حاتم طایی (به عربی: حَاتم الّطائی) فرزند عبدالله (? - ۴۶ ق. هـ / ? - ۶۰۵ م). از بزرگان عرب، مردی سخیّ و بلندنظر در دورهٔ پیش از اسلام، جوانمرد و بخشنده بود و
عرب در سخا و کرم بدو مثل می زدند. او یکی از سخاوت مندترین مردان آن دوران بود که هنوز آوازه کرم و سخاوتمندی وی در تمام أمصار دنیا پیچیده است. نام کامل وی «حاتم بن عبد الله بن سعد بن الحشرج بن أمریء القیس»، مشهور به «حَاتم الّطائی» بود. او از قبیلهٔ
طی یکی از قبائل مشهور شبه جزیره عربستان بود. همچنین وی یکی از شعراء فحول عصر جاهلیت بود، کنیهٔ وی «أباسفانه» و «أباعدی (پدر عدی بن حاتم)» بود؛ و دارای دیوان شعری مطبوع به نام «دیوان حَاتم الّطائی» می باشد. حاتم در بارهٔ کرم و سخاوتمندی چنین می سراید:
دیوان حَاتم الّطائی، چاپ: دار صادر، بیروت. لبنان. ۱۴۰۱ هـ - ۱۹۸۱ میلادی.
الحبیب، علی، محمد (المختار من اجمل الأشعار) ، دارالراوی، بیروت، چاپ سال ۱۹۹۵ میلادی.
المری، شاهین، طلحة (شعراء عصر الجاهلی) ، دارالهلال، بیروت، چاپ سال ۱۹۷۵ میلادی.
قوم حاتم طایی مابین دو کوه که به نامهای بلاد الجبلین (أجا و سلمی) معروف بود ساکن شده بودند، که بعداً به دیار حاتم طایی (یامنازل حاتم الطائی) تبدیل می شود که اکنون روستای توارن نام دارد که در منطقه حائل در شمال عربستان سعودی واقع شده است. همچنین به (قریه حاتم الطائی) نیز معروف است. وی در این مکان می زیسته است و در همین جا نیز بدرود زندگی گفته است. هنوز قبر وی در محوطه ای در پایهٔ کوه توارن موجود است و زیارتگاه مردم از داخل عربستان و خارج از عربستان می باشد. حاتم پیش از اسلام بر دیانت مسیحیت می زیسته است و در سال ۶۰۵ میلادی مرده است، وی از قبیله طی بود. باقی مانده آثار قصر وی و همچنین آثار اجاق غذاپزی وی که به اجاق غذای حاتم معروف است، هنوز در پایهٔ کوه موجود و باقی مانده است.
حاتم از شعراء بزرگ عرب بود، اشعارش مانند افعالش گویای صدق و صداقت بود، منزلهٔ بزرگی بین اقوام خود داشت. او از احترام خاصی مابین پیر و برنا برخوردار بود، شجاع، قوی، بی باک، کریم، سخی و مهمان نواز بود. به جز نام خدا به چیز دیگر قسم نمی خورد، راستگو بود، در ماه رجب (شهر الأصم) کسی را نمی کشت، چون مضر ماه رجب را تعظیم می داشتند. روزی ده شتر قربانی می کرد و اطعام می نمود، مردم دار بود و مردم به دور وی گرد آمدند. داستان های زیاد و حکایات گوناگونی از کرم و سخاوت و همچنین شجاعت وی به یادگار مانده است که در تدوین آن خروارهای کاغذ و قنطارهای مرکب کفاف نمی کند.
روستای «توارن» در ۴۸ کیلومتری شمال غربی «شهر حائل» واقع شده است، این روستا در سمت شمالی کوه «أجا» قرار دارد، روستا نوبنیاد است و راه ورودی آن آسفالته است. اما روستای قدیمی که به نام «دیار حاتم طایی» (یا منازل حاتم الطائی) معروف است در سمت جنوبی کوه «أجا» واقع شده است و ۸ کیلومتر از روستای تازه احداث توارن فاصله دارد که این راه به صورت شوسه می باشد. روستای قدیمی یا «دیار حاتم طایی» که از چهار طرف، کوه آن را احاطه نموده است و تنها یک راه ورودی از سمت شمال دارد.
