جنگ ایران و عراق

جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹ـ۱۳۶۷ش )
از بزرگ ترین و طولانی ترین جنگ های ایران . پس از آن که صدام حسین ، رئیس جمهور عراق در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ رسماً قرارداد مرزی ۱۹۷۵ معروف به قرارداد الجزایر را که بین دو کشور ایران و عراق به امضا رسیده بود، یکجانبه لغو کرد، در ۳۱ شهریور همان سال هجوم سراسری خود به خاک جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرد. در هفته های اول جنگ ، عراق چند شهر ایران ازجمله خرمشهر را اشغال کرد اما در برخی شهرها به ویژه آبادان با مقاومت سرسختانه ای مواجه شد و لذا اهداف ارتش عراق در جبهه های جنوب و غرب ناقص ماند و استراتژی آن ، به «جنگ بلندمدت و فرسایشی» تبدیل گشت . پس از تجاوز عراق، چندین بار هیئت های صلح و میانجی گران بین المللی برای استقرار آتش بس به دو کشور سفر کردند، اما ایران به سبب این که آن ها تنها به پذیرش آتش بس ، بدون خروج اشغالگران از سرزمین های اشغالی تأکید می کردند، تنها راه چاره را در اقدام نظامی می دید؛ به گونه ای که در چهار عملیات گسترده در جنوب ، محاصره آبادان ، اهواز، شوش و دزفول را شکستند و شهرهای بستان و خرمشهر را آزاد کردند و در بسیاری از نقاط خوزستان به مرز رسیدند (خرداد ۱۳۶۱). اولین نبرد بزرگ در این استراتژی ، عملیات رمضان در شرق بصره بود که با وجود موفقیت های اولیه به اهداف خود نرسید. مهم ترین عملیات بعدی خیبر بود که قابلیت های قوای مسلح جمهوری اسلامی را آشکار ساخت . پس از آن عملیات عظیم والفجر ۸ و فتح بندر نفتی فاو پیش آمد که سرانجام منجر به تصویب قطعنامۀ ۵۹۸ شورای امنیت گردید. تصویب آن در هنگامی بود که برتری در جنگ با ایران بود. لذا عراق بلافاصله آن را پذیرفت اما ایران پذیرش آن را به توافق بر سر روش اجرای آن مشروط کرد، و جنگ را ادامه داد و میدان اصلی جنگ را که تا کربلای ۵ جبهۀ جنوبی بود، به جبهۀ شمالی منتقل کرد. عراق نیز با گسترش جنگ در خلیج فارس و بمباران نفتکش ها و پایانه های نفتی ، نیروهای فرامنطقه ای را به خلیج فارس کشاند و جنگ شهرها را شدت بخشید. در ۱۲ تیر ۱۳۶۷، امریکا هواپیمای مسافری ایران را با ۲۹۰ مسافر در خلیج فارس سرنگون کرد. همچنین خبرهایی مبنی بر بمباران شیمیایی شهرهای بزرگ ایران می رسید، لذا پس از سقوط فاو، در ۲۷ تیر ۱۳۶۷، ایران موافقت خود را با پذیرش قطعنامۀ ۵۹۸ اعلام کرد. اما عراق در حمله به کرمانشاه ، مجاهدین خلق را که مقیم عراق بودند، به کار گرفت. سرانجام عراق در ۱۵ مرداد ۱۳۶۷ تن به آتش بس داد و در ۲۹ همان ماه رسماً آتش بس برقرار گردید و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل بین نیروهای ایران و عراق مستقر شدند. در این جنگ هشت ساله، عراق از کمک های مالی و نظامی و سیاسی گستردۀ برخی کشورهای عربی و نیز حمایت های جهانی به ویژه کشورهای غربی بهره مند بود و از سلاح های شیمیایی و کشتار جمعی در سطحی بسیار وسیع استفاده می کرد که نمونه ای از آن بمباران شیمیایی حلبچه بود که منجر به کشته شدن هزاران نفر گردید. بمباران شهرها حتی بمباران هواپیماهای غیرنظامی نیز ازجمله شیوه هایی بود که رژیم عراق برخلاف همه کنوانسیون های بین المللی در استفاده از آن ها محدودیتی برای خود قائل نبود. سازمان ملل متحد عراق را متجاوز و آغازکننده جنگ اعلام کرد و رشادت و ایثار و جانبازی جوانان ایران اسلامی در دفاع از میهن سرانجام به پیروزی رسید.

جنگ ایران و عراق یک درگیری نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق از سپتامبر ۱۹۸۰ تا آگوست ۱۹۸۸ بود که طولانی ترین نبرد کلاسیک در قرن بیستم و دومین جنگ طولانی این قرن پس از جنگ ویتنام شد.
• «زمانی که خمینی در سال ۱۹۷۹ به قدرت رسید، تصور می کرد همه رهبران مشابه شاه ایران هستند و چون شاه را به سادگی از قدرت خلع کرده، می تواند اقدامی مشابه را در هر نقطه دیگری از جمله عراق پیاده کند.» -> صدام حسین
• «فرض کنید یک روز پسر همسایه، فرزند شما را کتک می زند. روز بعد، پسر همسایه، گاوهای شما را اذیت می کند. سپس فرزند همسایه با اخلال در سیستم آبیاری به مزرعه شما آسیب می زند. اگر این حوادث رخ دهد سرانجام شما به همسایه خود نزدیک می شوید و شرح این وقایع را به او می گویید و می خواهید از کارش دست بکشد. معمولاً اعلام هشدار یا نزدیک شدن به همسایه کافی است تا این رفتارها متوقف شود... اما در مورد ایران این روش کارساز واقع نشد. ایران، ناقض قرارداد الجزایر (۱۹۷۵) در ارتباط با این آبراهه (اروندرود) بود ...» دومین جلسه بازجویی از صدام حسین، روز هشتم فوریه ۲۰۰۴ در یک بازداشت گاه نظامی در فرودگاه بین المللی بغداد -> صدام حسین
• «ایران، پیش ازجنگ، «۵۴۰ مورد تجاوز» به خاک عراق صورت داد که ۲۴۹ مورد از این تجاوزات شامل رخنه یا حملات هوایی به خاک عراق بوده است.» -> صدام حسین
• «ملّتِ ایران تسلیم را نمی پذیرند، حتّی اگر دشمن همهٔ خاکش را تسخیر کند و همهٔ مردمانش را بکشد.» «یادنامهٔ شهید دکتر مصطفی چمران» ص 179 -> مصطفی چمران
• «صدّام حسین تهدید می کند؟ کسانی را که از مرگ نمی ترسند و به شهادتِ در راهِ خدا عشق می ورزند.»«یادنامهٔ شهید دکتر مصطفی چمران» ص 119 -> مصطفی چمران
• «جنگ ما جنگ عقیده است، و جغرافیا و مرز نمی شناسد» صحیفه امام؛ ج ۲۱، ص۸۷ -> سید روح الله خمینی
• «ما افتخار می کنیم که اَبَرقدرت ها و نوکرانِ پستِ آن ها، اسلام و انقلابِ ما را بکوبند و با آن دشمنی کنند؛ ما به حقانیّتِ خود مطمئن می شویم. راستی اگر ملک حسین و ملک حسن و ملک خالد و شیخ نشین ها و صدّامِ یزیدی از انقلابِ ما دفاع می کردند، می بایستی در اصالتِ خود شک کنیم.» «یادنامهٔ شهید دکتر مصطفی چمران» ص 119 -> مصطفی چمران
• «جایی که دیگر مرگ و زندگی مطرح نیست، زنده ماندن مهم نیست، شهید شدن مهم نیست، مسئله شرف و رسالت و تعّهد و مسئولیّت است؛ آنجا که اقتضاء می کند آدمی کشته شود ولی زنده به دشمن نیفتد، شرف و افتخار سربازی ایجاب می کند که همهٔ بود-و-نبودها و همهٔ هستی را فراموش کند.»«یادنامهٔ شهید دکتر مصطفی چمران» ص 122 -> مصطفی چمران
• «روزهای سخت اوایل مهرماه سال ۱۳۵۹ را از یاد نمی برم؛ روزهایی که مردم خرمشهر خیابان به خیابان ایستادند و مقاومت کردند و خانه به خانه جنگید تا از سراسر ایران برای دفاع، به خرمشهر بیایند... امروز ۲۵ سال از آن روزها می گذرد. اکنون خرمشهر زنده است اما هنوز زخم را در سیمای شهر می توانیم ببینیم، بنابراین باید برای این شهر بیشتر فداکاری کرد. تا رسیدن به خرمشهر خرم و آبادان آباد، فاصله داریم..» مسجد جامع خرمشهر، ۱۳۹۲/۱۰/۲۶ -> حسن روحانی
• «عراق به هیچ وجه قصدِ جنگ با ایران را در خارجِ از چارچوبِ دفاع از حاکمیّت و حقوقِ مشروعِ خویش ندارد ... دولتِ عراق صمیمانه امیدوار است که دولتِ ایران وضعیّتِ جدید را بپذیرد و با درایت و منطق عمل کند.» ۲۱ سپاتمبر ۱۹۸۰، UNSCOR,supplement for July,August,September 1980,pp.113-114(S/14191) -> سعدون حمادی
• «طبق اطلاعاتی که به ما رسیده آمریکا و یک کشور دیگر درصدد تقویت نیروی هوایی عراق برآمده اند. اما هیچ کمکی صدام را نجات نخواهد داد.» روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۱۲ -> میرحسین موسوی
• «صدام زمانی خواب سلطه بر خلیج فارس را می دید، که با نیروی رزمندگان مؤمن، این خواب درست از آب درنیامد.» روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۱۲ -> میرحسین موسوی
• «به هر حال تیز پروازان دلیر نیروی هوایی و رزمندگان مؤمن ما، هرلحظه حاضرند دست این رژیم آمریکایی را بشکنند.» روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۱۲ -> میرحسین موسوی
• «صدام البته از هر جنایتی که از دستش بر بیاید خودداری نمی کند و نکرده است و از اول جنگ هم هر زور و قدرتی که داشته پای کار برده است، لاف هایی که می زند لاف های بیهوده ای است، زیرا او درصدد است که امنیت خلیج فارس را مورد تهدید قرار دهد، در مقابل این مسئله نه تنها کشورما، بلکه همه کشورهای منطقه خلیج فارس خواهند ایستاد .» اطلاعات، ۲۷ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۴ -> میرحسین موسوی
• «سرنوشت واقعی این جنگ را رزمندگان مسلمان ما با خون خودشان تعیین خواهند کرد و دولت به تبع ملت در این زمینه گامی به عقب برنخواهد داشت.»اطلاعات، ۳۱ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۳ -> میرحسین موسوی
• «با سقوط صدام جبهه مبارزه با صهیونیسم یک عمق استراتژیک پیدا خواهد کرد و اسرائیل باید آرزوی خودش را که در میان کشورها به عنوان پایگاه استعمار عامل امپریالیسم باشد از دست بدهد .» اطلاعات، ۱۴ مرداد ۱۳۶۱، صفحه ۴ -> میرحسین موسوی
• «هنگام شروع جنگ ذخایر ارزی ما در مقابل عراق که ۳۶ میلیارد دلار ذخیره ارزی داشت بسیار اندک بود و به خاطر نبودن مکانیزمی که مصرف را با درآمد ارزی ما متعادل کند و همچنین عدم فروش نفت به حد کافی در حالت بدی قرار گرفتیم ... مکانیسمی را پیشنهاد کردیم تا تعادلی بین درآمدهای ارزی و مصارف ما باشد؛ بنابراین باید دقت کرد تا این مقادیر محدود ارزی در جایی مناسب خرج شود.»اطلاعات، ۳۱ مرداد ۱۳۶۱، صفحهٔ ۳ -> میرحسین موسوی
• «شهیدی که بر خاک می خفت