براندازی

براندازی به تلاش برای تبدیل نظام اجتماعی حاکم و ساختارهای قدرت، قانون، و سلسله مراتب آن اشاره دارد. براندازی فرایند یا پردازشی است که به وسیلهٔ آن ارزش ها و اصول نظام حاکم به تناقض رسیده یا به عقب بازگردانده می شود. به صورت مشخص، می توان براندازای را اینطور تعریف کرد، یک حمله به انگیزه عمومی و، خواست مقاومت و دخالت که محصول مرکبی از وفاداری های سیاسی، اجتماعی یا طبقاتی که معمولاً خود را به نشانه های ملی می چسباند. پس از نفوذ، و به موازات ناکارآمد کردن موسسات سیاسی و اجتماعی دولتی با استفاده از زور، امکان جداشدن این وفاداری ها و انتقال آن ها به اهداف سیاسی و فکری غاصب وجود دارد. براندازی به عنوان ابزاری برای بدست آوردن اهداف سیاسی استفاده می شود، چرا که خطر، هزینه، و مشکلات کمتری نسبت به تخاصم بازدارد. بعلاوه، صورت ارزانی از نوعی جنگ است که نیاز به آموزش زیادی ندارد. یک برانداز فرد یا چیزی است که به صورت بالقوه تا حدی حامل براندازی است. در همین مقوله، در برخی از موارد یک برانداز (معمولا توسط دولت حاکم) خائن نامیده می شود.
براندازی سخت
در مواردی براندازی یکی از اهداف دلقک ها و بازیگران فعال در عرصه این نوع از طنز است. در این مواقع، به صورت عمومی برانداز بودن می تواند به معنی سؤال کردن، مسخره کردن، و تضعیف نظم حاکم باشد. لقب برانداز برای کار یک دلقک یا طنز به همان اندازه که تبلیغ است می تواند اتهام نیز باشد. برای دلقک ها و هنرمندان، طعنه زدن یکی از نافذترین صورت های براندازی است، و آن می تواند در اشکالی در نمایش، پرده بینی، کتب، و حتی اعتراض سیاسی بیان شود.
در حالت معمول گروه های مبارز و یا گروه های تروریست براندازی را به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهدافشان به خدمت نمی گیرند. راهبرد براندازی نیاز فراوانی به نیروی انسانی دارد و بسیاری از گروه های مبارز ارتباطات اجتماعی، سیاسی و نیروی انسانی کمی برای اجرای فعالیت های براندازانه دارند. هرچند فعالیت های گروه های مبارز ممکن است یک تأثیر براندازانه بر اجتماع داشته باشد. براندازی می تواند توطئه، تقلب، مفاسد مالی، یا روش های خشونت را القاء کند تا تغییرات مورد نظر را اعمال نماید.
براندازی در تقابل با اعتراض، کودتا، یا کارهای با روش های سنتی برای ایجاد تغییر در دستگاه سیاسی است.

بَراندازی
اصطلاحی در سیاست به معنی اقدام یا برنامه ریزی برای سرنگونی، تضعیف، لطمه زدن یا نابودکردن دولت قانونی موجود از طریق شیوه های غیرقانونی. در هر جامعۀ مردم سالار که به حقوق و آزادی های اساسی ارج می گذارد، مهارکردن مسئلۀ براندازی کار دشواری است. اقداماتی چون خیانت، جاسوسی، و خرابکاری که برضد امنیت و نظم مستقر صورت گیرد در همۀ کشورها به موجب قانون قابل مجازات اند. اما این مسئله مطرح می شود که جامعه ای مردم سالار برای اشخاص و گروه های سرسپردۀ استقرار نظام های اقتدارگرا یا تمامیت خواه، که حقوق و آزادی های دیگران را محترم نمی شمارند، باید چه میزان آزادی قائل باشد. به گفتۀ عده ای، اگر به اندیشه های متفاوتی که با وفاق مسلط در نظام مردم سالاری در تعارض اند آزادی داده نشود، ممکن است این خطر پیش آید که هرگونه انتقادی سرکوب شود. اما دیگران از این هراس دارند که بدون وجود برخی محدودیت ها برای آزادی بیان و گردهم آیی، نمی توان جنبش های دسیسه چینی را که برای جامعۀ آزاد خطرناک اند کنترل کرد. در قوانین ایران، آن چه اقدام علیه امنیت ملی خوانده می شود، مادام که با عملیات مسلحانه یا ترور همراه نباشد، مستقلاً جرم محسوب نمی شود. در مادۀ ۱۸۷ قانون مجازات اسلامی چنین آمده است: «هر فرد که طرح براندازی حکومت اسلامی را بریزد و برای این منظور اسلحه و مواد منفجره تهیه کند و نیز کسی که با آگاهی و اختیار امکانات مالی مؤثر یا وسایل و اسباب کار و سلاح در اختیار آن ها بگذارد، محارب و مفسد فی الارض می باشد»؛ همچنین است اگر کسی در طرح براندازی خود را نامزد یکی از پست های حساس حکومت کودتا کند (مادۀ ۱۸۸ قانون مجازات اسلامی). تغییر حکومت به دنبال مبارزات و فعالیت های مجاز سیاسی احزاب یا همه پرسی، براندازی نیست، زیرا فاقد عنصر قهرآمیز و مجرمانه است.