فیثاغورس

فیلسوف و ریاضی دان یونانی ( و. جزیره سامس حدود ۵۸٠- ف. حدود ۴۹۷ ق م . ) دوره زندگانی او روشن نیست ولی گفته اند بمصر و ایران و هندوستان سفر کرده است و از دانشمندان آن کشورها بهره برده و معاصر کورش و داریوش هخامنشی بوده . در اواخر سده ششم قبل از میلاد بیونان بازگشت و گروهی پیرو او شدند . وی انجمنی سری تشکیل داد که هم دینی و هم اخلاقی و هم سیاسی بود. ظاهرا لفظ فیلسوف از مخترعات فیثاغورس است باین معنی که در یونانی حکیم یعنی خردمند را سوفوس و حکمت را سوفیا می گفتند . فیثاغورس گفت: ماهنوز لیاقت آن را نداریم که خردمند خوانده شویم و لیکن چون خواهان حکمت هستیم باید مارا فیلوسوفوس خواند یعنی دوستدار حکمت و همین لفظ است که فیلسوف شده و فلسفه از آن مشتق گردیده .اختراع جدول فیثاغورس و کشف شکل عروس در هندسه و بسیاری قضایای دیگر باومنسوب است . کلیه در فلسفه فیثاغورس علوم ریاضی اهمیت تمام داشته و او عدد را اصل وجود پنداشته و همه امور را نتیجه ترکیب اعداد و نسبتهای آنها دانسته است که ترکیب صوتها در تولید نغمات تابع تناسبات عددی میباشد موسیقی را نیز مانند هندسه و نجوم از رشته های علوم ریاضی میداند و کلیه نظام عالم را تابع عدد میشمارد و هر وجودی را - مادی باشد یا معنوی - با یکی از اعداد مطابق میداند خلاصه آنکه عدد را حقیقت اشیائ و واحد را حقیقت عدد میخواند تضاد و واحد و کثیر و زوج و فرد را منشا همه اختلافات می پندارد اما واحد مطلق را از زوجیت و فردیت و وحدت و کثرت بری میداند . حکمت فیثاغورس از چند جهت قابل توجه است یکی این که حقیقت غیر جسمانی است یعنی به نسبتهای عددی که امری فرضی و عقلی است قایل شده و بدان اهمیت داده . دیگر اینکه کرویت زمین را معلوم کرده و حقیقت اشیائ و واحد را حقیقت مزیت مرکز و ساکن بودن آنرا از آن برداشته است . هر چند این رای تا مدتی نزد حکما طرف اعتنا نبود و فرض فیثاغورس در باب هیئت عالم درست با حقیقت موافقت نداشت مع هذا نمی توان آنرا در کشف هیئت جدید بی تاثیر دانست .
یا پیتاگوراس یا پیتاگر از فلاسفه بزرگ یونان است که میان سالهای ۵۸۳ تا ۵۷۲ پ . م . در شهر سامس تولد یافت و چون پیکراتس در آن شهر حکومت جبارانه آغاز کرد از وطن دوری گرفت و به ایتالیا رفت .

فیثاغورس. [ رِ ] ( اِخ ) پیثاگوراس . پیتاگر. از فلاسفه بزرگ یونان است که میان سالهای 583 تا 572 ق. م. در شهر سامس تولد یافت و چون پیکراتس در آن شهر حکومت جبارانه ای آغاز کرد از وطن دوری گرفت و به ایتالیا رفت ، پیش از آن نیز مصر و قسمت های مختلف یونان را سیاحت کرده بود. مسافرتهای او به هند و کشورهای مشرق ظاهراً حقیقت ندارد. فیثاغورس با حکومت عامه و تبلیغاتی که دماگوگوسها در راه ایجاد حکومت جباری میکردند مخالف بود و به همین سبب برضد آنان با حکومت اشرافی دریس بساخت و بر آن شد که مردم را به علوم راغب سازد و اندک اندک اخلاق و عقاید آنان را به طریق صواب رهبری کند. فیثاغورس به ریاضیات عشق و عقیده بسیار داشت ، چنانکه اصل فلسفی اعداد و تطبیق آنها با علوم طبیعی و الهی و معرفةالروح واخلاق ، زاده فکر اوست. وی چنانکه مورخان قدیم نگاشته اند در ریاضیات و فیزیک و نجوم کشفیات و اختراعات متعدد داشته که اکنون حقیقت آنها بر ما مجهول است. اختراع جدول ضرب را نیز بدو نسبت میدهند. و میگویند که عنوان فلسفه را نخست او استعمال کرد. از تاریخ مرگ او اطلاع دقیقی در دست نیست. ( از تاریخ تمدن قدیم فوستل دو کولانژ ترجمه نصراﷲ فلسفی ، قسمت فرهنگ اعلام ).