سویا

سویا یکی از بقولات است. نیام و دانه آن (لوبیا) غذای میلیون ها نفر را فراهم می کنند و در تهیه مواد شیمیایی نقش عمده دارند. سویا احتمالاً حاصل اهلی سازی گیاهی وحشی در شرق آسیا است. روغن استخراج شده از دانه های سویا یکی از مهم ترین انواع روغنها است. این روغن حاوی اسید لینولئیک بسیار بالایی است و به همین دلیل از آن نمی توان برای تهیه روغن سرخ کردنی استفاده کرد.دانه سویا از لحاظ اسید آمینه میتونین نسبت به کنجد فقیر است اما از لحاظ اسید آمینه لیزین در سطح بالایی قرار دارد سویا بیش از سایر دانه ها به پروتئین حیوانی شباهت دارد. روغن سویا ۴۹ درصد لینولئیک اسید و ۲۵ درصد اسیداولئیک دارد.میزان پروتئین دانه سویا بسیار بیشتر از سایر دانه های روغنی است. ارقام زیر نشان دهنده تفاوت عمده سویا با سایر دانه های روغنی به لحاظ میزان روغن و پروتئین است.میزان پروتئین سویا۳۰–۵۰ درصد، کلزا۱۸–۲۵ درصد، آفتابگردان ۱۵–۲۵ درصد، گلرنگ ۱۵–۲۵ درصد، کنجد ۱۹–۲۵ درصد، بادام زمینی ۲۵–۳۵ درصد می باشد
به دلیل محتوای فیتواستروژن سویا، برخی مطالعات عنوان کرده اند که مصرف سویا می تواند بر سطوح تستسترون در مردان اثر بگذارد. با این وجود، یک فراتحلیل در سال ۲۰۱۰ که از ۱۵ مطالعهٔ کنترل شدهٔ دارونما بدست آمده نشان داد که نه سویای غذایی و نه مکمل های ایزوفلاوون هیچ یک تراکم تستسترون یا استروژن موجود در بدن مردان را تغییر نمی دهد.
به عنوان یک فرضیه عنوان شده که مصرف سویای غذایی و آنترولاکتون ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد- اگرچه هیچ رابطهٔ معناداری بین ایزوفلاوون های سویا و ابتلا به این سرطان مشاهده نشد.
پژوهش انجام شده در سال ۲۰۱۰ نشان می دهد که مصرف سویا هیچ اثری بر مقدار و کیفیت اسپرم ندارد.
نتیجهٔ یک فراتحلیل که در سال ۲۰۰۹ صورت گرفت نشان داد که «مصرف سویای غذایی با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان رابطه دارد.»
میزان روغن در سویا۱۸–۲۵ درصد، کلزا۴۰–۵۰ درصد، آفتابگردان۲۵–۵۰ درصد، گلرنگ۴۰–۵۰ درصد، کنجد۲۵–۴۵ درصد، بادام زمینی۴۵–۶۵ درصد می باشد.
میزان پروتئین سویا دو برابر سایر دانه های روغنی است اما درصد روغن آن از سایر دانه های روغنی رایج کمتر است. وجود پروتئین زیاد سبب شده است که کنجاله روغن کشیده شده آن برای تغذیه انسان بسیار مناسب باشد.
آرد سویا آردی است حاوی پروتئین و کمی کربوهیدرات، که از آسیاب کردن دانه خشک سویا به دست می آید.

سویا (soybean)
گروهی از گیاهان بقولاتی (← نیام)، با نام علمی Glycine max، بومی شرق آسیا، به ویژه ژاپن و چین. در ابتدا آن را برای علوفۀ دام پرورش می دادند. سپس، به وفور در مواد غذایی انسان، مثلاً در روغن های آشپزی، مارگارین ها، و همچنین برای تهیۀ آرد، شیر سویا، سس سویا، یا به صورت فرآوری شده مانند تُفو، میسو یا به شکل پروتئین گیاهی سویا مصرف شد. سویا غنی ترین غذای طبیعی گیاهی است. دانۀ خشک شده آن حاوی حدود ۱۸ تا ۲۲ درصد چربی و ۳۵ درصد کربوهیدرات است. از یک هکتار سویا ۱۶۲ کیلوگرم پروتئین، در مقایسه با ۹ کیلوگرم گوشت گاو در هر هکتار، به دست می آید. بیش از هزار نوع از این گونۀ گیاهی یافت شده است. ۵ هزار سال است که این گیاه را در آسیا می کارند. در ۱۶۹۲، گیاه شناس آلمانی، انگلبرت کمپفر، برای اولین بار آن را از ژاپن به اروپا برد. امروزه ایالات متحده امریکا بیش از آسیا سویا تولید می کند. میسو سویای تخمیرشده با دانه های غلات، آب، و نمک است که در سوپ و سس مصرف می شود. سس سویا دانه های تخمیرشده با نمک است. تاماری (سس ژاپنی) شبیه به سس سویا، ولی قوی تر از آن است و به عمل آمدن آن بیش از دو سال طول می کشد. سویا منبع غنی هورمون های گیاهی فیتواستروژن است. به نظر می رسد این هورمون در بدن انسان استروژن های طبیعی بدن را رقیق می کند. استروژن بیش از حد خطر ابتلا به برخی از سرطان های خاص، مانند سرطان سینه، را افزایش می دهد و استفادۀ زیاد از محصولات سویا تا حدی بدن را در مقابل این بیماری حفظ می کند. در ۱۹۹۸، زیست شیمی دانان امریکایی جزیی از سویا را جدا کردند که به پیشگیری از بروز سرطان کمک می کرد. در تحقیقات آزمایشگاهی مشخص شد که استروژن گیاهی، ژنستین، از رشد تومورهای سرطانی پیشگیری می کند.

[ویکی الکتاب] معنی سَّوِیِّ: درست - راست - کامل - تمام عیار (در عبارت "ثَلَاثَ لَیَالٍ سَوِیّاً " منظور سه شب کامل و در عبارت "بَشَراً سَوِیّاً " منظور انسانی تمام عیار یا خوش اندام ومعتدل و در "صِرَاطاً سَوِیّاً " منظور راه راست است)
ریشه کلمه:
سوی (۸۳ بار)