نعمان

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن حارث بن ایهم ، از غسانیان شام است وی 18 سال سلطنت کرد. رجوع به تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 123 و مجمل التواریخ ص 176 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن ابراهیم خلیل زرنوجی ، ملقب به تاج الدین ، از ادبای قرن هفتم هجری قمری بخارا است . او راست : الموضح در شرح مقامات حریری . وی به سال 640 هَ . ق . درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 3). رجوع به الجواهر المضیئة ج 2 ص 201 و 312 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن ابراهیم بن اشتر نخعی از اشراف و شجاعان عرب است ، در عراق با یزیدبن مهلب بر بنی مروان خروج کرد و به همراهی او جنگید. چون یزید کشته شد و لشکر او پراکنده شدند، نعمان به مفضل بن مهلب پیوست و در نبردی که با مدرک بن ضب الکلبی کردند، به سال 102 هَ . ق . به قتل رسید. (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 3). رجوع به الکامل ابن اثیر، ذیل حوادث سال 102 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن حارث بن جبلةبن حارث ، مکنی به ابوکرب و ملقب به قطام ، از ملوک غسانی شام و از ممدوحان شعرای جاهلیت است . وی بعد از پدرش در حدود سنه ٔ 570 م . به سلطنت رسید و در حدود سال 43 قبل از هجرت درگذشت و جمعاً 37سال و 3 ماه پادشاهی کرد. نابغه ٔ ذبیانی او را مرثیت گفته است . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 6) (تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 124). رجوع به معجم ما استعجم ص 43 و المحبر ص 372 و العقود اللؤلؤیة ج 1 ص 17 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن اسودبن منذربن امروءالقیس بن عمرو اللخمی ، معروف به نعمان ثانی ، از ملوک عهد جاهلیت عراق است . پس از وفات عمش منذر ثانی بن منذر - در حدود سنه ٔ 500 م . - به حکمرانی رسید و 4 سال حکومت کرد، و به فرمان قباد اول [ ساسانی ] پادشاه ایران مأمور فتح شهر «رها» شد و با سپاهی از اعراب بدان صوب عزیمت کرد و در حالی که شهررها را در محاصره داشت در حوالی سال 123 هَ . ق . قبل از هجرت درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 3) (تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 106). رجوع به العرب قبل الاسلام ص 206 و ابن خلدون ج 2 ص 265 و المحبر ص 359 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن امرؤالقیس بن عمرو اللخمی ، معروف به نعمان السائح ، و نعمان اعور سائح ، از ملوک حیره است . وی بعد از مرگ پدرش در حوالی سنه ٔ 403 م . به جای او از طرف شهریار ایران به پادشاهی حیره رسید و 30 سال در آن سامان با قدرت و شجاعت حکمرانی کرد، از این مدت 15 سال و 8 ماه با شاهنشاهی یزدگرد بهرام و 14 سال و 4 ماه با سلطنت بهرام گور مطابق است . وی چندین بار به اشارت و فرمان شاهنشاه ایران با شورشیان شام مصاف داد و آنان را با کمک سپاهیانی که شهریار ایران به یاریش فرستاده بود منکوب کرد، وی شجاع نام آور هوشمندی بود و کسی از ملوک حیره در وفور مال و خدم و حشم به پایه ٔ او نرسید. دو کاخ معروف خورنق و سدیر از بناهای اوست و به همین مناسبت او را رب الخورنق و السدیر نامیده اند. به روایت حمزه ٔ اصفهانی وی پس از سی سال حکومت بر اثر حادثه ای متوجه بی اعتباری دنیا شد و پادشاهی را رها نمود.و متفکروار به گردش در بلاد پرداخت ، و پس از آن کسی از وی خبری نیافت . (از تاریخ پادشاهان و پیامبران صص 104 - 105) (الاعلام زرکلی ج 9 ص 3). رجوع به ابن خلدون ج 2 ص 263 و المحبر ص 358 و العرب قبل الاسلام ، جرجی زیدان ص 204 و مروج الذهب چ پاریس ج 3 ص 199 و معجم البلدان ج 3 ص 483 و الاغانی چ ساسی ج 2 ص 33 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن ایهم بن حارث غسانی ، از ملوک غسان است ، وی پس از جبلةبن نعمان به حکمرانی شام رسید و بیست و یکسال پادشاهی کرد. (از تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 123) (الاعلام زرکلی ج 9 ص 4). رجوع به العقود اللؤلؤیة ج 1 ص 24 شود.

منوچهری .

ناصرخسرو.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن بشیربن سعیدبن ثعلبة الخزرجی الانصاری ، مکنی به ابوعبداﷲ، صحابی و امیر و خطیب و شاعر صدر اسلام و از مردم مدینه است و نخستین مولودی است که در بین انصار بعد از هجرت نبوی تولد یافت به سال دوم هجرت . وی 124 حدیث روایت کرده است . وی را نائله بنت فرافصه زوجه ٔ عثمان باپیراهن خونین عثمان نزد معاویه به شام فرستاد، و درسلک یاران معاویه درآمد و در جنگ صفین از همراهان معاویه بود، به سال 53 هَ . ق . قاضی دمشق شد، سپس معاویه او را ولایت یمن داد، سپس مدت 9 ماه عامل کوفه و بعداً والی حمص شد و تا زمان مرگ یزیدبن معاویه در آن منصب باقی بود و پس از مرگ یزید چون با ابن زبیر بیعت کرد، مردم حمص بر او شوریدند و او فراری و سپس کشته شد؛ به سال 65 هَ . ق . وی خطیبی توانا بود و از او دیوان شعری باز مانده است . معرةالنعمان (زادگاه ابوالعلاء معری ) بدو منسوب است . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 4). رجوع به تهذیب ج 10 ص 447 و جمهرةالانساب ص 345 و اسدالغابة ج 5 ص 22 و فتوح البلدان ص 138 و الاصفیة ج 3 ص 284 و معجم المطبوعات ص 1861 و المحبر ص 276 و تاریخ گزیده ص 244 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن جسربن شیعاﷲبن اسدبن وبرة، مشهور به القین ، جدی جاهلی است ، قبایل زیادی در شام و اندلس بدو منسوب اند. رجوع به الاعلام زرکلی ج 9 ص 5 و جمهرةالانساب ص 424 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن عامربن هانی بن مسعودبن ارسلان التنوخی اللخمی ، مکنی به ابوالحسام ، از امرا و فقهای مالکی مذهب و از شعرای قرن سوم و چهارم لبنان است . وی به سال 227 هَ . ق . ولادت یافت و در بغداد به خدمت جاحظ رسید و از المبرد علم آموخت ، سپس به لبنان برگشت و به امارت رسید و با متمردان جبل لبنان و نیز با رومیان مصاف داد و سرکشان را مغلوب کرد و سرهای ایشان را به بغداد نزد المتوکل علی اﷲ فرستاد. او راست : تیسیر المسالک الی مذهب المالک . دیوان شعری نیز از او باقی مانده است . وی به سال 325 هَ . ق . درگذشت . (از اعلام زرکلی ج 9 ص 6).

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن عبدالسلام بن حبیب بن حطیط التیمی اصفهانی ، مکنی به ابوالمنذر، از ثقات محدثین واز زهاد و فقیهان قرن دوم هجری قمری است . اصل او ازنیشابور بود و در بغداد فقه آموخت . وی به سال 183 هَ . ق . درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 6). رجوع به التهذیب ج 10 ص 454 و خلاصة تهذیب الکمال ص 345 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن عجلان بن نعمان الانصاری الزرقی ، از صحابه ٔ پیغمبر است ، وی سخنگو و شاعر انصار بود، و در جنگ صفین با سپاه علی بودو در آن وقعه اشعاری دارد. علی (ع ) او را عامل بحرین کرد. وی بعد از سال 37 هجرت درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 6). رجوع به الاصابة ص 8748 و شرح نهج البلاغه ٔ ابن ابی الحدید ج 2 ص 446 و وقعة صفین ص 432 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن عدی ّبن نضلة العدوی ، صحابی و از شاعران و فصحای صدر اسلام است . وی در آغاز ظهور اسلام به اتفاق پدرش به حبشه مهاجرت کرد، پدرش در آنجا بمرد، سپس عمربن خطاب وی را والی میسان (شهر وسیعی بین واسط و بصره ) کرد، و او تنهاکسی است از قبیله ٔ عمر که در عهد خلافت وی به امارت رسید و سرانجام عمر او را به علت اشعاری که سروده بود معزول کرد، نعمان به بصره رفت و در حدود سال 30 هَ . ق . درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 7). رجوع به نسب قریش ص 382 و معجم ما استعجم ص 1283 و معجم البلدان ج 8 ص 224 و الاصابة ص 8749 و الاستیعاب ج 3 ص 515 و سمط اللاَّلی ص 745 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن عمروبن منذر، از ملوک غسانی شام است ، وی در حدود سال 296 م . به سلطنت رسید و 27 سال پادشاهی کرد، قصر حارب و نیز قصر سویدا را در حوران او بنا کرد. نابغه ٔ ذبیانی اورا مدیحه گفته است ، وی در حوالی سال 323 قبل از هجرت درگذشت . رجوع به الاعلام زرکلی ج 9 ص 7 و تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 122 و العرب قبل الاسلام ص 186 و دوانی القطوف ص 72 و العقود اللؤلؤیة ج 1 ص 23 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن محمدبن منصور التمیمی ، مکنی به ابوحنیفة و معروف به ابن حیون و القاضی النعمان ، از ارکان و داعیان مذهب فاطمیه ٔ مصر است . وی در قیروان ولادت و نشأت یافت ، ابتدا مذهب مالکی داشت سپس به مذهب باطنیه گروید. از علوم فقه و قرآن و ادب و تاریخ ، حظی وافر داشت . با المهدی و القائم و المنصور و المعز معاصر بود و با المعز به مصر رفت و در آنجا منصب قضا یافت و در همانجا به سال 363 هَ . ق . درگذشت . او راست : اختلاف اصول المذاهب ، دعائم الاسلام وذکر الحلال و الحرام ، مختصر، المناقب و المثالب ، ردود، المجالس و المسایرات ، الهمة فی آداب اتباع الائمة،مختصر الاَّثار فیما روی عن الائمة الاطهار، اساس التأویل الباطن ، و غیره . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 8). رجوع به ابن خلکان ج 2 ص 166 و لسان المیزان ج 6 ص 167 و النجوم الزاهرة ج 4 ص 106 و الذریعة ج 3 ص 251 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن مقرن بن عائذ المزنی ، مکنی به ابوعمرو، از شجاعان صحابه است ، وی را سعدبن ابی وقاص به فرمان عمر به جنگ هرمزان فرستاد و او در اهواز بر هرمزان غلبه کرد، و چون مردم اصفهان و همدان و ری و آذربایجان و نهاوند بر اعراب شوریدند عمر او را مأمور جنگ با ایشان کرد و نعمان ابتدا به اصفهان لشکر کشید و سرکشان آن سامان را مغلوب کرد، سپس رو به نهاوند نهاد و در آنجا به سال 21 هَ . ق . کشته شد. (از الاعلام زرکلی ج 9ص 9) (تاریخ گزیده ص 244). رجوع به الکامل ابن اثیر ج 2 ص 211 و ج 3 ص 3 و تهذیب ج 10 ص 456 و الاستیعاب ،حاشیةالاصابة ج 3 ص 516 و فتوح البلدان ص 311 شود.

نعمان . [ ن ُ] (اِخ ) ابن منذر الغسانی ، مکنی به ابوالوزیر، از متکلمان قدری مذهب دمشق و از ثقات محدثین است . به سال 132 هَ . ق . درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 11). رجوع به طبقات ابن سعد، قسم ثانی از ج 7 ص 167 و میزان الاعتدال ج 3 ص 237 و تهذیب التهذیب ج 10 ص 457 شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن منذربن امری ٔ القیس اللخمی ، مکنی به ابوقابوس و معروف به نعمان ثالث ، از مشهورترین پادشاهان حیره در عهد جاهلیت است . وی به سال 592 م . بعد از پدرش به فرمان هرمز انوشیروان شاهنشاه ایران ، به امارت و پادشاهی حیره رسید و بیست و دو سال پادشاهی کرد و سرانجام در عهد سلطنت خسرو پرویز مورد غضب آن شهریار واقع شد و به فرمان او معزول و به خانقین تبعید گشت و تا زمان مرگ [ در حدود سال 15 قبل از هجرت ]در آنجا محبوس ماند، و به روایتی وی را به فرمان خسرو پرویز زیر پی پیل افکندند تا هلاک شد؛ و با مرگ وی حکومت لخمیین پایان گرفت . و به روایتی جنگ ذی قار به سبب قتل او برپا شد. وی مردی هوشمند و بی باک بود و در معارک چندی شرکت جست و چند تن از شجاعان عرب بدست او کشته شدند از آن جمله عبیدبن ابرص و عدی بن زید است . نابغه ٔ ذبیانی و حسان بن ثابت و حاتم طائی او را مدح گفته اند. وی شهر نعمانیه را بر کنار دجله بنا کرد. (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 10) (تاریخ پادشاهان و پیامبران ص 112). رجوع به الکامل ابن اثیر ج 1 ص 171 و الصحاح ج 2 ص 340 و العرب قبل الاسلام ص 209 و الحورالعین ص 76 و ابن خلدون ج 2 ص 265 و الیعقوبی ج 1 ص 173 و المحبر ص 194 به بعد و الاغانی چ ساسی ج 20 ص 132 و رغبة الامل ج 4 ص 232 و العینی ج 2 ص 66 و مروج الذهب ص 201 و سرح العیون ص 201 و المرزبانی ص 236 و معجم البلدان ج 7 ص 9 و معجم ما استعجم ص 53 و غیره شود.

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن منذربن حارث بن جبلة الغسانی ، از ملوک غسانی شام است ، چون رومیان پدر او را به حیلت اسیر کردند و به قسطنطنیه بردند، وی با کسان وعشیره ٔ خود رو به صحرا آورد و بر مراکز رومیان در اطراف سوریه هجوم برد و کارش چنان بالا گرفت که تیبریوس قیصر، سردار خود مانیوس را مأمور قلع و قمع وی کرد، سردار رومی به تزویر دم از صلح و صفا زد و نعمان را نزد خویش به مذاکره خواند و او را اسیر کرد و در حوالی سنه ٔ 584 م . به قسطنطنیه فرستاد وی تا بعد از سنه ٔ 593 همچنان در اسارت زیست و به سال 28 قبل از هجرت درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 9 ص 9). رجوع به امراء غسان نولدکه ص 31 و المعارف ابن قتیبه ص 283 شود.

خاقانی .

خاقانی .

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) دهی است از دهستان مرکزی بخش فریمان شهرستان مشهد، در 11هزارگزی شمال غربی فریمان در جلگه ٔ معتدل هوائی واقع است و 1099 تن سکنه دارد. آبش از قنات تأمین می شود. محصولش غلات و شغل اهالی زراعت است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 421).

نعمان . [ ن ُ ] (اِخ ) ابن یعفربن سکسک ، ملقب به معافر، از ملوک حمیری یمن است . رجوع به معافر شود.