گدازه بالشی (انگلیسی: Pillow lava) به گدازه هایی گفته می شود که دارای ساختاری شبیه به شکل بالش بوده و بر اثر خروج گدازه در زیر آب تشکیل می شود. گدازه های بالشی در سنگ های آتشفشانی با توالی نازک توده هایی به شکل بالش مشخص می شود و معمولاً قطر آنها تا یک متر می رسد. این گدازه ها لایه دوم پوسته اقیانوسی را تشکیل می دهند.
بازالت بالشی
گدازه های بالشی عموماً دارای ترکیب بازالتی هستند؛ گرچه انواعی از گدازه ها با ترکیب کوماتیت، پیکریت، بنینیت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و حتی ریولیت نیز شناخته شده است. به طور کلی افزایش ترکیب حد واسط (سیلیکای کمتر) در ترکیب گدازه بالشی، به دلیل افزایش گرانروی ماگمای فوران شده، باعث افزایش اندازه گدازه بالشی می شود.
گدازه بالشی زمانی پدیدار می شود که گدازه در زیر آب از زمین خارج می شود، مانند امتداد تفتگاه های دریایی در کمربندهای آتشفشانی و مرز واگرای ورقه های زمین ساختی در پشته های میانی اقیانوس ها. با تشکیل پوسته جدید اقیانوسی، توالی های ضخیم گدازه های بالشی از اتاقک ماگما در پشته میانی اقیانوس از طریق آذرین تیغه (دایک) به بیرون فوران می کند. گدازه های بالشی و دایک های ورقه ای بخشی از توالی های کلاسیک افیولیتی را پدید می آورند.
وجود گدازه های بالشی در قدیمی ترین توالی های آتشفشانی باقی مانده بر روی زمین، تأییدکننده وجود پهنه های بزرگ آب در سطح زمین در ابردوران نخست زیستی است. گدازه های بالشی عموماً به منظور تأیید وجود آتشفشان های زیرآبی در کمربندهای دگرگونی مورد استفاده قرار می گیرند.
بازالت بالشی
گدازه های بالشی عموماً دارای ترکیب بازالتی هستند؛ گرچه انواعی از گدازه ها با ترکیب کوماتیت، پیکریت، بنینیت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و حتی ریولیت نیز شناخته شده است. به طور کلی افزایش ترکیب حد واسط (سیلیکای کمتر) در ترکیب گدازه بالشی، به دلیل افزایش گرانروی ماگمای فوران شده، باعث افزایش اندازه گدازه بالشی می شود.
گدازه بالشی زمانی پدیدار می شود که گدازه در زیر آب از زمین خارج می شود، مانند امتداد تفتگاه های دریایی در کمربندهای آتشفشانی و مرز واگرای ورقه های زمین ساختی در پشته های میانی اقیانوس ها. با تشکیل پوسته جدید اقیانوسی، توالی های ضخیم گدازه های بالشی از اتاقک ماگما در پشته میانی اقیانوس از طریق آذرین تیغه (دایک) به بیرون فوران می کند. گدازه های بالشی و دایک های ورقه ای بخشی از توالی های کلاسیک افیولیتی را پدید می آورند.
وجود گدازه های بالشی در قدیمی ترین توالی های آتشفشانی باقی مانده بر روی زمین، تأییدکننده وجود پهنه های بزرگ آب در سطح زمین در ابردوران نخست زیستی است. گدازه های بالشی عموماً به منظور تأیید وجود آتشفشان های زیرآبی در کمربندهای دگرگونی مورد استفاده قرار می گیرند.
wiki: گدازه بالشی