صنیع الملک

ابوالحسن غفاری معروف به صنیع الملک (۱۱۹۲ کاشان - ۱۲۴۵ تهران) از نقاشان ایرانی است. وی فرزند میرزا محمد غفاری و از خانواده قاضی عبدالمطلب غفاری کاشانی و عموی محمد غفاری (کمال الملک) می باشد.
ابوالحسن غفاری پس از فراگرفتن فن نقاشی در ایران، در اواسط سلطنت محمد شاه قاجار و در سال ۱۲۱۸، به تشویق و مساعدت حسین علی خان نظام الدوله مشیرالملک به ایتالیا سفر کرد و چند سال در موزه های فلورانس و رم مشغول نقاشی بود. وی پس از درگذشت استاد محمدابراهیم نقاش باشی در سال اول ۱۲۲۹ نقاش باشی لقب گرفت در سال ۱۲۳۹ به دلیل کوشش هایی که در روزنامه دولت علیه ایران نمود، صنیع الملک لقب یافت.
او یکی از تأثیرگذارترین نقاشان دوره قاجار بود که در محافل آن زمان، او را رافائل ایران نام نهاده بودند. یکی از آثار وی که از روی یکی از تابلوهای رافائل کشیده شده متعلق به میرزا علی اصغر خان اتابک امین السلطان صدراعظم بود که در تالار پارک وی نصب گردیده بود. در جنگی که بین دولتیان و ستارخان درگرفت، تابلوی مزبور مورد اصابت گلوله قرار گرفت و سوراخ شد؛ ولی تابلو توسط میرزا علی اکبر کاشانی (مزین الدوله) تعمیر شد و تا این اواخر در مدرسه کمال الملک به دیوار آویخته شده بود. نام این تابلوی رافائل، «مادونای فرلین یو» است که چگونگی انتقال آن به واتیکان معلوم نیست.
او در سال ۱۲۳۵ صورت های تالار نظامیه را به اتمام رساند که دارای ۸۴ تصویر از رجال دربار قاجاریه است و صف سلام ناصرالدین شاه را نشان می دهد. تالار آینه و تالار سلام در کاخ گلستان توسط وی ساخته شده اند. وی بنیان گذار اولین مدرسه نقاشی در ایران است و در روزنامه اش، «دولت علّیه ایران» که اول نامش «وقایع اتفاقیه» بود، برای قبول شاگردان اعلان کرده است.
ابوالحسن غفاری در سال ۱۲۴۵ سکته کرد و درگذشت.

صَنیع الملک (ح ۱۲۲۹ـ ح ۱۲۸۳ ق)
(نام اصلی: ابوالحسن غفاری (ابوالحسن ثانی)) نقاش، تصویرگر و چاپگر ایرانی. پیشگام هنر گرافیک در ایران به شمار می رود. آثارش پلی است بین پیکرنگاری درباری و نقاشی کمال الملک. از نقاشان عهد ناصری بود، و در آن زمان اولین هنرکده (مجمع دارالصنایع) را در ایران بنیاد نهاد. در آثارش هنر تصویری ایران را با هنر کلاسیک اروپایی درآمیخت. ابوالحسن غفاری از خانواۀ هنرمندِ غفاری کاشانی بود، و از کودکی با نقاشی آشنایی داشت. به تهران آمد و نزد مهرعلی هنر آموخت. به سبب تابلوی رنگ وروغنی ماهرانه اش در زمان سلطنت محمّدشاه به دربار راه یافت (از ۱۲۵۸ ق). چندی بعد به دستور ناصرالدین شاه به ایتالیا رهسپار شد (ح ۱۲۵۸ ق)؛ در آن جا با فن چاپ آشنا شد، و در موزه های فلورانس و رم به رونگاری از آثار بزرگان هنر غرب، ازجمله رافائل و تیسین، پرداخت. ابوالحسن در آثار آغازینش به شبیه پردازی با روش پرداز گرایش داشت، لیکن پس از سفر به ایتالیا و رونگاری از آثار هنرمندان غربی، در شیوۀ خود تغییراتی به وجود آورد، ازجمله افزودن سایه روشن، رنگ آمیزی به شیوۀ غربی، و رعایت اصول طبیعت پردازیِ اروپایی. با تأسیس هنرستان پس از بازگشت به ایران، آموخته هایش را به نسل های بعد انتقال داد. در چهره سازی بسیار مهارت داشت و شبیه سازی را به خوبی می دانست، و در آثارش به بازنمایی حالات واقعی افراد می پرداخت. با این حال رعایت نکردن دقیق اصول ژرفانمایی غربی در برخی از آثارش، از گرایش وی به سنّت هنر ایرانی نشان دارد. ناصرالدین شاه در ۱۲۶۷ ق مقام «نقاشباشی» را به ابوالحسن اعطا کرد، و در ۱۲۷۷ق، مسئولیت «روزنامۀ دولت علیّه ایران» را به او واگذارد؛ ابوالحسن در هر شماره تصاویری از رجال و شخصیت های مملکتی، و برخی وقایع روز را تصویر می کرد. سرانجام از سوی ناصرالدین شاه به صنیع الملک ملقب گردید و اجازه یافت هنرستان نقاشی و چاپ را در ۱۲۷۸ ق افتتاح کند. در سال های پایانی عمر، علاوه بر آموزش، متصدی کلیۀ امور چاپخانه های ایران شد. ازجمله آثارش عبارت اند از سلام نوروزی، دربرگیرندۀ تصویر شاه و ۸۰ تن از شخصیت های درباری (۱۲۷۰ ق، به سفارش صدراعظم وقت، آقاخان نوری)؛ مصوّرسازی یک نسخۀ خطی هزارویک شب با ۱۱۳۴ برگ مصوّر (برخی از تصاویر این کتاب توسط شاگردان وی به تصویر درآمده اند)؛ پنج تصویر از کتاب شیرین و فرهاد (کتابخانۀ موزۀ گلستان)؛ تصویر ناصرالدین شاه نشسته بر صندلی ( ۱۲۷۶ ق، کتابخانۀ ملی)؛ و زنی زیبارو و جوان که بر متکایی تکیه زده (۱۲۶۷ ق)، نیز نشان فرمان همایون (۱۲۷۷ ق).