محمدشاه گورکانی

ناصرالدین روشن اختر معروف به محمد شاه گورکانی (۱۷۰۲–۱۷۴۸ میلادی) از پادشاهان دوره مغول صغیر در امپراتوری گورکانیان هند بود. او درهفده سالگی بر تخت نشست و بین ۱۷۱۹ تا ۱۷۴۸ میلادی فرمانروایی کرد.
فضایلی، حبیب الله. اطلس خط. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش. ص ۵۵۶
راهنمای بازدید خزانه جواهرات ملی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی، ۱۳۸۰
او پسر خجسته اختر جهان شاه چهارمین فرزند بهادرشاه اول و نوه اورنگ زیب عالمگیر آخرین امپراتور گورکانی یا مغول کبیر بود.
در سال ۱۷۳۹ میلادی نادرشاه افشار پادشاه ایران به هند حمله کرد. به دلیل ضعف تاکتیک محمدشاه به سادگی شکست خورد و نادر فاتحانه وارد دهلی شد و درست پس از یک ماه به نام خود در آنجا خطبه خواند. بیشتر از ۳۰٬۰۰۰ هندی کشته شدند؛ به ناچار محمد شاه امان خواست؛ در پاسخ نادرشاه درقبال آنکه کلید خزانه سلطنتی را بگیرد عقب نشینی را پذیرفت. او سریر پادشاهی هند که برای شاه جهان ساخته بودند و معروف به تخت طاووس بود را به همراه جواهرات کوه نور، دریای نور و کره جواهرنشان به ایران آورد، و تاج شاهی را برسر محمد شاه باقی گذاشت.
تخت طاووسی که نادرشاه افشار از نبرد هندوستان با خود به ایران آورد پس از مرگ وی توسط غارتگران تخریب و به یغما برده شد.

محمّدشاه گورکانی (۱۱۱۴ـ۱۱۶۱ق دهلی)
(ملقب به محمدشاه روشن اختر) دوازدهمین پادشاه (حک: ۱۱۳۱ـ۱۱۶۱ق) سلسلۀ تیموریان هند. فرزند شاه جهان دوم بود و پس از مرگ پدر با حمایت سید عبدالله خان و حسینعلی خان بارهوی بر تخت پادشاهی دهلی جلوس کرد. نخستین اقدام وی از میان برداشتن دو برادر سید بود که از دورۀ پادشاهی فرخ سَیر، قدرت و نفوذ سیاسی بسیار یافته بودند. اگرچه او سعی کرد مقتدرانه کنترل امور را در دست گیرد، شورش های این دوره، ضعف هرچه بیشتر حکومت مرکزی را سبب شد . در ۱۱۵۱ق نادرشاه افشار به هند لشکرکشی کرد و در جنگ کرنال محمدشاه را شکست داد و وی کوه نور و تخت طاووس را به نادر پیش کش کرد. و نادرشاه پس از فتح دهلی دوباره تاج و تخت را به محمدشاه واگذار کرد. محمدشاه در ۱۱۶۱ق احمدشاه اَبدالی را که به هند لشکر کشیده بود، در جنگ سرهند شکست داد و این آخرین موفقیت سیاسی ـ نظامی وی بود و یک ماه بعد درگذشت . او را در حیاط مقبرۀ نظام الدین اولیاء در دهلی به خاک سپردند. محمدشاه آخرین پادشاه مقتدر سلسلۀ تیموریان شبه قاره بود.