ابوحمزه ثمالی

ابوحمزه ثابت بن دینارثمالی معروف به ابو حمزه ثمالی که دعای ابوحمزه ثمالی بگرفته از نام اوست، یکی از اصحاب خاص زین العابدین علی ابن الحسین (امام چهارم شیعیان) بود.
مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت -()
شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیت الله جوادی آملی

[ویکی فقه] ثُمالی، ابوحمزه ثابت بن دینار، مشهور به ابوحمزه ثمالی و ابن ابی صفیه، راوی ، محدّث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد ، امام باقر ، امام صادق و امام کاظم علیهم السلام است.
سال تولد وی دقیقاً معلوم نیست اما با توجه به این که از زاذان کِنْدی (متوفی ۸۲) روایت نقل کرده است، باید پیش از ۸۲ به دنیا آمده باشد.
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، ج۴، ص۳۵۸، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
آل مُهَلَّب او را از موالی خود می دانستند اما نجاشی
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
سه فرزند ابوحمزه، یعنی حمزه و نوح و منصور، نیز در قیام زیدبن علی کشته شدند.
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
...

[ویکی شیعه] ابوحمزه ثابت بن دینار ثُمالی، مشهور به ابوحمزه ثمالی، راوی، محدّث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد، امام باقر و امام صادق بود. ابوحمزه دعایی از امام زین العابدین(ع) نقل کرده است که در سحرهای ماه رمضان خوانده می شود و به دعای ابوحمزه ثمالی مشهور است.
ثابت ابن دینار معروف به ابوحمزه ثمالی اهل کوفه بود. آل مُهَلَّب او را از موالی خود می دانستند اما نجاشی این ادعا را رد کرده است. او را از قبیله طی و تیره بنوثُعَل دانسته و دلیل شهرت ابوحمزه را به ثمالی سکونت وی در محله اقامت قبیله ثُماله از تیره اَزْد ذکر کرده است. ابوحمزه در کوفه با زید بن علی مراوده داشته و شاهد دعوت و شهادت او در کوفه بود. سه فرزند ابوحمزه یعنی حمزه، نوح و منصور، نیز در قیام زید بن علی کشته شدند.
سال تولد وی دقیقاً معلوم نیست اما با توجه به اینکه از زاذان کِنْدی (متوفی ۸۲) روایت نقل کرده است، باید پیش از ۸۲ به دنیا آمده باشد. سال وفات ابوحمزه ۱۵۰ ذکر شده است. اما به دلیل روایت حسن بن محبوب (۱۴۹۲۲۴) از او، تاریخ وفاتش باید بعد از ۱۵۰ باشد. در باب تاریخ وفات ابوحمزه اقوال دیگری هم وجود دارد که منشأ آنها تصحیفاتی است که در کتابهای حدیثی و رجالی رخ داده است.

[ویکی اهل البیت] ابوحمزه ثمالی کوفی یکی از چهره های معروف و درخشان عرفانی و معنوی شیعه است. انسان های مومن و خداجو زمزمه های عاشقانه امام سجاد علیه السلام در شب های ماه مبارک رمضان را به واسطه او دریافته اند. بیشتر اشخاصی که در شب های ماه مبارک رمضان با خداوند متعال نجوا می کنند با نام و یاد این شخصیت فرزانه مأنوسند.
ابوحمزه ثمالی شیعه مخلصی است که رئیس مذهب شیعه او را مایه آرامش خود دانست. او دانشمندی فرزانه است که محضر چهار امام معصوم علیهم السلام را درک کرد و از چشمه عرفان و معنویت آن ها جرعه ها نوشید. ابوحمزه هدایتگری روشن ضمیر بود که در عصر خویش رهبری شیعیان کوفه را به عهده گرفته بود. و مردم را با معارف اهل بیت علیهم السلام آشنا می کرد.
وی در علم حدیث و تفسیر به مراتب عالی دست یافته بود. تلاش او برای کسب حکمت و معرفت به حدی رسید که پیشوای هشتم وی را «لقمان روزگار» نامید. ابوحمزه ثمالی مورد اعتماد و علاقه اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام محسوب می شد.
ابوحمزه ثمالی در شهر کوفه پرورش یافت و همان جا را به عنوان محل زندگی انتخاب کرد. وی بعد از آن که به رشد و کمال رسید، به تبلیغ معارف و فرهنگ دینی و تدریس حدیث، اخلاق و تفسیر قرآن در مسجد کوفه پرداخت. وی هر روز برای تدریس، عبادت و رسیدگی به امور مردم به ویژه شیعیان به مسجد کوفه می رفت. آن روز هم مثل همیشه در مسجد بود که آن لحظه تاریخی فرارسید.
خودش می گوید: «جلوی ستون هفتم مسجد کوفه نشسته بودم که از سوی باب کنده مردی وارد شد که من در طول عمر خویش شخصی زیباتر، خوشبوتر، پاکیزه تر و خوش لباس تر از او ندیده بودم. عمامه ای بر سر و پیراهنی عربی و قبایی بر تن داشت. کفش های عربی را از پای درآورد و در کنار ستون هفتم به نماز ایستاد. تکبیره الاحرام نماز را وقتی ادا کرد، آن چنان جذاب و موثر بود که موهای بدنم سیخ شد. شیفته نغمه زیبا و لهجه دلربای وی شدم. نزدیکتر شدم تا کلماتش را بهتر بشنوم. چهار رکعت نماز خواند با رکوع و سجود کامل و عالی. بعد از سلام نماز، شروع به دعا کرد: «الهی ان کان قد عصیتک، فانی قد اطعتک فی احب الاشیأ الیک الاقرار بوحدانیتک...».
بعد از این که از دعا فارغ شد، از مسجد بیرون رفت. من با اشتیاق تمام به دنبال وی به راه افتادم تا این که به مناخ (محل نگهداری شتران در کنار شهر) کوفه رسیدیم. در آن جا غلامی بود که شتر این مرد با عظمت را محافظت می کرد. از غلام پرسیدم: این مرد کیست؟ جواب داد: آیا از شمائل و سیمای نورانی اش او را نشناختی؟ او حضرت زین العابدین، علی بن الحسین علیه السلام است.
وقتی آقا را شناختم، خود را به قدم های مبارکش انداختم و خواستم پاهایش را ببوسم. حضرت با دست های مطهر خویش مرا از زمین بلند کرد و فرمود: نه! ای ابا حمزه! سجده مخصوص خداوند عزیز و جلال است. عرض کردم: ای فرزند رسول الله! برای چه به این جا تشریف آورده اید؟ فرمود: برای آن چه که دیدی! اگر مردم می دانستند که نماز خواندن در مسجد کوفه چه فضیلتی دارد، مثل کودکان چهار دست و پا به سوی آن می شتافتند.
امام سجاد علیه السلام به ابوحمزه فرمود: «آیا دوست داری قبر جدم، علی ابن ابی طالب علیه السلام را زیارت کنی؟» با شنیدن این پیشنهاد، شادی در چهره ابوحمزه موج زد و آن قدر خوشحال شد که سر از پا نمی شناخت. وی با این که در کوفه و نزدیک نجف بود، قبر امام علی علیه السلام را نمی شناخت و همچنین تا آن لحظه ـ به علت موانعی ـ موفق به زیارت امام سجاد علیه السلام نشده بود. او که مدت ها انتظار وصال محضر یار را داشت، چنین فرصتی را غنیمت شمرد و با کمال میل، همراهی با امام علیه السلام را قبول کرد و در رکاب پیشوای چهارم شیعیان به راه افتاد. ابوحمزه در طول راه از خرمن معارف آن حضرت بهره برد، تا این که به مرقد شریف امیرالمومنین علیه السلام رسیدند. امام سجاد علیه السلام محل دفن مولای متقیان را ـ که تا آن زمان مخفی بود ـ به ابوحمزه نشان داد و فرمود: «این قبر جدم، علی بن ابی طالب علیه السلام است».

[ویکی فقه] ابوحمزه ثمالی (ابهام زدایی). ابوحمزه ثمالی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • ابوحمزه ثمالی (صحابی)، راوی، محدّث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم (علیهم السلام)• دعای ابوحمزه ثمالی، دعایی مشهور آموخته شده توسط امام سجاد (علیه السلام) به ابوحمزه ثمالی

[ویکی فقه] ابوحمزه ثمالی (صحابی). ثُمالی، ابوحمزه ثابت بن دینار، مشهور به ابوحمزه ثمالی و ابن ابی صفیه، راوی ، محدّث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد ، امام باقر ، امام صادق و امام کاظم علیهم السلام است.
سال تولد وی دقیقاً معلوم نیست اما با توجه به این که از زاذان کِنْدی (متوفی ۸۲) روایت نقل کرده است، باید پیش از ۸۲ به دنیا آمده باشد. ابوحمزه اهل کوفه بود.