بدیع الزمان فروزانفر

بدیع الزمان فروزانفر (زادهٔ ۱۴ شهریور ۱۲۷۶ در بُشرویه - درگذشتهٔ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۹ در تهران)، استاد زبان و ادبیات فارسی و ادیب معاصر است.
سخن و سخنوران، در دو جلد (۱۳۰۸–۱۳۱۲)
منتخبات ادبیات فارسی (۱۳۱۳)
رساله در تحقیق احوال و زندگانی مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی (۱۳۱۵)
تاریخ ادبیات ایران (۱۳۱۷)
فرهنگ عربی به فارسی (با مشارکت چهار نفر از استادانِ دیگر) (۱۳۱۹)
خلاصهٔ مثنوی، به انتخاب و انضمام تعلیقات (۱۳۲۱)
زندهٔ بیدار (حی بن یقظان)، اثر ابن طفیل (تصحیح) (۱۳۳۴)
فیه مافیه از گفتار مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی (تصحیح) (۱۳۳۰)
معارف سلطان العلما بهاءالدین محمدبن حسین خطیبی بلخی مشهور به بهاء ولد (تصحیح) (۱۳۳۳–۱۳۳۸)
مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی (۱۳۳۳)
احادیث مثنوی (۱۳۳۴)
کلیات شمس یا دیوان کبیر (۱۳۳۶–۱۳۴۸)
معارف برهان الدین محقق ترمذی (تصحیح) (۱۳۳۹)
شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری (۱۳۳۹–۱۳۴۰)
مناقب اوحدالدین کرمانی (تصحیح) (۱۳۴۷)
ترجمهٔ رسالهٔ قشیریه (تصحیح) (۱۳۴۵)
شرح مثنوی شریف در سه مجلد (۱۳۴۶–۱۳۴۸)
مجموعهٔ مقالات بدیع الزمان فروزانفر، به کوشش عنایت الله مجیدی (۱۳۵۱)
مجموعهٔ اشعار فروزانفر (با مقدمهٔ دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی)
نام ابتدایی بدیع الزمان فروزانفر در دورهٔ جوانی اش محمدحسین بشرویه ای بود. بعدها خود را جلیل ضیاء بشرویه ای، بعدتر جلیل فروزانفر، و عاقبت بدیع الزمان فروزانفر نام نهاد. تخلص شعری وی ابتدا ضیا بود و سپس ترجمهٔ همان را، که فروزانفر است، برگزید. او لقبِ «بدیع الزمان» را در سال ۱۲۹۸ خورشیدی، به سبب سرودن قصیده ای در وصف بهار، از احمد قوام (قوام السلطنه)، والی خراسان، دریافت کرد.
محمدحسین بشرویه ای، معروف به بدیع الزمان فروزانفر، فرزند آقا شیخ علی بشرویه ای، در سال ۱۲۷۶ خورشیدی در یک خانوادهٔ اهل علم و دانش در بشرویه، از شهرهای خراسان، دیده به جهان گشود. پدر وی، آقا شیخ علی بشرویه ای، از بزرگان منطقهٔ بشرویه و از شعرای دورهٔ مشروطه بود. مقدمات علوم را در زادگاه خود آموخت و آنگاه راهی مشهد شد و از محضر استادان ادبِ حوزهٔ خراسان، همچون ادیب نیشابوری و‍ ادیب پیشاوری، بهره برد. حدود سال ۱۳۰۰ خورشیدی به تهران رفت و تحصیلات خود را در مدرسهٔ سپهسالار ادامه داد و چندی حجره ای در مسجد سپهسالار داشت. در جوانی در همان مدرسه به تدریس پرداخت و چندی بعد در سال ۱۳۰۵ به سِمَت معلمیِ دارالفنون و دارالمعلمین عالی منصوب شد. در سال ۱۳۱۳ به معاونت دانشکدهٔ معقول و منقول (الهیاتِ) دانشگاه تهران منصوب شد.
در سال ۱۳۱۴ هیئت ممیزهٔ دانشگاه تهران، مرکب از نصرالله تقوی، علی اکبر دهخدا و ولی الله نصر، تألیف ارزندهٔ او به نام تحقیق در زندگانی مولانا جلال الدین بلخی را ارزیابی و به او گواهی نامهٔ دکتری اعطا کرد. به استناد این گواهی نامه، در همان سال، به سِمَت استادیِ دانش سرای عالی و دانشکده های ادبیات و معقول و منقولِ دانشگاه تهران منصوب شد. در سال ۱۳۲۳، بر اساس رأی شورای استادان، به ریاست دانشکدهٔ معقول و منقول برگزیده شد و تا سال ۱۳۴۶ در این سِمَت باقی بود. از ابتدای تأسیس دورهٔ دکتریِ ادبیات فارسی در دانشگاه تهران، تدریس در دورهٔ دکتری را به عهده گرفت و برنامهٔ این دوره را پایه گذاری کرد. فروزانفر استادِ راهنمای جمعی از دانشجویان مبرّز دورهٔ دکتری در دانشکده های ادبیات و الهیات بود که اغلبِ آنان بعدها استادان برجستهٔ ادب پارسی و مطالعات فرهنگ ایران شدند؛ از جمله: پرویز ناتل خانلری، ذبیح الله صفا، مهدی حمیدی شیرازی، عبدالحسین زرین کوب، غلامحسین یوسفی، محمدامین ریاحی، قدمعلی سرامی، سید محمد دبیرسیاقی، محمدرضا شفیعی کدکنی، سیمین دانشور، محمود نشاط، ضیاءالدین سجادی، جلال متینی، سید صادق گوهرین، منوچهر ستوده، منوچهر مرتضوی، مرتضی مولانا، محمود مقتدایی و بسیاری دیگر.

رجوع شود به:فروزانفر، بدیع الزمان (طبس ۱۲۷۶ـ تهران ۱۳۴۹ش)

محمّدحسن بدیع ُ الزّمان فُروزان فَر (۵ سپتامبر ۱۸۹۷، بشرویه، فردوس - ۶ مه ۱۹۷۰، تهران) ادیب، استاد برجستهٔ زبان فارسی، پژوهشگر ادبی، مؤلف و شاعر ایرانی؛ شاگرد عبدالجواد ادیب نیشابوری بود.
• «بزرگانی مانند مرحوم علامه قزوینی یا مرحوم فروزانفر که پیشروان تحقیق در ایران بودند، امکان نداشت جمله ای بی منبع و مآخذ از گذشتگان یا دربارهٔ گذشتگان بگویند. من شاگرد استاد فروزانفر بودم، وقتی به کلاس درس می آمد پوشه ای زیر بغل داشت که پر از مدارک و مستندات و مآخذ درس های ادبیات بود. هر مطلبی که بیان می کرد، مستنداتش را از پوشه بیرون می آورد و نشان دانشجویان می داد و به ما توصیه می کرد هیچ مطلبی را بدون سند و مدرک نپذیرید. محققانی مانند فروزانفر در فرهنگ و ادبیات ما گوهری کمیابند.»، ۱۳۹۲ -> منوچهر دانش پژوه
• «معلم و استادی دلسوز و صمیمی بود. درس او تنها تعلیم نبود، هم تهذیب بود و هم درعین حال تفریح. با این همه، توفیق او در کار معلمی در بین استادان ادب عصر به کلی بی سابقه بود…» -> عبدالحسین زرین کوب

[ویکی فقه] استاد «محمدحسن فروزانفر»، معروف به «بدیع الزمان فروزانفر» در سال ۱۲۷۶ ش، در بشرویه ، از شهرهای کوچک خراسان ، چشم به جهان گشود.
پدر، وی را «عبد الجلیل» نام نهاد، ولی هنگامی که در دوره پادشاهی رضا شاه بر طبق قانونی مقرر گردید برای همه ایرانیان شناسنامه صادر شود و هرکس برای خود نام خانوادگی برگزیند، وی لقب «بدیع الزمان» را که ظاهرا قوام السلطنه، والی خراسان به او اعطاء کرده بود، به عنوان «نام» خود برگزید و «فروزانفر» را به عنوان «نام خانوادگی». فروزانفر، از کودکی به شیوه سنتی معمول در آن روزگار، به تحصیل پرداخت؛ بدین ترتیب که «مقدمات» را در زادگاهش نزد پدر و برادر خود آموخت و بیشتر قرآن مجید را از بر کرد، اما این «مقدمات» از آن گونه بود که چون در نوجوانی- در حدود ۱۳ یا ۱۶ سالگی- به مشهد رفت و به همراه پدر در جمع شاعران و سخن شناسان خراسان قدم نهاد، قصیده های فارسی و عربی خود را برای آنان خواند و مایه شگفتی حاضران گردید.