مقامات حمیدی

مَقاماتِ حمیدی، کتابی است به زبان فارسی نوشتهٔ حمیدی بلخی (قاضی حمیدالدینْ ابوبکر بن عمر بن محمود). این کتاب از یک مقدمه، ۲۴ مقامه و یک خاتمه تشکیل شده است. مقامات حمیدی از جمله نثرهای مصنوع قرن ششم هجری است که انواع صنایع ادبی به وفور در آن به کار رفته است.
مقامات حمیدی بلافاصله پس از تألیف در سال ۵۵۱ ه‍.ق شهرتی به دست آورد؛ آن چنان که در کتاب چهارمقاله، نوشتهٔ نظامی عروضی، در شمار کتاب هایی که قرائت آن برای دبیران و مترسلان لازم است یاد شده است.
نویسندهٔ مقامات حمیدی، جنبه های تاریخی، واقعی و اخلاقی را به نحو شگفت آوری به هم آمیخته است. این کتاب یک بار توسط سید علی اکبر ابرقویی، استاد دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه اصفهان، در حدود سال های ۱۳۳۰، و بار دیگر توسط رضا انزابی نژاد در سال ۱۳۶۵ تصحیح شده است.

اثر قاضی حمیدالدین بلخی، نخستین کتاب فارسی در مقامات. بلخی این کتاب را به تقلید از مقامات بدیع الزمان و حریری، در یک مقدمه، ۲۴ مقامه و یک خاتمه و نیز در هر مقامه حکایتی را با سجع و قافیه و تکلف تمام بیان کرده است. مؤلف در آن از صنایع لفظی بسیار استفاده کرده و مرادش سرگرمی خوانندگان بوده و سعی داشته است مقاماتش سهل و ممتنع باشد. در ضمن، مطالب علمی بسیاری از ادب و فلسفه و فقه و تصوف در آن گنجانیده است. مقامات او همه به یک شکل آغاز می شوند و به یک نوع پایان می گیرند و ماجراها در بیشتر آن ها از زبان یکی از دوستانش، که به روشنی معرفی نشده، روایت شده اند. مقامات حمیدی به چاپ رسیده است (۱۲۶۰ق).