت فرمان ایلخانان درآمد. در مقابل امیر تیمور مقاومتی نشان نداد. نادرشاه چند بار به دزفول آمد و برای حفظ آن در مقابل لرها قلعه ٔ دزشاه را در چند کیلومتری شمال شرقی شهر بنا نهاد. در نیمه ٔ اول قرن نوزدهم میلادی زراعت نیل در اطراف دزفول رایج شد و بسرعت توسعه یافت و تا رواج رنگهای خارجی رونق بسیار داشت واز کالاهای تجاری عمده ٔ دیگر آن قلم نی بود که تا قسطنطنیه و هند صادر میشد. بر اثر وبای سخت سال 1247 هَ. ق . در شوشتر، دزفول چندی کرسی خوزستان گردید. دزفول دارای 30 مسجد و تعدادی امامزاده و مقابر مقدسه است . مقبره ٔ سلطان حسین در آبادی روبَند شباهت تام به مقبره ٔ دانیال در شوش دارد. (از دائرةالمعارف فارسی ). شهر دزفول مرکز شهرستان دزفول در 146هزارگزی شمال اهواز و 10 هزارگزی اندیمشک واقع است و مختصات جغرافیائی آن بشرح ذیل است : طول 48 درجه و 24 دقیقه . عرض 32 درجه و 24 دقیقه . هوای شهر گرمسیر و درجه ٔ حرارت در وسط تابستان بیش از 50 درجه ٔ سانتیگراد است جمعیت شهر طبق سرشماری سال 1335 هَ . ش . 52121 تن و مذهب ساکنین مسلمان شیعه و زبان آنان فارسی است . در حدود یکهزار باب دکان و یک دبیرستان و 9 دبستان دارد. آب آشامیدنی سکنه از رودخانه ٔ دز که بوسیله ٔ لوله برداشته میشود تأمین میگردد. کلیه ٔ ادارات دولتی شهرستان در آن برقرار و پادگان نظامی آن در باختر رودخانه واقع است . از آثار قدیمی شهر آثار پلی است در روی رودخانه ٔ کنار شهر. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).
دزفول. [ دِ ] ( اِخ ) ( پل... ) در اصل دزپول بوده یعنی قلعه و پل ، و آن در ششتر واقع است و از غرایب بناهای روزگار است. ( انجمن آرا )( آنندراج ). پل شادروان. پل شوشتر از بناهای قدیمه است در جلو دروازه ای که به سمت دزفول می رود واقع است.طول آن 435 ذرع و عرض 6 ذرع و ارتفاع 10 ذرع و چشمه ها 15 چشمه است. ( از سفرنامه خوزستان حاج نجم الملک چ دبیرسیاقی ص 27 ). این پل غیر از پل دزفول واقع در شهر دزفول است و ظاهراً سبب آنکه به سوی دزفول می رفته است به نام پل دزفول مشهور شده است. رجوع به پل شادروان در این لغت نامه و سفرنامه حاج نجم الملک شود.
دزفول. [ دِ ] ( اِخ ) دزپل. دژپل. و در اصطلاح محلی آن را دزفیل و دژپیل گویند و معرب آن دِسفول است. پلی بر آن آب [ آب جندی شاپور ] بسته اند به چهل و دو چشمه و درازی آن پل پانصد و بیست گام و عرضش پانزده گام ، و آن را پل اندیمشک خوانند و آن شهر را بدان پل باز خوانند. ( نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111 ). پلی است بر روی رود دز که تسمیه شهر دزفول بمناسبت آن شمرده شده است. پایه های این پل ( مانند پایه های پل شوشتر ) مسلماً از دوره ساسانیان است و احتمالاً تحت سرپرستی مهندسین رومی در دوره شاپور اول ساسانی ساخته شده است. طاقهای آن ازادوار متأخر است و مکرر تعمیر شده. بعضی از جغرافیانویسان قرون هشتم و نهم هجری تعداد طاقهای آن را بتفاوت 42 و 55 ضبط کرده اند. این پل بعد از زمان نادر تجدید بنا شد ولی بعدها از حیز انتفاع افتاد. در اوایل قرن نوزدهم میلادی به امر محمد علی میرزا دولتشاه دقیقاً تعمیر شد ولی سیل مهیب سال 1832 م. دگر بار آن را از بین برد. و در عهد سلطنت رضا شاه به سبک جدید ساخته شد. ( از دائرةالمعارف فارسی ). حاج نجم الملک در سفرنامه خوزستان ( ص 22 ) وضع آن را در 1299 هَ. ق. چنین شرح می دهد: رود دز از طرف شمال شرقی وارد شهر میشود و در نصف شهر می پیچد از طرف مغرب در جنوب شهر جاری می شود به سمت مشرق و پلی عظیم بر روی رود از قدیم زده اند از آثار غریبه است فی الجمله تعمیری لازم دارد. طول این پل سیصد و شصت ذرع است و دودامنه سی ذرغ و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع و عدد چشمه ها بیست عدد، عرض چشمه ها بعضی پنج ذرع و بعضی نه ذرع.
دزفول. [ دِ ] ( اِخ ) ( شهر... ) آن را دسبول نیز گویند. ( ابن بطوطه ). آن را اندیمشک گفته اند، از اقلیم سیم است. اردشیر بابکان ساخت بر دو جانب آب جندی شاپور نهاده است. بر جانب شرقی بالای شهر جویی در سنگ بریده اند در زیر شهر با رود رسانیده اند و دولابی بزرگ بر آن جوی ساخته چنانکه پنجاه گز آب بالایی اندازد و مدار شهر بدان آب است وشهری وسط است ، مواضع بسیار از توابع اوست. ( از نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111 ). شهری است در خوزستان ، اسم قدیمی آن اندامیش و در کنار آب دیز واقع است. جمعیت فعلی آن مخلوط از طوایف مختلف است. در روی تپه ای به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سردابهای عمیقی دارد که برای فصل گرما است. اهالی آن بواسطه شدت گرما شکسته و لاغر هستند. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ). نام شهر از دز به معنی قلعه ، و پل مأخوذ است و آن بمناسبت قلعه ای است که برای حفظ پل معروف رود دز ساخته شده بود. دزفول تا قرن ششم هجری اِندالمِشک یا اندامشک یا اندامش نام داشت ، و تسمیه الروناش ، قنطرةالروم ، قنطرةالرود و قنطرة دزفول ( مانند شوشتر ) مدتها تحت الشعاع جندی شاپور بود و پس از ویران شدن شهر اخیر، دزفول رونق بیشتر یافت ، سپس به سبب عدم توجه به تعمیر شبکه عالی آبیاری عهد ساسانی ، شهر و اطرافش آسیب بسیار دید. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند ولی بعدتحت فرمان ایلخانان درآمد. در مقابل امیر تیمور مقاومتی نشان نداد. نادرشاه چند بار به دزفول آمد و برای حفظ آن در مقابل لرها قلعه دزشاه را در چند کیلومتری شمال شرقی شهر بنا نهاد. در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی زراعت نیل در اطراف دزفول رایج شد و بسرعت توسعه یافت و تا رواج رنگهای خارجی رونق بسیار داشت واز کالاهای تجاری عمده دیگر آن قلم نی بود که تا قسطنطنیه و هند صادر میشد. بر اثر وبای سخت سال 1247 هَ. ق. در شوشتر، دزفول چندی کرسی خوزستان گردید. دزفول دارای 30 مسجد و تعدادی امامزاده و مقابر مقدسه است. مقبره سلطان حسین در آبادی روبَند شباهت تام به مقبره دانیال در شوش دارد. ( از دائرةالمعارف فارسی ). شهر دزفول مرکز شهرستان دزفول در 146هزارگزی شمال اهواز و 10 هزارگزی اندیمشک واقع است و مختصات جغرافیائی آن بشرح ذیل است : طول 48 درجه و 24 دقیقه. عرض 32 درجه و 24 دقیقه. هوای شهر گرمسیر و درجه حرارت در وسط تابستان بیش از 50 درجه سانتیگراد است جمعیت شهر طبق سرشماری سال 1335 هَ. ش. 52121 تن و مذهب ساکنین مسلمان شیعه و زبان آنان فارسی است. در حدود یکهزار باب دکان و یک دبیرستان و 9 دبستان دارد. آب آشامیدنی سکنه از رودخانه دز که بوسیله لوله برداشته میشود تأمین میگردد. کلیه ادارات دولتی شهرستان در آن برقرار و پادگان نظامی آن در باختر رودخانه واقع است. از آثار قدیمی شهر آثار پلی است در روی رودخانه کنار شهر. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6 ).
دزفول. [ دِ ] ( اِخ ) دزپل. دژپل. و در اصطلاح محلی آن را دزفیل و دژپیل گویند و معرب آن دِسفول است. پلی بر آن آب [ آب جندی شاپور ] بسته اند به چهل و دو چشمه و درازی آن پل پانصد و بیست گام و عرضش پانزده گام ، و آن را پل اندیمشک خوانند و آن شهر را بدان پل باز خوانند. ( نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111 ). پلی است بر روی رود دز که تسمیه شهر دزفول بمناسبت آن شمرده شده است. پایه های این پل ( مانند پایه های پل شوشتر ) مسلماً از دوره ساسانیان است و احتمالاً تحت سرپرستی مهندسین رومی در دوره شاپور اول ساسانی ساخته شده است. طاقهای آن ازادوار متأخر است و مکرر تعمیر شده. بعضی از جغرافیانویسان قرون هشتم و نهم هجری تعداد طاقهای آن را بتفاوت 42 و 55 ضبط کرده اند. این پل بعد از زمان نادر تجدید بنا شد ولی بعدها از حیز انتفاع افتاد. در اوایل قرن نوزدهم میلادی به امر محمد علی میرزا دولتشاه دقیقاً تعمیر شد ولی سیل مهیب سال 1832 م. دگر بار آن را از بین برد. و در عهد سلطنت رضا شاه به سبک جدید ساخته شد. ( از دائرةالمعارف فارسی ). حاج نجم الملک در سفرنامه خوزستان ( ص 22 ) وضع آن را در 1299 هَ. ق. چنین شرح می دهد: رود دز از طرف شمال شرقی وارد شهر میشود و در نصف شهر می پیچد از طرف مغرب در جنوب شهر جاری می شود به سمت مشرق و پلی عظیم بر روی رود از قدیم زده اند از آثار غریبه است فی الجمله تعمیری لازم دارد. طول این پل سیصد و شصت ذرع است و دودامنه سی ذرغ و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع و عدد چشمه ها بیست عدد، عرض چشمه ها بعضی پنج ذرع و بعضی نه ذرع.
دزفول. [ دِ ] ( اِخ ) ( شهر... ) آن را دسبول نیز گویند. ( ابن بطوطه ). آن را اندیمشک گفته اند، از اقلیم سیم است. اردشیر بابکان ساخت بر دو جانب آب جندی شاپور نهاده است. بر جانب شرقی بالای شهر جویی در سنگ بریده اند در زیر شهر با رود رسانیده اند و دولابی بزرگ بر آن جوی ساخته چنانکه پنجاه گز آب بالایی اندازد و مدار شهر بدان آب است وشهری وسط است ، مواضع بسیار از توابع اوست. ( از نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111 ). شهری است در خوزستان ، اسم قدیمی آن اندامیش و در کنار آب دیز واقع است. جمعیت فعلی آن مخلوط از طوایف مختلف است. در روی تپه ای به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سردابهای عمیقی دارد که برای فصل گرما است. اهالی آن بواسطه شدت گرما شکسته و لاغر هستند. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ). نام شهر از دز به معنی قلعه ، و پل مأخوذ است و آن بمناسبت قلعه ای است که برای حفظ پل معروف رود دز ساخته شده بود. دزفول تا قرن ششم هجری اِندالمِشک یا اندامشک یا اندامش نام داشت ، و تسمیه الروناش ، قنطرةالروم ، قنطرةالرود و قنطرة دزفول ( مانند شوشتر ) مدتها تحت الشعاع جندی شاپور بود و پس از ویران شدن شهر اخیر، دزفول رونق بیشتر یافت ، سپس به سبب عدم توجه به تعمیر شبکه عالی آبیاری عهد ساسانی ، شهر و اطرافش آسیب بسیار دید. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند ولی بعدتحت فرمان ایلخانان درآمد. در مقابل امیر تیمور مقاومتی نشان نداد. نادرشاه چند بار به دزفول آمد و برای حفظ آن در مقابل لرها قلعه دزشاه را در چند کیلومتری شمال شرقی شهر بنا نهاد. در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی زراعت نیل در اطراف دزفول رایج شد و بسرعت توسعه یافت و تا رواج رنگهای خارجی رونق بسیار داشت واز کالاهای تجاری عمده دیگر آن قلم نی بود که تا قسطنطنیه و هند صادر میشد. بر اثر وبای سخت سال 1247 هَ. ق. در شوشتر، دزفول چندی کرسی خوزستان گردید. دزفول دارای 30 مسجد و تعدادی امامزاده و مقابر مقدسه است. مقبره سلطان حسین در آبادی روبَند شباهت تام به مقبره دانیال در شوش دارد. ( از دائرةالمعارف فارسی ). شهر دزفول مرکز شهرستان دزفول در 146هزارگزی شمال اهواز و 10 هزارگزی اندیمشک واقع است و مختصات جغرافیائی آن بشرح ذیل است : طول 48 درجه و 24 دقیقه. عرض 32 درجه و 24 دقیقه. هوای شهر گرمسیر و درجه حرارت در وسط تابستان بیش از 50 درجه سانتیگراد است جمعیت شهر طبق سرشماری سال 1335 هَ. ش. 52121 تن و مذهب ساکنین مسلمان شیعه و زبان آنان فارسی است. در حدود یکهزار باب دکان و یک دبیرستان و 9 دبستان دارد. آب آشامیدنی سکنه از رودخانه دز که بوسیله لوله برداشته میشود تأمین میگردد. کلیه ادارات دولتی شهرستان در آن برقرار و پادگان نظامی آن در باختر رودخانه واقع است. از آثار قدیمی شهر آثار پلی است در روی رودخانه کنار شهر. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6 ).
دزفول . [ دِ ] (اِخ ) (پل ...) در اصل دزپول بوده یعنی قلعه و پل ، و آن در ششتر واقع است و از غرایب بناهای روزگار است . (انجمن آرا)(آنندراج ). پل شادروان . پل شوشتر از بناهای قدیمه است در جلو دروازه ای که به سمت دزفول می رود واقع است .طول آن 435 ذرع و عرض 6 ذرع و ارتفاع 10 ذرع و چشمه ها 15 چشمه است . (از سفرنامه خوزستان حاج نجم الملک چ دبیرسیاقی ص 27). این پل غیر از پل دزفول واقع در شهر دزفول است و ظاهراً سبب آنکه به سوی دزفول می رفته است به نام پل دزفول مشهور شده است . رجوع به پل شادروان در این لغت نامه و سفرنامه ٔ حاج نجم الملک شود.
دزفول . [ دِ ] (اِخ ) (شهرستان ...) یکی از شهرستانهای استان ششم کشور است . حدود: از طرف شمال به شهرستان خرم آباد و بروجرد، از جنوب به شهرستان اهواز، از خاور به شهرستان شوشتر، از باختر به شهرستان دشت میشان . هوای شهرستان گرمسیر است درجه ٔ حرارت تابستان متجاوز از 50 درجه می باشد ولی نسبت به شهرستانهای اهواز و خرمشهر خشکتر است . آب مصرفی قرای شهرستان اکثر از رودخانه ٔ دز و قسسمتی از چشمه و چاه تأمین میگردد. قسمت شمالی شهرستان کوهستانی و قسمت مرکزی و جنوبی آن دشت است . مرتفعترین قله ٔ کوههای شمالی بنام قله کوه سالن به ارتفاع 2464 گز و قلعه ٔ کرناس به ارتفاع 2550 گز میباشد. اسامی کوههای شهرستان بشرح زیر است : در بخش سردشت کوههای سالن ، لنگر، برآفتاب ، دز، تفتان ، و در بخش اندیمشک کوههای تنگوان ، هداو، کرناس . رودخانه های مهم شهرستان ، رودخانه ٔ دز و رودخانه ٔ کرخه است . رجوع به هریک از این دو نام در ردیف خود شود. بادی که در این شهرستان از طرف جنوب خاوری می وزد مرطوب است تابستان هوا را گرم و زمستان معتدل مینماید و باد شمال غربی تابستان هوا را معتدل و زمستان سرد مینماید. این شهرستان از چهار بخش بنام مرکزی ، اندیمشک ، شوش ، سردشت تشکیل شده است . مجموع قرای شهرستان 206 قریه و نفوس آن در حدود 111 هزار تن است . زبان مادری لری بختیاری است . راه آهن سرتاسری کشور از قسمت جنوب باختری شهرستان بین بخشهای اندیمشک و شوش میگذرد. راه شوسه ٔ دزفول از اندیمشک منشعب میگردد. بخش دزفول از 77 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده جمعیت آن 21هزارتن است و قرای مهم آن بشرح زیر می باشد: کوتیون ،چقاسبز، نجف آباد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).
دزفول . [ دِ ] (اِخ ) دزپل . دژپل . و در اصطلاح محلی آن را دزفیل و دژپیل گویند و معرب آن دِسفول است . پلی بر آن آب [ آب جندی شاپور ] بسته اند به چهل و دو چشمه و درازی آن پل پانصد و بیست گام و عرضش پانزده گام ، و آن را پل اندیمشک خوانند و آن شهر را بدان پل باز خوانند. (نزهةالقلوب مستوفی ج 3 ص 111). پلی است بر روی رود دز که تسمیه ٔ شهر دزفول بمناسبت آن شمرده شده است . پایه های این پل (مانند پایه های پل شوشتر) مسلماً از دوره ٔ ساسانیان است و احتمالاً تحت سرپرستی مهندسین رومی در دوره ٔ شاپور اول ساسانی ساخته شده است . طاقهای آن ازادوار متأخر است و مکرر تعمیر شده . بعضی از جغرافیانویسان قرون هشتم و نهم هجری تعداد طاقهای آن را بتفاوت 42 و 55 ضبط کرده اند. این پل بعد از زمان نادر تجدید بنا شد ولی بعدها از حیز انتفاع افتاد. در اوایل قرن نوزدهم میلادی به امر محمد علی میرزا دولتشاه دقیقاً تعمیر شد ولی سیل مهیب سال 1832 م . دگر بار آن را از بین برد. و در عهد سلطنت رضا شاه به سبک جدید ساخته شد. (از دائرةالمعارف فارسی ). حاج نجم الملک در سفرنامه ٔ خوزستان (ص 22) وضع آن را در 1299 هَ . ق . چنین شرح می دهد: رود دز از طرف شمال شرقی وارد شهر میشود و در نصف شهر می پیچد از طرف مغرب در جنوب شهر جاری می شود به سمت مشرق و پلی عظیم بر روی رود از قدیم زده اند از آثار غریبه است فی الجمله تعمیری لازم دارد. طول این پل سیصد و شصت ذرع است و دودامنه سی ذرغ و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع و عدد چشمه ها بیست عدد، عرض چشمه ها بعضی پنج ذرع و بعضی نه ذرع .
دانشنامه عمومی
دزفول شهری است در جنوب غربی ایران و سی امین شهر پرجمعیت کشور و مرکز شهرستان دزفول است که با پهنای نزدیک به ۴۷۶۲ کیلومتر مربع در کناره رودخانه دز و در بخش های جلگه ای استان خوزستان واقع شده است. با برشمردن بخش های روستایی آن دارای گستردگی برابر ۷۸۴۴ کیلومتر مربع است. شهر در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح دریا و از شهرهای شمالی استان خوزستان است. دزفول به جهت گذر رود دز از این شهر و پیشینه تاریخی اش از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اَوان(avan): پیشینه دزفول را خاورشناسان ازآن هنگام که این شهر پایتخت عیلامیان بود (حدود ۲۶۰۰پیش از میلاد) و «اوان» خوانده می شد، نزدیک به پنج هزار سال پیش برآورد کرده اند. در نوشته های باستانی پس از طوفان نوح، از شهری به نام آوان نام برده شده است. این شهر، پایتخت تمدّن عیلام و سرآمد شهرهای مشرق زمین بوده است. کاوشگران غربی در نیم قرن اخیر، پس از مطالعات و تحقیقات فراوان تصریح کرده اند که اَوان همان دزفول کنونی است. در این صورت، «دزفول» فعلی یا اوان پنج هزار سال پیش را باید نخستین پایتخت امپراتوری گسترده کشور عیلام دانست.
دژپل(Dzhpl): از ۱۷۵۰ سال قبل که پل قدیمی دزفول بر رودخانه دز بنا شد، نام این شهر را دژپل گذاشته اند. دژپل ازنام همان پل مشتق گردیده است. معمولاً دژ به معنی قلعه است ولی در اینجا منظور یک دژ طبیعی می باشد که در ۴۸ کیلومتری دزفول در کنار رود دز قرار گرفته و یکی ازمهمترین استحکامات کوهستانی ایران به شمار می آید.
دزپل(dzpl):پس از دژپل، نام این شهر به دزپل رواج یافت.
قصر روناش(Gasr-o-Rovnas): روناش نام باستانی و پنج هزار ساله ی؛ دژپل؛ یا دزفول از شهرهای کنونی ایران است و نیز پلی که در زمان شاپور اول بر روی رودخانه دز بنا گردید پل روناش یا رعناش نام گذاری شد دژی به همین نام برای پاسداری از این پل بنا گردید که به آن قصر روناش یا رعنا می گفتند. نام روناش تا سدهٔ دهم هجری همچنان بر سر زبان ها بود تا اینکه در دوران شاه اسماعیل صفوی به؛ رعناش؛ بدل گردید. در حال حاضر نیز به برآمدگی های ساحل غربی دز رعنا (بدون ش) می گویند.
این شهر در ۷۲۱ کیلومتری تهران و ۱۵۵ کیلومتری اهواز و در۳۰۰ کیلومتری دریا و در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح آب های آزاد قرار دارد. از لحاظ وسعت دومین شهر پس از اهواز در استان می باشد که از سوی شمال به استان لرستان و از سوی شرق به شهرستان مسجد سلیمان و استان چهار محال بختیاری و از شمال غربی به شهرستان اندیمشک و از جنوب به شهرستان شوشتر و از سمت غرب به شهرستان شوش محدود می گردد.
دزفول در دامنه های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان بازمی گردد ولی پیش از ساسانیان هم آباد بوده و بخشی از سرزمین های امپراتوری های ایلام و هخامنشیان به شمار می رفته است.فرهنگ مردم دزفول را می توان آمیزه ای از فرهنگ کهن خوزستان دانست. مناطق اطراف دزفول در حدود ۵۰۰۰ سال زیستگاه مردم این نواحی بوده است.
دزفول دارای زمستان و پاییزی مدیترانه ای بوده و زیست بوم سرسبز آن از پایان زمستان تا آغازه های بهار بسیار دلپذیر است. این شهر با زیست بوم زیبای جلگه ای-کوهپایه ای و کوهستانی خود در سراسر سال و به ویژه در روزهای نوروز پذیرای شمار بسیاری از گردشگران است. گرم ترین و سردترین ماه های سال این شهر به ترتیب تیر و دی می باشند. بررسی یک دوره آماری آب و هوایی نشان دهنده آن است که حداقل درجه حرارت دزفول ۲/۱۹ درجه و حداکثر آن ۶/۴۵ درجه سانتیگراد می باشد.
اَوان(avan): پیشینه دزفول را خاورشناسان ازآن هنگام که این شهر پایتخت عیلامیان بود (حدود ۲۶۰۰پیش از میلاد) و «اوان» خوانده می شد، نزدیک به پنج هزار سال پیش برآورد کرده اند. در نوشته های باستانی پس از طوفان نوح، از شهری به نام آوان نام برده شده است. این شهر، پایتخت تمدّن عیلام و سرآمد شهرهای مشرق زمین بوده است. کاوشگران غربی در نیم قرن اخیر، پس از مطالعات و تحقیقات فراوان تصریح کرده اند که اَوان همان دزفول کنونی است. در این صورت، «دزفول» فعلی یا اوان پنج هزار سال پیش را باید نخستین پایتخت امپراتوری گسترده کشور عیلام دانست.
دژپل(Dzhpl): از ۱۷۵۰ سال قبل که پل قدیمی دزفول بر رودخانه دز بنا شد، نام این شهر را دژپل گذاشته اند. دژپل ازنام همان پل مشتق گردیده است. معمولاً دژ به معنی قلعه است ولی در اینجا منظور یک دژ طبیعی می باشد که در ۴۸ کیلومتری دزفول در کنار رود دز قرار گرفته و یکی ازمهمترین استحکامات کوهستانی ایران به شمار می آید.
دزپل(dzpl):پس از دژپل، نام این شهر به دزپل رواج یافت.
قصر روناش(Gasr-o-Rovnas): روناش نام باستانی و پنج هزار ساله ی؛ دژپل؛ یا دزفول از شهرهای کنونی ایران است و نیز پلی که در زمان شاپور اول بر روی رودخانه دز بنا گردید پل روناش یا رعناش نام گذاری شد دژی به همین نام برای پاسداری از این پل بنا گردید که به آن قصر روناش یا رعنا می گفتند. نام روناش تا سدهٔ دهم هجری همچنان بر سر زبان ها بود تا اینکه در دوران شاه اسماعیل صفوی به؛ رعناش؛ بدل گردید. در حال حاضر نیز به برآمدگی های ساحل غربی دز رعنا (بدون ش) می گویند.
این شهر در ۷۲۱ کیلومتری تهران و ۱۵۵ کیلومتری اهواز و در۳۰۰ کیلومتری دریا و در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح آب های آزاد قرار دارد. از لحاظ وسعت دومین شهر پس از اهواز در استان می باشد که از سوی شمال به استان لرستان و از سوی شرق به شهرستان مسجد سلیمان و استان چهار محال بختیاری و از شمال غربی به شهرستان اندیمشک و از جنوب به شهرستان شوشتر و از سمت غرب به شهرستان شوش محدود می گردد.
دزفول در دامنه های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان بازمی گردد ولی پیش از ساسانیان هم آباد بوده و بخشی از سرزمین های امپراتوری های ایلام و هخامنشیان به شمار می رفته است.فرهنگ مردم دزفول را می توان آمیزه ای از فرهنگ کهن خوزستان دانست. مناطق اطراف دزفول در حدود ۵۰۰۰ سال زیستگاه مردم این نواحی بوده است.
دزفول دارای زمستان و پاییزی مدیترانه ای بوده و زیست بوم سرسبز آن از پایان زمستان تا آغازه های بهار بسیار دلپذیر است. این شهر با زیست بوم زیبای جلگه ای-کوهپایه ای و کوهستانی خود در سراسر سال و به ویژه در روزهای نوروز پذیرای شمار بسیاری از گردشگران است. گرم ترین و سردترین ماه های سال این شهر به ترتیب تیر و دی می باشند. بررسی یک دوره آماری آب و هوایی نشان دهنده آن است که حداقل درجه حرارت دزفول ۲/۱۹ درجه و حداکثر آن ۶/۴۵ درجه سانتیگراد می باشد.
wiki: موشک بالستیک هوشمند زمین به زمین ساخت ایران
دزفول همچنین می تواند به موارد زیر اشاره داشته باشد:
دزفول همچنین می تواند به موارد زیر اشاره داشته باشد:
wiki: محمدعلی جعفری و امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در کارخانه زیرزمینی تولید موشک های بالستیک سپاه رونمایی شد.
موشک دزفول یک موشک بالستیک هوشمند زمین به زمین است که به لحاظ ابعاد و اندازه به هندسه موشک ذوالفقار بسیار نزدیک است؛ موشک ذوالفقار دارای برد ۷۰۰ کیلومتر است؛ اما موشک دزفول ۱۰۰۰ کیلومتر برد دارد. به گفته امیرعلی حاجی زاده قدرت انهدام و تخریب این موشک به دلیل نوع موادی که در سر جنگی آن به کارگیری شده، دو برابر موشک ذوالفقار است.
موشک «دزفول» با برد ۱۰۰۰ کیلومتر رونمایی شد/ اولین نمایش از کارخانه تولید موشک سپاه (خبرگذاری فارس)
موشک دزفول یک موشک بالستیک هوشمند زمین به زمین است که به لحاظ ابعاد و اندازه به هندسه موشک ذوالفقار بسیار نزدیک است؛ موشک ذوالفقار دارای برد ۷۰۰ کیلومتر است؛ اما موشک دزفول ۱۰۰۰ کیلومتر برد دارد. به گفته امیرعلی حاجی زاده قدرت انهدام و تخریب این موشک به دلیل نوع موادی که در سر جنگی آن به کارگیری شده، دو برابر موشک ذوالفقار است.
موشک «دزفول» با برد ۱۰۰۰ کیلومتر رونمایی شد/ اولین نمایش از کارخانه تولید موشک سپاه (خبرگذاری فارس)
wiki: دزفول (موشک)
فرهنگ فارسی ساره
دژپل
نقل قول ها
دزفول دومین شهرستان پرجمعیت خوزستان و سی و یکمین شهر پر جمعیت ایران است.
• می خواستم شعری برای جنگ بگویم• -> قیصر امین پور
• در شهر ما• شما دزفولی ها امتحان دادید و خوب از امتحان بیرون آمدید. اگر قرار باشد روزی از جماران خارج شوم ابتدا به دزفول می روم. ملت ایران و دزفول عزیز ایستاده است. دزفول دین خود را به اسلام ادا کرد. من باید به خوزستان بالاخص به دزفول قهرمان تبریک عرض کنم برای اینکه، آنطور روح مقاومت دارند وآنطور مردانه قیام کردند و مشغول مقابله با دشمن هستند. -> سید روح الله خمینی
• حادثه دزفول (جنگ) یک حماسه است. دزفول دژ مقاوم ایران و اسلام است. -> سید علی خامنه ای
• دزفول دژ تسخیر ناپذیر انقلاب و سمبل مقاومت تاریخ بشریت است. دلاوری های مردم دزفول بخشی از ادبیات و تاریخ جنگ است. ملت ایران حق دارند به مردم دزفول ببالند. دزفول امروز بهترین اعتبار را در دنیا دارد. -> اکبر هاشمی رفسنجانی
• دزفول دژ تسخیر ناپذیر ایران است. -> محمود احمدی نژاد
• انیشتن خطاب به دکتر حسابی: زمانی که پدران سرزمین من همدیگر را می خوردند، در سرزمین شما دانشگاه (دانشگاه جندی شاپور دزفول) وجود داشته. -> آلبرت اینشتین
• دزفول یعنی دژ پل که منظور قلعه پل باشد که در کنار رودخانه دز در جنوب شهر سابق جندی شاپور جا دارد و نیز معروف است که می گویند به فرمان شاپور اول ساخته شده است؛ که به همین مناسبت آن شهر نیز به همین نام موسوم گردید. -> ابن سرابیون
• از دروازه های شهر دزفول یک دروازه به طرف خشکی و بقیه به طرف رودخانه باز می شود. در دوطرف رودخانه باغ ها قرار دارد. عمق رودخانه زیاد است... -> ابن بطوطه
• می خواستم شعری برای جنگ بگویم• -> قیصر امین پور
• در شهر ما• شما دزفولی ها امتحان دادید و خوب از امتحان بیرون آمدید. اگر قرار باشد روزی از جماران خارج شوم ابتدا به دزفول می روم. ملت ایران و دزفول عزیز ایستاده است. دزفول دین خود را به اسلام ادا کرد. من باید به خوزستان بالاخص به دزفول قهرمان تبریک عرض کنم برای اینکه، آنطور روح مقاومت دارند وآنطور مردانه قیام کردند و مشغول مقابله با دشمن هستند. -> سید روح الله خمینی
• حادثه دزفول (جنگ) یک حماسه است. دزفول دژ مقاوم ایران و اسلام است. -> سید علی خامنه ای
• دزفول دژ تسخیر ناپذیر انقلاب و سمبل مقاومت تاریخ بشریت است. دلاوری های مردم دزفول بخشی از ادبیات و تاریخ جنگ است. ملت ایران حق دارند به مردم دزفول ببالند. دزفول امروز بهترین اعتبار را در دنیا دارد. -> اکبر هاشمی رفسنجانی
• دزفول دژ تسخیر ناپذیر ایران است. -> محمود احمدی نژاد
• انیشتن خطاب به دکتر حسابی: زمانی که پدران سرزمین من همدیگر را می خوردند، در سرزمین شما دانشگاه (دانشگاه جندی شاپور دزفول) وجود داشته. -> آلبرت اینشتین
• دزفول یعنی دژ پل که منظور قلعه پل باشد که در کنار رودخانه دز در جنوب شهر سابق جندی شاپور جا دارد و نیز معروف است که می گویند به فرمان شاپور اول ساخته شده است؛ که به همین مناسبت آن شهر نیز به همین نام موسوم گردید. -> ابن سرابیون
• از دروازه های شهر دزفول یک دروازه به طرف خشکی و بقیه به طرف رودخانه باز می شود. در دوطرف رودخانه باغ ها قرار دارد. عمق رودخانه زیاد است... -> ابن بطوطه
wikiquote: دزفول
پیشنهاد کاربران
یکی از قلمروهای من
توهین ونژاد پرستی نکنید شما چه کاره هستین اونکی بنده ها روآفریده باید نظر بده . هلاکین یکی چیزی بگه بزنید به تبعیض وقوم گرایی . لطفا 😑✋
دزفول ( Dezful ) در زبان پرتغالی به معنی دلگیر هست
دزفول::به زبان لری دزفیل. دزپیل
دز::دژ. قلعه
فول::فیل
محل زندگی ایل لر فیلی
ساکنین این شهر از ایل
لر بختیاری و ایل لر کوچک
هستند
لر فیلی یکی از ایلهای لر کوچک
است
دز::دژ. قلعه
فول::فیل
محل زندگی ایل لر فیلی
ساکنین این شهر از ایل
لر بختیاری و ایل لر کوچک
هستند
لر فیلی یکی از ایلهای لر کوچک
است
دِز یعنی - دزدی
فول یعنی - شاه دزدی
فول یعنی - شاه دزدی
منطقه مدرس متاسفانه از جاهای بسیار ناامن و دزد نشین با مردمانی غیر دزفولی هستند. . خطابم که فرهادی از مدرس هست. . . شما چه میفهمید از تمدن و ادب و شخصیت. . . جالب اینکه خیلی با دزفولی ها خصومت دارند. . . جای اینکه از نظر سطح و تمدن بالا بیان و به ما برسن هرزه گویی و زیاده گویی میکنن. . . امیدوارم اگه درست نمیشید حداقل لال بشید.
جناب فرهادی از مدرس
خودتونم ک میدونید
مدرس
مهد بی فرهنگی و ب جا موندگی از پیشرفت و شعور و ادبه
پس لطفا شر و ور ب خورد این ملت ندید
اصلا میدونین چیه
باید ذره ذره وجود شما و امثال شما فدای دزفولیا بشه
البته میگم دزفولی منظورم قوم دزفولی نیست منظورم ساکنان دزفوله
من خودم بختیاریم
ساکن دزفول هم نیستم یکی از شهرکای اطرافشم
ولی هرروز ک رد میشم از مدرس از طرز حرف زدن و رفتارشون معلومه چ جور آدمایی هستن
البته بعضیاشون از جمله شما🖐🏻
خودتونم ک میدونید
مدرس
مهد بی فرهنگی و ب جا موندگی از پیشرفت و شعور و ادبه
پس لطفا شر و ور ب خورد این ملت ندید
اصلا میدونین چیه
باید ذره ذره وجود شما و امثال شما فدای دزفولیا بشه
البته میگم دزفولی منظورم قوم دزفولی نیست منظورم ساکنان دزفوله
من خودم بختیاریم
ساکن دزفول هم نیستم یکی از شهرکای اطرافشم
ولی هرروز ک رد میشم از مدرس از طرز حرف زدن و رفتارشون معلومه چ جور آدمایی هستن
البته بعضیاشون از جمله شما🖐🏻
دزفول از شهر های کهن جهان که با قدمتی چند هزارساله است که مردمانی کاملا پارس دارد و مردم دز فول اهل هیچ قوم و طایفه ای از جمله لر ها بختیاری ها و . . . . نیست البته دز فول بخاطر موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی و خاک حاصلخیزش برای کشاورزی مهاجران بسیار زیادی از استان ها و شهر های همجوار لر یا عرب نشین دارد و حتی ترک ولی مردم دزفول خود بخشی از آن ها اصیل پارس اند اما در زمان ساسانیان برای ساختن پل دز فول تعداد زیادی رومی و یونانی به این شهر آمدند و در اینجا ماندند و در زمان افشاریه هم تعداد زیادی از طایفه ترک ها به این شهر مهاجرت کردند
دزفولی ها نام ملیتی جداگانه از لرها و پارسی ها هستند و به زبان دزفولی صحبت می کنند که متاسفانه این زبان در حال از بین رفتن هست و جایش را زبان لری و پارسی می گیرد
دِزفول ( پارسی میانه: دژپل ) در بخش های جلگه ای استان خوزستان و با گستردگی نزدیک به ۴۷۶۲ کیلومتر مربع[۴] _که با برشمردن بخش های روستایی آن دارای گستردگی برابر ۷۸۴۴ کیلومتر مربع می باشد_ جای دارد[۵].
دزفول نام شهری است در نیمروز ( جنوب ) باختری ایران و مرکز شهرستان دزفول که در کنار رودخانه دز گسترده شده است. این شهر در دامنه های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان باز می گردد ولی پیش از ساسانیان هم آباد بوده و بخشی از سرزمین های امپراتوری های ایلام و هخامنشیان به شمار می رفته است. این شهر در ۷۲۱ کیلومتری تهران و ۱۵۵ کیلومتری اهواز جای دارد. [۶] شهرستان دزفول دارای زمستان و پاییزی مدیترانه ای بوده و زیستبوم سرسبز آن از پایان زمستان تا آغازه های بهار بسیار دلپذیر است. این شهرستان با زیستبوم زیبای جلگه ای - کوهپایه ای و کوهستانی خود در سراسر سال و به ویژه در روزهای نوروز پذیرای شمار بسیاری از گردشگران می باشد. [۷][۸]
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
برپایه نوشته ایرج افشار ( شهرهای ایران ) دزفول شهری است که پیشینه آن به چندین هزار سال می رسد. از کهن ترین شهرهای استان خوزستان به شمار می رود و از دید تاریخ و فرهنگ ویژگی های برجسته ای دارد. بر پایه گفته های کاوشگران باختری در سده های گذشته _کسانی مانند والتر هینتس آلمانی_، آوان پایتخت نخستین امپراتوری پهناور کشور عیلام در دزفول کنونی جای داشته است. [۹] تپه های باستانی چغامیش با دیرینه ای نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش از زایش مسیح که به گفته باستان شناسان، گنجینه ارزشمندی از دانستنی های سودمند پیرامون رخدادهای زمان باستان از هزاره هفتم پیش از زایش تا شکوفایی تمدن شوش را در بر دارند نیز در دزفول جای دارد. [۱۰][۱۱] بانو هلن کانتر _یکی از دست اندرکاران گروه کاوشگری و باستان شناسی این گستره_در هنگام یک سخنرانی در تهران پیرامون کاوشهای انجام گرفته در تپه چغامیش از دزفول به نام ‹‹ شهری از سپیده دم تاریخ ›› یاد کرده است. [۱۲]
نام دزفول [ویرایش]
«دزپل» یا «دژپل» را در گویش بومی دزفیل و دسفیل گویند و عربی شده آن دزفول است. دزفول در زمان ساسانیان همزمان با ساختن پل در کنار آن بر روی رود دز برای پدید آوردن پیوند میان پایتخت تازه ( جندی شاپور ) و شوشتر بنیان نهاده شد. دژ به معنی سنگر و سکوی دیدبانی می باشد و چنین برمی آید که نام دزفول یا دزفیل از نام دژ ساخته شده در کنار پل گرفته شده است. یکی از نام های دیگر دزفول اندامش بوده است. گفتنی است یکی از محله های کهن شهر دزفول روناش است، ( در سده چهارم هجری قمری شهر دزفول به قصر روناش نیز نامور بوده است ) ، که در دست راست رود دز جای داشته و هنوز ویرانه هایی به همین نام نمودار است. شهر دزفول بر روی تپه ای به بلندای ۲۱۰ متر از رودخانه بنیان نهاده شده است و سرداب های ژرفی دارد. شهردزفول پیش از ساسانیان - که ساخت پل کهن دزفول به آن زمان برمی گردد - نیز دارای تمدن هایی بوده است. از ایلامیان و گوتیان گرفته تا مادها و هخامنشیان همه روزگاری در این سرزمین زیسته اند. دزفول از یورش مغول جان به در برد و پس از اسلام گاهی آباد و گاهی ویران گردید اما پیشرفت گسترده آن همزمان با ساخت سد دز در شمال این شهرستان ( سد محمد رضا شاه پیشین ) به دست ایتالیایی ها در ۳۰ سال گذشته به دست آمد. این شهرستان در زمان جنگ ایران و عراق آسیب های زیادی دید.
دزفول در زمان جنگ ایران و عراق [ویرایش]
ویرانه های یک خانه پس از یورش موشکی به دزفول
با آغاز جنگ ایران و عراق، دزفول یکی از شهرهایی بود که بیش از ۱۶۰ بار به آن یورش موشکی شد. دزفول به عنوان شهری که جزء اهداف اصلی حملات موشکی عراق بود شناخته می شده است. در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ هواپیماهای عراقی در نخستین روز جنگ به شیوه نیروی هوایی ارتش اسراییل در جنگ شش روزه به پایگاه های نیروی هوایی ایران یورش بردند. پایگاه چهارم شکاری دزفول ( پایگاه وحدتی ) یکی از این پایگاه ها بود. [۱۳]
پس از آن نیروهای عراقی بارها به شهرهای دزفول و اندیمشک با بمب و موشک یورش بردند دزفول در جنگ هشت ساله ۲٬۶۰۰ کشته داشت. پس از جنگ به پاس پایداری مردم دزفول، این شهر شهر نمونه نامیده شد. همچنین روز ۴ خرداد به نام روز دزفول در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید.
امام خمینی به پاس پایداری مردم این شهر گفته است:
شما دزفولی ها امتحان دادید و از این امتحان خوب بیرون آمدید. شما دین خود را به اسلام ادا کردید
گویش مردم دزفول [ویرایش]
مردم دزفول به لهجه دزفولی که از بازماندگان زبان پهلوی دری و از وزین ترین لهجه های ایران زمین است سخن می گویند. این لهجه شامل دوگویش عمدهٔ حیدرخانه و صحرابدری است. لهجهٔ غالب دزفول حیدرخانه می باشد که به عنوان مثال فعل «مُردَم»، ( DIE ) را به صورت «مُردُم» ( Mordom ) تلفظ می کنند.
ویژگی های جغرافیایی و آب و هوا [ویرایش]
شهرستان دزفول از دید جغرافیایی در درازای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۴ دقیقه خاوری و پهنای جغرافیایی ۳۲ درجه و ۲۲ دقیقه شمالی گسترده شده است و بلندای آن از روی دریا ۱۴۰ متر می باشد. دزفول مانند بیشتر شهرهای خوزستان دارای آب و هوای گرم و شرجی می باشد و تابستانی گرم و زمستانی مدیترانه ای دارد. میانگین بارش سالانه باران ۲۵۰ میلی متر و میانگین دما ۳ درجه سانتی گراد در زمستان و ۴۹ درجه سانتی گراد در تابستان می باشد.
[نهفتن]آب و هوای دزفول
ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه آگوست سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال
گرم ترین
C° ۲۳ ۳۰ ۳۲ ۳۷ ۴۷ ۴۸ ۴۸ ۴۸ ۴۵ ۴۰ ۳۳ ۲۶ ۴۸
میانگین گرم ترین ها
C° ۱۴ ۱۸ ۲۲ ۲۸ ۳۶ ۴۱ ۴۳ ۴۲ ۴۰ ۳۲ ۲۴ ۱۷ ۳۰
میانگین سرد ترین ها
C° ۷ ۸ ۱۲ ۱۷ ۲۳ ۲۷ ۲۸ ۲۸ ۲۴ ۱۸ ۱۱ ۹ ۱۸
سردترین
C° - ۳ - ۲ - ۲ ۶ ۱۲ ۱۷ ۲۰ ۱۶ ۱۲ ۵ - - - - ۲ - ۳
بارش
mm ۷ ۶ ۵ ۳ ۱ - - - - - - - - - ۱ ۱ ۲ ۶ ۳۲
منبع: سایت ودربیس[۱۴] آپریل ۲۰۱ . . .
دزفول نام شهری است در نیمروز ( جنوب ) باختری ایران و مرکز شهرستان دزفول که در کنار رودخانه دز گسترده شده است. این شهر در دامنه های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان باز می گردد ولی پیش از ساسانیان هم آباد بوده و بخشی از سرزمین های امپراتوری های ایلام و هخامنشیان به شمار می رفته است. این شهر در ۷۲۱ کیلومتری تهران و ۱۵۵ کیلومتری اهواز جای دارد. [۶] شهرستان دزفول دارای زمستان و پاییزی مدیترانه ای بوده و زیستبوم سرسبز آن از پایان زمستان تا آغازه های بهار بسیار دلپذیر است. این شهرستان با زیستبوم زیبای جلگه ای - کوهپایه ای و کوهستانی خود در سراسر سال و به ویژه در روزهای نوروز پذیرای شمار بسیاری از گردشگران می باشد. [۷][۸]
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
برپایه نوشته ایرج افشار ( شهرهای ایران ) دزفول شهری است که پیشینه آن به چندین هزار سال می رسد. از کهن ترین شهرهای استان خوزستان به شمار می رود و از دید تاریخ و فرهنگ ویژگی های برجسته ای دارد. بر پایه گفته های کاوشگران باختری در سده های گذشته _کسانی مانند والتر هینتس آلمانی_، آوان پایتخت نخستین امپراتوری پهناور کشور عیلام در دزفول کنونی جای داشته است. [۹] تپه های باستانی چغامیش با دیرینه ای نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش از زایش مسیح که به گفته باستان شناسان، گنجینه ارزشمندی از دانستنی های سودمند پیرامون رخدادهای زمان باستان از هزاره هفتم پیش از زایش تا شکوفایی تمدن شوش را در بر دارند نیز در دزفول جای دارد. [۱۰][۱۱] بانو هلن کانتر _یکی از دست اندرکاران گروه کاوشگری و باستان شناسی این گستره_در هنگام یک سخنرانی در تهران پیرامون کاوشهای انجام گرفته در تپه چغامیش از دزفول به نام ‹‹ شهری از سپیده دم تاریخ ›› یاد کرده است. [۱۲]
نام دزفول [ویرایش]
«دزپل» یا «دژپل» را در گویش بومی دزفیل و دسفیل گویند و عربی شده آن دزفول است. دزفول در زمان ساسانیان همزمان با ساختن پل در کنار آن بر روی رود دز برای پدید آوردن پیوند میان پایتخت تازه ( جندی شاپور ) و شوشتر بنیان نهاده شد. دژ به معنی سنگر و سکوی دیدبانی می باشد و چنین برمی آید که نام دزفول یا دزفیل از نام دژ ساخته شده در کنار پل گرفته شده است. یکی از نام های دیگر دزفول اندامش بوده است. گفتنی است یکی از محله های کهن شهر دزفول روناش است، ( در سده چهارم هجری قمری شهر دزفول به قصر روناش نیز نامور بوده است ) ، که در دست راست رود دز جای داشته و هنوز ویرانه هایی به همین نام نمودار است. شهر دزفول بر روی تپه ای به بلندای ۲۱۰ متر از رودخانه بنیان نهاده شده است و سرداب های ژرفی دارد. شهردزفول پیش از ساسانیان - که ساخت پل کهن دزفول به آن زمان برمی گردد - نیز دارای تمدن هایی بوده است. از ایلامیان و گوتیان گرفته تا مادها و هخامنشیان همه روزگاری در این سرزمین زیسته اند. دزفول از یورش مغول جان به در برد و پس از اسلام گاهی آباد و گاهی ویران گردید اما پیشرفت گسترده آن همزمان با ساخت سد دز در شمال این شهرستان ( سد محمد رضا شاه پیشین ) به دست ایتالیایی ها در ۳۰ سال گذشته به دست آمد. این شهرستان در زمان جنگ ایران و عراق آسیب های زیادی دید.
دزفول در زمان جنگ ایران و عراق [ویرایش]
ویرانه های یک خانه پس از یورش موشکی به دزفول
با آغاز جنگ ایران و عراق، دزفول یکی از شهرهایی بود که بیش از ۱۶۰ بار به آن یورش موشکی شد. دزفول به عنوان شهری که جزء اهداف اصلی حملات موشکی عراق بود شناخته می شده است. در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ هواپیماهای عراقی در نخستین روز جنگ به شیوه نیروی هوایی ارتش اسراییل در جنگ شش روزه به پایگاه های نیروی هوایی ایران یورش بردند. پایگاه چهارم شکاری دزفول ( پایگاه وحدتی ) یکی از این پایگاه ها بود. [۱۳]
پس از آن نیروهای عراقی بارها به شهرهای دزفول و اندیمشک با بمب و موشک یورش بردند دزفول در جنگ هشت ساله ۲٬۶۰۰ کشته داشت. پس از جنگ به پاس پایداری مردم دزفول، این شهر شهر نمونه نامیده شد. همچنین روز ۴ خرداد به نام روز دزفول در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید.
امام خمینی به پاس پایداری مردم این شهر گفته است:
شما دزفولی ها امتحان دادید و از این امتحان خوب بیرون آمدید. شما دین خود را به اسلام ادا کردید
گویش مردم دزفول [ویرایش]
مردم دزفول به لهجه دزفولی که از بازماندگان زبان پهلوی دری و از وزین ترین لهجه های ایران زمین است سخن می گویند. این لهجه شامل دوگویش عمدهٔ حیدرخانه و صحرابدری است. لهجهٔ غالب دزفول حیدرخانه می باشد که به عنوان مثال فعل «مُردَم»، ( DIE ) را به صورت «مُردُم» ( Mordom ) تلفظ می کنند.
ویژگی های جغرافیایی و آب و هوا [ویرایش]
شهرستان دزفول از دید جغرافیایی در درازای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۴ دقیقه خاوری و پهنای جغرافیایی ۳۲ درجه و ۲۲ دقیقه شمالی گسترده شده است و بلندای آن از روی دریا ۱۴۰ متر می باشد. دزفول مانند بیشتر شهرهای خوزستان دارای آب و هوای گرم و شرجی می باشد و تابستانی گرم و زمستانی مدیترانه ای دارد. میانگین بارش سالانه باران ۲۵۰ میلی متر و میانگین دما ۳ درجه سانتی گراد در زمستان و ۴۹ درجه سانتی گراد در تابستان می باشد.
[نهفتن]آب و هوای دزفول
ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه آگوست سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال
گرم ترین
C° ۲۳ ۳۰ ۳۲ ۳۷ ۴۷ ۴۸ ۴۸ ۴۸ ۴۵ ۴۰ ۳۳ ۲۶ ۴۸
میانگین گرم ترین ها
C° ۱۴ ۱۸ ۲۲ ۲۸ ۳۶ ۴۱ ۴۳ ۴۲ ۴۰ ۳۲ ۲۴ ۱۷ ۳۰
میانگین سرد ترین ها
C° ۷ ۸ ۱۲ ۱۷ ۲۳ ۲۷ ۲۸ ۲۸ ۲۴ ۱۸ ۱۱ ۹ ۱۸
سردترین
C° - ۳ - ۲ - ۲ ۶ ۱۲ ۱۷ ۲۰ ۱۶ ۱۲ ۵ - - - - ۲ - ۳
بارش
mm ۷ ۶ ۵ ۳ ۱ - - - - - - - - - ۱ ۱ ۲ ۶ ۳۲
منبع: سایت ودربیس[۱۴] آپریل ۲۰۱ . . .
همه ی کوی و برزن های دزفول مردمان بزرگ دارد و با یک فرهنگ و یک زبان و یک ریشه در کنار هم بوده اند.
بیشینه مردمان دزفول مردمان دشت و کوهستان کنار شهر بوده اند که در گذر ١٨٠٠ سال یا بیشتر یا کمتر کم کم شهر نشین شده اند به طوریکه بیش از یک سوم ساکنین ١۵٠ سال پیش که در بخش بالایی شهر زندگی کرده اند به یاد داشته اند که پدرانشان به زبان لری بختیاری و لری فیلوی سخن گفته اند و در بخش دیگری از شهر مردم تبار خود را از طایفه های بهداروند و آسترکی، کیارسی و . . . می دانند که بیش از ٢٠٠ سال پیش در شهر مانده اند.
بخش بزرگی از ایل ساکی نزدیک ٢۵٠ سال پیش در دزفول یکجا نشین شده اند و شاخه هایی از ایل پاپی، بالا گریوه، رشنو و. . . که همگی بین ٢٠٠ تا ٣٠٠ سال پیش در دزفول ساکن شده و بیشتر ساکنان دزفول قدیم را شکل داده اند و این آن چیزیست که مردم ١۵٠ سال پیش شهر از پدربزرگان خود شنیده و تاریخ نوشته شده هم تایید می کند.
به همین روند هم از باستان تا ٣٠٠ سال پیش مردم دشت و کوهستان کنار شهر، در شهر ماندگار شده اند.
همان جور که در این ٧٠ سال این روند چندین برابر شده و کلان شهری در کنار رود دز بنام دزفول و اندیمشک ایجاد شده است.
بیشینه مردمان دزفول مردمان دشت و کوهستان کنار شهر بوده اند که در گذر ١٨٠٠ سال یا بیشتر یا کمتر کم کم شهر نشین شده اند به طوریکه بیش از یک سوم ساکنین ١۵٠ سال پیش که در بخش بالایی شهر زندگی کرده اند به یاد داشته اند که پدرانشان به زبان لری بختیاری و لری فیلوی سخن گفته اند و در بخش دیگری از شهر مردم تبار خود را از طایفه های بهداروند و آسترکی، کیارسی و . . . می دانند که بیش از ٢٠٠ سال پیش در شهر مانده اند.
بخش بزرگی از ایل ساکی نزدیک ٢۵٠ سال پیش در دزفول یکجا نشین شده اند و شاخه هایی از ایل پاپی، بالا گریوه، رشنو و. . . که همگی بین ٢٠٠ تا ٣٠٠ سال پیش در دزفول ساکن شده و بیشتر ساکنان دزفول قدیم را شکل داده اند و این آن چیزیست که مردم ١۵٠ سال پیش شهر از پدربزرگان خود شنیده و تاریخ نوشته شده هم تایید می کند.
به همین روند هم از باستان تا ٣٠٠ سال پیش مردم دشت و کوهستان کنار شهر، در شهر ماندگار شده اند.
همان جور که در این ٧٠ سال این روند چندین برابر شده و کلان شهری در کنار رود دز بنام دزفول و اندیمشک ایجاد شده است.
کلمات دیگر: