دفتر تحکیم وحدت

شورای عمومی: از انجمن اسلامی هر دانشگاه ۱ تا ۲ نماینده (با توجه به تعداد حق رای آن دانشگاه) به شورای عمومی تحکیم فرستاده می شوند.
شورای مرکزی: اعضای این هیئت در نشست سالانه شورای عمومی برگزیده می شوند و عالی ترین نهاد اجرایی این سازمان هستند.
اتحادیه انجمن های اسلامی و سازمان های دانشجویی سراسر کشور یا دفتر تحکیم وحدت یک سازمان دانشجویی در ایران است که ابتدا با گرد هم آمدن «انجمن های اسلامی» دانشکده های گوناگون در سال ۱۳۵۹ به عنوان «مرکز انجمن های اسلامی دانشجویان» پاگرفت و در سال ۱۳۶۱ به طور رسمی تشکیل شد.هم اکنون علی دهقان دبیر این اتحادیه دانشجویی است.این تشکل در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ قوی ترین جنبش دانشجویی ایران بود و در پیروزی جنبش دوم خرداد نقش مهمی داشت. حمله به کوی دانشگاه به تدریج سبب ایجاد محدودیت هایی برای دفتر تحکیم وحدت شد. با وجود تشکیل سازمان دانش آموختگان ایران اسلامی (ادوار تحکیم وحدت)، دفتر تحکیم ضعیف شد. در دهه ۸۰ دو انشعاب طیف علامه و طیف شیراز از یکدیگر جدا شدند. با منحل شدن رسمی طیف اطلاح طلب تر (طیف علامه) توسط دبیرخانه هیئت های مرکزی نظارت بر تشکل های دانشگاهی، دفتر تحکیم وحدت عملاً غیرفعال شد؛ و دچار تغییرات و تحولاتی در مبانی سیاسی و فکریش گردیددر حال حاضر علی دهقان دبیر اتحادیه تحکیم وحدت می باشد.
اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی سراسر کشور که بعد از انقلاب به «دفتر تحکیم وحدت» مشهور شد، نخستین بار در دهه ۱۳۲۰ خورشیدی در دانشگاه تهران تأسیس شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ انجمن های اسلامی دانشکده های گوناگون گرد هم آمده و «اتحادیه انجمن های اسلامی و سازمان های دانشجویی سراسر کشور» (دفتر تحکیم وحدت) به عنوان مرکز انجمن های اسلامی دانشجویان شکل گرفت. به گفته ابراهیم اصغرزاده کمیته مشاوران دفتر تحکیم وحدت در سال ۱۳۵۸ شامل آیت الله خامنه ای، آیت الله موسوی خوئینی ها، ابوالحسن بنی صدر، حسن حبیبی بود. به علاوه گاهی از حبیب الله پیمان و محمد مجتهد شبستری نیز در این کمیته استفاده می شد.
در جلساتی که انجمن های اسلامی برگزار می کردند، افرادی چون مهدی بازرگان، یدالله سحابی، سید صدرالدین صدربلاغی، محمدتقی فلسفی، حسین علی راشد سخنرانی می کردند. اهداف اساسنامه اولیهٔ دفتر تحکیم وحدت «اصلاح جامعه بر طبق دستورهای اسلام، تلاش در ایجاد دوستی و اتحاد بین افراد مسلمان مخصوصاً جوانان روشنفکر، انتشار حقایق اسلامی به وسیله ایجاد موسسات تبلیغات و نشر مطبوعات، و مبارزه با خرافات» نوشته شده است.

مرکزی دانشجویی تأسیس شده در نخستین سال های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران. در ۱۳۵۸ش آیت الله منتظری مسئلۀ وحدت حوزه و دانشگاه را مطرح کرد و متعاقب آن دفتری برای فعالیت مشترک و هماهنگ انجمن های اسلامی کل دانشگاه های کشور ایجاد شد. نخستین رهبران دفتر تحکیم وحدت، برخی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بودند که در ماجرای اشغال سفارت و گروگانگیری دیپلمات های امریکایی در آبان ۱۳۵۸ شرکت داشتند. در سال های اولیه، وظیفۀ آنان مبارزه با گروه های سیاسی مخالف نظام جمهوری اسلامی، به ویژه مجاهدین خلق و کمونیست ها در دانشگاه بود. آنان رفته رفته صبغه ای دولتی یافتند و در دورۀ نخست وزیری مهندس میرحسین موسوی به عنوان بازوی دولتی وزارت فرهنگ و آموزش عالی در دانشگاه ها عمل کردند. تحولات اساسی در دفتر تحکیم وحدت، از اوایل دهۀ ۱۳۷۰ رخ داد و اعضای جوان تر و جدیدتر کوشیدند استقلال بیشتری از دولت داشته باشند و مواضع انتقادی خود را به عنوان نمایندۀ جنبش دانشجوی ایران بازیابند. عملکرد پیشین آنان موجب فاصلۀ اکثریت دانشجویان با آنان شده بود. با این حال در خرداد ۱۳۷۶ و آغاز ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، اعضای دفتر تحکیم وحدت به اصلاح طلبان پیوستند و مواضعی رادیکال اتخاذ کردند. طرح مسائل جدید و تغییراتی در اساسنامۀ دفتر سبب شد که برخی انجمن ها و اعضا کنار نهاده شوند و یا انشعاب کنند. در ۱۳۷۹ دو گروه عمده موسوم به تحکیم دانشگاه علامه و تحکیم دانشگاه شیراز دربرابر هم قرار گرفتند. گروه اول نیز پس از دستگیری برخی اعضا، رفته رفته به دو شاخۀ مدرن و سنتی تقسیم شد. گروه مدرن معتقد بود که دفتر تحکیم وحدت به دفتر تحکیم دموکراسی تغییر ماهیت و نام دهد. تندروی های دفتر تحکیم در دورۀ خاتمی و پس از آن، و تغییر فضای دانشگاه ها، تأثیر این نهاد دانشجویی را کاهش داده و آن را منزوی کرده است.