تعجب

اعجاب , اعجوبة , مفاجأة

شگفت آمدن، شگفت داشتن، شگفتی نمودن
۱ -( مصدر ) بشگفت آمدن حیرت کردن . ۲ - ( اسم ) شگفتی حیرت . جمع تعجبات .

(تَ عَ جُّ ) [ ع . ] (مص ل . ) به شگفت آمدن .

تعجب. [ ت َ ع َج ْ ج ُ ] ( ع مص ) شگفت داشتن. ( دهار ).به شگفت آمدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). در شگفت افتادن. ( آنندراج ). || فریب دادن و در فتنه انداختن کسی را. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || ( اِ )انفعال نفس از آنچه سببش پوشیده باشد. ( از اقرب الموارد ). انفعالیست نفس را گاه شعور به امری که سبب آن پوشیده بود و چون سبب ظاهر شود تعجب برطرف گردد. || شگفتی. حیرت. ( ناظم الاطباء ) :
دهقان به تعجب سر انگشت گزانست.مر ندما را از آن فزود تعجب
کردند از وی سؤال از سبب آن.استادم بونصر را بخواند تا آنچه از اریارق رفته بوداز تهور و تعدیها، چنانکه دشمنان القاء کنند و بازنمایند وی همه بازنمود، چنانکه غازی به تعجب بماند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 229 ). نسخت آن به رشید عرضه کردند سخت شاد شد و به تعجب بماند. ( تاریخ بیهقی ایضاً ص 424 ).
من به تعجب به خود فروشده زین خواب
کز خضر آواز السلام برآمد.انگشت تعجب جهانی
از گفت و شنید ما به دندان.و رجوع به ترکیبهای این کلمه شود. || ( اصطلاح بدیع ) این صنعت چنان باشد که شاعر در بیت از چیزی تعجب و شگفتی نماید. مثالش ادیب ترک گوید:
یا شمعاً یضی بلاانطفاء
و یا بدراً یلوح بلا محاق
فانت البدر ما معنی انتقاصی
و انت الشمع ما سبب احتراقی.
مثالش از شعر پارسی ، عنصری را:
نیستی دیوانه بر آتش چرا غلتی همی
نیستی پروانه گرد شمع چون جولان کنی.
دیگر من گویم :
من چرا دارم نگویی آب در دیده مقیم
گر تو داری چاه دانم در زنخدان ای پسر.

به شگفت آمدن، شگفت داشتن، شگفتی نمودن.

حیرت