رساله قشیریه

رساله قُشیریه یا الرسالة القشیریة مجموعه نامه ها و پیام هایی است به زبان عربی که زین الاسلام ابوالقاسم عبد الکریم بن هوازن قشیری آنرا به صوفیان و شاگردان خود می فرستاده. شروع تهیه آن در سال ۴۳۷ هجری و پایان آن به سال ۴۳۸ بوده و علت نوشتن و ارسال آنها را ظهور فساد در طریقت وانحراف صوفی-نمایان ذکر نموده است.
کتاب شامل دو فصل و پنجاه و چهار باب است. فصل اول به بیان عقاید صوفیان و فصل دوم خلاصه ای از فصل اول است. پس از این دو فصل، بابی در شرح احوال مشایخ صوفیه و باب دیگر شرح اصطلاحات و تعبیرات آنان است. ابواب دیگر ذکر حالات و مقامات و آداب و اخلاق مشایخ را بیان می کند.
علاوه براینکه خواندن رساله در میان صوفیان رواج داشته، مطالب و ابواب آن در معاصران قشیری و متاخران وی تأثیر عمیق داشته است.
علی بن عثمان مری از هم عصران وی در نوشتن کشف المحجوب از مطالب رساله سود برده است. همچنین رد پای مطالب رساله در تذکرةالولیاء شیخ عطار و آثار مولانا جلال الدین مشهود است.

رِسالۀ قُشیریه
رساله ای به عربی، در تصوف، تألیف ابوالقاسم قشیری در ۴۳۷ق. مؤلف به دلیل ظهور فساد در طریقت و انحراف صوفی نمایان از آداب و سخن بزرگان پیشین و پیدایش مدعیان دور از حقیقت، این اثر را در دو فصل و ۵۴ باب نوشت. فصل اول در عقاید صوفیان در مسائل اصول است و به مسئلۀ توحید و صفات خداوند توجه بیشتری شده است، زیرا قشیری قصد داشته است موافقت نظر مشایخ صوفیه را با عقاید اشعری به اثبات رساند. فصل دوم نتیجه و خلاصه ای است از فصل اول. قشیری در این کتاب شرح احوال و نقل قول مشایخ صوفیه، از ابراهیم ادهم تا ابن عطای رودباری را آورده و مجموعاً شرح حال ۸۳ تن از مشایخ صوفیه را با مختصری از مطالب زندگی و تاریخ وفاتشان ذکر کرده است. وی غالب مطالب این باب را از طبقات الصوفیۀ استادش ابوعبدالرحمان سلّمی گرفته و در باب های دیگر کتاب، شرح مصطلحات و تعبیرات صوفیان و احوال و مقامات و آداب و معاملات و اخلاق و سنن صوفیه را آورده است. باب های ۴۸ و ۴۹ و ۵۰ کتاب، که دربارۀ معرفت و محبت و شوق است، از لطافت خاصی برخوردار است. رسالۀ قشیریه یکی از منابع مهم و معتبر تصوف و اولین اثر در جمع و ضبط دقیق مبادی و تعالیم صوفیه است. البته توفیق تلفیق مبادی صوفیه و عقاید عامۀ اهل سنت با امام غزالی است. این کتاب را ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، از شاگردان و مریدان امام ابوالقاسم، به فارسی ترجمه کرده است. این ترجمه را نخستین بار بدیع الزمان فروزانفر تصحیح و با مقدمه ای در ۱۳۴۵ش در تهران به چاپ رساند.