تعبیر خواب

تعبیر خواب به فرایند معنادهی به رویاهایی که در خواب دیده می شود، گفته می شود. در بسیاری از تمدن های باستانی خواب دیدن به عنوان یک ارتباط فراطبیعی یا وسیله ای برای مداخلات نیروهای غیبی در نظر گرفته می شد که افرادی با نیروهای ویژه قادر به گره گشایی از مفهوم آن هستند. در دوران معاصر مکاتب مختلف روان شناسی تئوری هایی را در مورد معنا و مفهوم خواب ها ارائه کرده اند.
در روان شناسی تحلیلی شیوه های تعبیر خواب برگرفته از روشی است که زیگموند فروید بنیان گذار مکتب روان کاوی در اثر مهم خود «تعبیر خواب» (۱۹۰۰) ارائه داده است. فروید در این کتاب تئوری خود را در مورد کارکردهای خواب تشریح کرده است. بخش عمده ای از کتاب به شرح رویاهای شخصی خود فروید، نزدیکان و آشنایان و بیماران می پردازد. از نظر وی معنای هر خوابی در مورد تحقق یکی از آرزوهای و خواسته های انسان است. آرامشی که در خواب به شخص خفته عارضه شده به وی اجازه بیان خواسته های سرکوب شدهٔ خود را می دهد. البته تعارض هایی که در ارضای خواسته ها و تحقق آنها وجود دارد ممکن است آن را تبدیل به یک رویای ناخوشایند سازد.
فروید چهار قاعده را در رویاها شناسایی کرده است؛ اول عامل تراکم که به معنی فشرده سازی و خلاصه کردن خواسته هاست. دوم عامل تغییر مکان یا انتقال و جابجایی که بر اساس آن بار عاطفی و احساسی از هدف اصلی به یک هدف غیرواقعی منتقل می شود. عامل سوم ویژگی نمایشی رویاست که مفاهیم انتزاعی و مجرد ذهنی را به صورت تصاویر در می آورد. چهارمین عامل نیز خاصیت کنایه آفرینی و تمثیل سازی خواب است. پلکان، خندق، خیابان، خانه، اتاق، اتومبیل، آشپزخانه، زردچوبه، دندان، املت، بادنجان، بادکنک، دست ها و پاها و همه و همه نماد و رمزی هستند که می توان آنها را کشف کرده و به کمک آن راز خواب را گشود.
در تعالیم اسلامی خواب ها به سه دسته رؤیای صادقه و خواب های آشفته و خواب های شیطانی تقسیم می شود و از نظر قران رؤیای صادقه و پیش گویانه نیز وجود دارد و تنها افراد برگزیده هستند که می توانند تعبیر خواب انجام دهند و اصل علم تعبیر خواب را یک علم الهی می داند. احتمال رویای صادقه در نزدیکی اذان صبح بیشتر است، اما این طور نیست که کسی اول شب بخوابد و رویای صادقانه نبیند.

---

رجوع شود به:خوابگزاری

[ویکی شیعه] تعبیر خواب که در ادبیات قرآنی با اصطلاح تأویل رؤیا بیان شده است به معنای برگرداندن زبان رؤیا به زبان روزمره و عادی است.
درباره نخستین تعبیرکننده خواب یا همان خوابگزار نقل تاریخی دقیقی وجود ندارد اما در برخی نقل‎ها از دانیال نبی و یوسف پیامبر(ع) به عنوان یکی از قدیمی‎ترین خوابگزاران نام برده شده است. درباره تعبیر خواب کتاب های مختلفی ذکر شده است از جمله آن ها کتاب منتخب الکلام فی تفسیر الأحلام که نوشته محمد ابن سیرین است.
گرچه کلمه تعبیر خواب در قرآن ذکر نشده است اما تفاسیر کلمه تأویل‎َالأحادیث و مَنام و بُشری را معادل آن دانسته‎اند. خوابی هم که تعبیر ندارد با کلمه أَضغاثُ أَحلام ذکر شده است.

[ویکی اهل البیت] برابر آنچه تاریخ مستند می گوید گویا خوابگزاری سابقه ای حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح داشته است. این چیزی است که از لوحه های گلی برجای مانده از گذشته برمی آید. خواب ها و تعبیر آن در اسطوره های ایرانی مهم تلقی می شد و از این رو شاهان همواره در دربار خوابگزارانی داشتند و بعد از خواب های خوب یا بدی که می دیدند برای تعبیر آن از خوابگزاران استفاده می کردند.
طبرسی در مجمع البیان می گوید: خواب بر چهار قسم است: یکی خوابی که از جانب خداست و تعبیر دارد. دوم، خوابی که زاییده وسوسه های شیطان است. سوم خوابی که که اثر غلبه اخلاط بدن (از قبیل: خون، بلغم، صفرا و سودا) بوجود می آید. چهارم، خواب هایی که زاییده پاره ای از افکار است. سه قسم اخیر، از خوابهای پریشان و قسم اول، الهام است. رؤیای پیامبر، همین قسم و بشارتی بود که بمؤمنین در باره پیروزی داده شد.
در قرآن چند بار به موضوع خواب و رویا اشاره شده است.
در سوره زمر آیه ۴۲ آمده است: خدا به هنگام مرگ، ارواح را قبض می کند و علاقه روح از بدن را قطع می کند، اما آنهایی که نمرده اند، روحشان را به هنگام خواب می گیرد. پس ارواحی را که قضای خدا بر مرگشان است، نگه می دارد و دیگر به بدن ها برنمی گرداند، اما ارواحی که چنین قضایی بر آنها رانده نشده، به سوی بدن هایشان روانه می شوند تا مدت معینی زنده بمانند. مردم متفکر از همین خوابیدن و مردن متوجه می شوند که مدبر امور آنها خداست.
در آیه ۶۰ سوره انعام نیز مفهوم مشابهی آمده است: او کسی است که روح شما را در شب قبض می کند... . این نظام خواب و بیداری آن قدر تکرار می شود تا پایان زندگی شما فرا رسد. آن وقت همه به سوی خدا بازگشت می کنید. در قرآن پس از داستان خواب ۳۰۹ ساله اصحاب کهف آمده است: همان طور که قادر بودیم آنها را به این خواب طولانی ببریم، آنها را بیدار کردیم، طوری که وقتی بیدار شدند، فکر می کردند یک روز یا کمتر خوابیده اند.
در آیه ۲۷ سوره فتح رویای صادقه پیامبر اسلام(ص) ذکر شده است: پیامبر خواب دید به اتفاق یارانش برای انجام مناسک عمره وارد مکه می شوند و با تعریف این رویا همه مومنان خوشحال شدند، اما چون این خواب سال بعد از صلح حدیبیه اتفاق نیفتاد، عده ای گرفتار شک شدند. در این آیه ذکر شده است آنچه خدا در عالم خواب به پیغمبرش نشان داد، صدق و حق بود.
از دیگر رویاهای صادقه که در قرآن ذکر شده، می توان به رویای یوسف اشاره کرد که در آن ۱۱ ستاره، ماه و خورشید برایش سجده می کردند و پدر وی یعقوب پیامبر آن را به درستی تفسیر کرد. در ادامه این داستان، زمانی که یوسف به زندان می افتد، خواب دو همبندی خود را به درستی تفسیر می کند و در نهایت خواب معروف پادشاه مصر که هفت گاو چاق، توسط هفت گاو لاغر خورده می شوند و هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشک اتفاق می افتد و یوسف با تأویل صحیح این رویا به عزیز مصر تبدیل می شود.
بنابراین از نظر قرآن، تأویل خواب یک علم است و خداوند به هر کس بخواهد این علم را می دهد و گاهی از محتوای آشکار رویا زیاد نمی توان به پیشگویی هایش پی برد. در قرآن گاهی وحی ها و دستورات هنگام خواب به پیامبران الهام می شود. مثل خواب معروف ابراهیم که به وی دستور داده شد پسر ۱۳ ساله خود را قربانی کند. همچنین گاهی خداوند از طریق رویا به راهنمایی بندگانش می پردازد. مثلا در مورد مادر موسی که در خواب می بیند نوزاد خود را در صندوق بگذارد و به آب بیندازد. در نهایت در آیاتی از قرآن مثل سوره یونس آیه ۶۷ آمده است که خدا شب را قرار داده است تا در آن احساس آرامش کنید و روز را روشن کرده است.