فایز دشتی

محمدعلی دشتی متخلص به فایز و مشهور به فایز دشتی، شاعر دوبیتی سرای جنوب ایران به سال ۱۲۵۰ هجری قمری ( ۱۲۱۳ ش ) در کردوان روستایی در منطقه دشتی قدیم متولد گردید که امروزه یکی از روستاهای بخش کاکی در شهرستان دشتی استان بوشهر است. وی پس از هشتاد سال زندگی در سال ۱۳۳۰ قمری ( ۱۲۸۹ ش ) در روستای گزدراز درگذشت و جسدش را پس از چند ماه امانت بنا به وصیتش به نجف منتقل نموده و در آنجا دفن کردند. [۱]
زندگی و تحصیلات[ویرایش]
بی گمان او بعد از باباطاهر همدانی، شاعر قرن پنجم، از بزرگ ترین و معروف ترین دوبیتی سرایان ایران است. پدرش مظفر، فرزند حاج درویش، نام داشت که از روستای کردوان بود و نسل اندر نسل ریاست این روستا را عهده داربودند. همچنین سلسله نسب فایز به «فارس بن شهبان» یکی از مشایخ آل برنجه، می رسد. فایز دشتی تحصیلات خود را در زادگاهش کردوان، و سپس در بردخون که دارای حوزهٔ علمیه بوده است، آغاز کرد؛ و قرآن و چند کتاب دیگر را به وسیلهٔ معلمان و مکتب داران محلی در مکتب خانه ها آموخت. بعد از آن به روستای خود بازگشت و تحصیلات خود را پیش یکی از مشایخ محلی به نام «شیخ احمد عاشوری» در سطح بالاتری ادامه داد. وی در دربار محمد خان دشتی که خود نیز طبع شاعری داشت و مشغول به سرودن و ترویج علم بود و کتابت می کرد مشغول به شعر گفتن و ترویج علم شد. پس از کشته شدن محمد خان فایز به گزدراز ( روستایی نزدیک به خورموج ) رفت.
ویژگی های شعری[ویرایش]
فایز دشتی را در حقیقت می توان بنیانگذار شعرهای فولکلوریک و ادبیات عوام و بومی محسوب کرد و او را با احساس ترین شاعر عوام و مردمی خواند و اگر گاهی در اشعار فایز، قافیه و وزن مختل است بر او ایرادی نیست، زیرا که محتوای دوبیتی های وی از بس پرمعنا و پراحساس است جز اهل فن، کمتر کسی متوجهٔ نقایص شعرهایش می شود. محمدعلی فایز شبان دشت های دشتی، بی گمان از چهره های درخشان ادب مردمی ایران است. هر چند او در زمرهٔ شاعران بی شناسنامه محسوب می شود، اما، گمنامی اش نه چندان است که بر احساس لطیف و ذوق سرشار شاعرانه اش سرپوش بگذارد و نام و اشعارش را در خاطره ها، به دست فراموشی بسپارد. شماره دوبیتی های فایز به درستی معلوم نیست، در برخی جزوه ها تعداد دوبیتی های این شاعر را به تفاوت بین ۱۳۴ ـ ۲۷۹ ـ ۲۸۲ ـ ۳۳۲ ذکر کرده اند.
وی از بزرگترین دو بیتی سرایان ایرانی می باشد. دوبیتی های وی سیاق فهلویات قدیم را دارد و پس از اشعار باباطاهر همدانی بخصوص در ادبیات و فرهنگ عامه شناخته شده است. البته تفاوت ماهوی اش با اشعار باباطاهر این است که بجای سوز راستین و عرفانی و معنوی اشعار باباطاهر اشعارش از سوز هجران تعلق مجازی و دربردارنده درد زمانه و بر مبنای درد روستایی می باشد و ارزش فولکلوریکی در فرهنگ عامه دارد. او تقریباً در همه دوبیتی هایش از تخلص بهره می گیرد و بیشتر از هر چیز عشق به پری و بیان سوز هجرانش را به نمایش می گذارد.
از قدیم در تصنیفات آثارش گاه او را فایز دشتستانی نامیده اند که فایز دشتی صحیح تر است و جایی برای مناقشه باقی نمی گذارد. زائر محمدعلی فایز دشتی به سال ۱۳۳۰ قمری درگذشته و در عتبات عراق مدفون می باشد.
از دوبیتی های اوست:
لب و دندان و چشم و زلف و رخسار بر و دوش و قد و بالا و رفتار
به جنت حور اگر فایز چنین است بر احوالت به محشر گریه کن زار
منابع[ویرایش]
پرش به بالا ↑ ترانه های فایز، عبدالمجید زنگویی، تهران، ققنوس، چاپ چهارم ۱۳۶۹، ص ۵۰ و ۵۶ - ۵۷.
ترانه های فایز، عبدالمجید زنگویی، تهران، ققنوس، چاپ چهارم ۱۳۶۹.
ترانه های فایز، مهروش طهوری
شعر دشتی و دشتستان، عبدالمجید زنگویی
دکتر کاظم محمّدی، «ترانه های فایز دشتستانی». انتشارات «نجم کبری»، چاپ دوّم ( ۱۳۸۷ ) ، ( با قطع رقعی در ۱۰۸ صفحه با مقدّمه ای مبسوط در بارهٔ فایز )