قطب الدین ایبک

قطب الدین آیبک (درگذشته ۱۲۱۰ (میلادی)) از غلامانِ ترک تبارِ پادشاهِ دودمان غوریان (در افغانستان کنونی) علاءالدین محمد، بود که در لاهور فرمانروایی داشت. او در سال ۱۲۰۶ میلادی به دهلی لشکر کشید و آنجا را فتح کرد و بدین ترتیب، نخستین دولت مسلمان شمال هند و (سلطنت دهلی) پایه گذاری شد. منار قطب و مسجد قوت الاسلام به دست وی ساخته شد. او و جانشینانش به ویژه ایلتتمش حکومتی را به مرکزیت دهلی بنیاد گذاشتند که سیصد سال به درازا کشید و بخشهای گسترده ای از هند مرکزی را به زیر چتر خود گرفت.

قُطب الدّینِ اَیْبَک ( ـ ۶۰۷ق)
(یا: قُطْب الدّین ایبک معزی) از امیران ترک و از کارگزاران معزّالدین محمد سام در لاهور در دهلی. در۵۹۲ق معزالدین سام پس از غلبه بر دشمنانش، امور هند را به قطب الدین واگذار کرد. وی طی سال های ۵۹۴ق تا ۵۹۹ق اؤن، قنبح و کالنجر را تسخیر کرد و پس از کشته شدن معزالدین، مقر حکومت را به لاهور انتقال داد. در جنگی تاج الدین یلدز را از متصرفات غوریان هند بیرون راند و در ۶۰۵ق غزنین را فتح کرد. سرانجام مردم غزنین در شورشی او را بیرون راندند و خود بر اثر حادثه ای در هنگام چوگان بازی در لاهور درگذشت.