کلمه جو
صفحه اصلی

زیرک


مترادف زیرک : باذکاوت، باهوش، بیدار، تیزخاطر، تیزرای، تیزهوش، خردمند، دانا، داهیه، داهی، ذکی، زرار، زرنگ، عاقل، فرزانه، فطن، مراقب، مواظب، نبیل، نبیه، وقاد، هوشمند، هوشیار، زبل، محیل، ناقلا

متضاد زیرک : پخمه

فارسی به انگلیسی

clever, smart, shrewd


acute, astute, bright, canny, clever, intelligent, keen, nimble, percipient, perspicacious, quick-witted, sagacious, sage, sharp, sharp-witted, shrewd, smart, subtle, wise, brainy, knowing, perceptive, politic, quick, witty

acute, astute, bright, canny, clever, intelligent, keen, knowing, nimble, perceptive, percipient, perspicacious, politic, quick, quick-witted, sagacious, sage, sharp, sharp-witted, shrewd, smart, subtle, wise, witty


فارسی به عربی

انذار , انیق , جرح بلیغ , حاد , حذر , خداع , داهیة , ذکی , رائع , سریع , غیر ملحوظ , فطن , کتوم , متحمس , واسع الاطلاع , وجبة خفیفة

فرهنگ اسم ها

اسم: زیرک (پسر) (فارسی) (تاریخی و کهن) (تلفظ: zirak) (فارسی: زيرک) (انگلیسی: zirak)
معنی: باهوش، هوشیار، جلد، از شخصیتهای شاهنامه، نام سالار موبدان درگاه ضحاک

(تلفظ: zirak) باهوش ، هوشیار .


مترادف و متضاد

brilliant (صفت)
با استعداد، زیرک، تابان، مشعشع، غرا

clever (صفت)
با استعداد، زیرک، زرنگ، چابک، معقول، با هوش، ناقلا، با خرد

sharp (صفت)
تند، زننده، نوک تیز، نوک دار، حاد، تیز، زیرک، باکله، بران، هشیار

nifty (صفت)
جذاب، زیرک، چالاک، نکته دان

parlous (صفت)
بسیار، زیرک، خطر ناک

smart (صفت)
فعال، زیرک، زرنگ، چالاک، با هوش، شیک، ناتو، جلوه گر

acute (صفت)
تند، نوک تیز، حاد، بحرانی، تیز، حساس، زیرک، تیزرو، زیر، روشن بین، تیز نظر، شدید، تیز

keen (صفت)
تند، حاد، تیز، حساس، زیرک، مشتاق، با هوش، مایل، قوی، شدید، خاطرخواه

alert (صفت)
زیرک، مواظب، متوجه، هوشیار، گوش بزنگ، محتاط

shrewd (صفت)
زیرک، زرنگ، حیله گر، با هوش، ناقلا، موذی

nimble (صفت)
زیرک، زرنگ، چابک، چالاک، تردست، فرز، جلد، چست

cunning (صفت)
زیرک، ماهر، عیار، حیله گر، موذی، مکار

adroit (صفت)
زیرک، ماهر، زبردست، زرنگ، چیره دست، چابک، چالاک، تردست

agile (صفت)
زیرک، زرنگ، چابک، فرز، سریع، سریع العمل، متحرک، سریع الحرکه

versatile (صفت)
زیرک، متحرک، روان، همه کاره، تطبیق پذیر، دارای استعداد و ذوق، متنوع و مختلط، چندسو گرد

insinuating (صفت)
زیرک، حیله گر، ریشخند کننده

astute (صفت)
دقیق، زیرک، هوشیار، ناقلا، دانا، موشکاف، محیل

designing (صفت)
زیرک، حیله گر

sagacious (صفت)
زیرک، با هوش، دانا، هوشمند، بافراست

subtile (صفت)
زیرک، حیله گر، محیل، ظریف

subtle (صفت)
دقیق، زیرک، محیل، لطیف، تیز و نافذ

knowledgeable (صفت)
زیرک، با هوش، مطلع، بصیر، قابل درک، وارد بکار

gash (صفت)
زشت، زیرک، عاقل، خوش لباس، بد منظر

perspicacious (صفت)
زیرک، تیز هوش، بینا

canny (صفت)
زیرک، عاقل، دارای عقل معاش

wily (صفت)
زیرک، فریبنده، مکار، پر تزویر، پر حیله

resourceful (صفت)
زیرک، کاردان

elusive (صفت)
زیرک، گریزان

باذکاوت، باهوش، بیدار، تیزخاطر، تیزرای، تیزهوش، خردمند، دانا، داهیه، داهی، ذکی، زرار، زرنگ، عاقل، فرزانه، فطن، مراقب، مواظب، نبیل، نبیه، وقاد، هوشمند، هوشیار ≠ پخمه


زبل، محیل، ناقلا


۱. باذکاوت، باهوش، بیدار، تیزخاطر، تیزرای، تیزهوش، خردمند، دانا، داهیه، داهی، ذکی، زرار، زرنگ، عاقل، فرزانه، فطن، مراقب، مواظب، نبیل، نبیه، وقاد، هوشمند، هوشیار
۲. زبل، محیل، ناقلا ≠ پخمه


فرهنگ فارسی

زرنگ، باهوش، هوشیار، عاقل ودانا، هوشیاری
( صفت ) ۱ - با فهم هوشیار صاحب فراست . ۲ - فولاد جوهر دار .
دهی از دهستان موردستان است که در بخش بشرویه شهرستان فردوس واقع است و ۱۸٠ تن سکنه دارد .

فرهنگ معین

(رَ ) (ص . ) باهوش ، زرنگ .

لغت نامه دهخدا

زیرک. [ رَ ] ( ص ) دانا و حکیم و فهیم و مُدرِک و صاحب هوش. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از غیاث ) ( از جهانگیری ). دانا و حکیم و فهیم و هوشیار و عاقل و ذهین و صاحب فراست و بابصیرت و بااطلاع و تیزفهم و سریعالانتقال و مدرک و باهوش. ( ناظم الاطباء ). فَطِن. سبک روح. تیزدل. ظریف. ذَکی . اَذکی ̍. باقعه. کَیِّس. تیزهوش. بصیر. باذهن. فهیم. تَبِن. ذَمِر. ثَقِف. ثقیف. گربز. ماهر. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) :
یاد آری و دانی که تویی زیرک و یادان
ور یاد نداری تو سگالش کن و یاد آور.
رودکی ( یادداشت ایضاً ).
سوار و دلیر و به بالا بلند
جهاندیده زیرک و هوشمند.
فردوسی ( یادداشت ایضاً ).
ز زیرک غلامان چینی و روم
که دارم ز هر چیز و هر مرز و بوم.
فردوسی.
پراندیشه بد مرد و بسیاردان
شکیبادل و زیرک و کاردان.
فردوسی.
از او زال و سیندخت خرم شدند
بفرمود تا زیرکان آمدند.
فردوسی.
گفتگوی تو بر زبان دارند
پیشبینان زیرک و هشیار.
فرخی.
و آنگاه یکی زرگرک زیرک جادو
بآژیر بهم بازنهاده لب هر دو.
منوچهری.
زن ارچه زیرک و هشیار باشد
زبون مرد خوش گفتار باشد.
( ویس و رامین ).
میداند روز پدرم به پایان آمده است. جانب خویشتن را خواهد که با ما استوار کند که مردی زیرک و پیری دوربین است. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 131 ).
شنابر چو بی آشنا را گِرَد
چو زیرک نباشد نخست او مِرَد.
اسدی.
نشنیده ای که دید یکی زیرک
زردآلوئی فتاده به کوی اندر.
ناصرخسرو.
در آشیان چرخ دو مرغان زیرکند
کاندر فضای ربع زمین دانه می خورند.
ناصرخسرو.
مر خر بد را به طمع کاه و جو آرد
زیرک خربنده زیر بار به خروار.
ناصرخسرو.
و گروهی زیرکان شراب را محک مرد خوانده اند. ( نوروزنامه ). دانایان و زیرکان را بخواندو آن دانه ها بدیشان نمود. ( نوروزنامه ).
که اجل جان زیرکان را برد
هرکه از عشق گشت زنده نمرد.
سنائی.
زیرکان را در این جهان خراب
هیچ غمخواره ای مدان چو شراب.
سنائی.
تقدیر آسمانی شیر... را گرفتار سلسله گرداند و احمق غافل را زیرک. ( کلیله و دمنه ). احمق را از صحبت زیرک ملال افزاید. ( کلیله و دمنه ). زیرک دست به گریبان مغفل زد. ( کلیله و دمنه ).

زیرک . [ رَ ] (ص ) دانا و حکیم و فهیم و مُدرِک و صاحب هوش . (برهان ) (آنندراج ) (از غیاث ) (از جهانگیری ). دانا و حکیم و فهیم و هوشیار و عاقل و ذهین و صاحب فراست و بابصیرت و بااطلاع و تیزفهم و سریعالانتقال و مدرک و باهوش . (ناظم الاطباء). فَطِن . سبک روح . تیزدل . ظریف . ذَکی ّ. اَذکی ̍. باقعه . کَیِّس . تیزهوش . بصیر. باذهن . فهیم . تَبِن . ذَمِر. ثَقِف . ثقیف . گربز. ماهر. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
یاد آری و دانی که تویی زیرک و یادان
ور یاد نداری تو سگالش کن و یاد آور.

رودکی (یادداشت ایضاً).


سوار و دلیر و به بالا بلند
جهاندیده ٔ زیرک و هوشمند.

فردوسی (یادداشت ایضاً).


ز زیرک غلامان چینی و روم
که دارم ز هر چیز و هر مرز و بوم .

فردوسی .


پراندیشه بد مرد و بسیاردان
شکیبادل و زیرک و کاردان .

فردوسی .


از او زال و سیندخت خرم شدند
بفرمود تا زیرکان آمدند.

فردوسی .


گفتگوی تو بر زبان دارند
پیشبینان زیرک و هشیار.

فرخی .


و آنگاه یکی زرگرک زیرک جادو
بآژیر بهم بازنهاده لب هر دو.

منوچهری .


زن ارچه زیرک و هشیار باشد
زبون مرد خوش گفتار باشد.

(ویس و رامین ).


میداند روز پدرم به پایان آمده است . جانب خویشتن را خواهد که با ما استوار کند که مردی زیرک و پیری دوربین است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 131).
شنابر چو بی آشنا را گِرَد
چو زیرک نباشد نخست او مِرَد.

اسدی .


نشنیده ای که دید یکی زیرک
زردآلوئی فتاده به کوی اندر.

ناصرخسرو.


در آشیان چرخ دو مرغان زیرکند
کاندر فضای ربع زمین دانه می خورند.

ناصرخسرو.


مر خر بد را به طمع کاه و جو آرد
زیرک خربنده زیر بار به خروار.

ناصرخسرو.


و گروهی زیرکان شراب را محک مرد خوانده اند. (نوروزنامه ). دانایان و زیرکان را بخواندو آن دانه ها بدیشان نمود. (نوروزنامه ).
که اجل جان زیرکان را برد
هرکه از عشق گشت زنده نمرد.

سنائی .


زیرکان را در این جهان خراب
هیچ غمخواره ای مدان چو شراب .

سنائی .


تقدیر آسمانی شیر... را گرفتار سلسله گرداند و احمق غافل را زیرک . (کلیله و دمنه ). احمق را از صحبت زیرک ملال افزاید. (کلیله و دمنه ). زیرک دست به گریبان مغفل زد. (کلیله و دمنه ).
آن شنیدستی که روزی ابلهی با زیرکی
گفت این والی شهر ما گدایی بی حیاست .

انوری .


چو مرغ زیرک مانده بهر دوپا در بند
کنون دو دست بسر بر همی زنم چو ذباب .

جمال الدین عبدالرزاق .


زیرکان کاسرار جان دانسته اند
علم جزوی زآسمان دانسته اند.

خاقانی .


زیرکان زیر گاوریشانند
کآل عمران فرود البقره است .

خاقانی .


هم او همتی زیرک اندیش داشت
هم اندیشه ٔ زیرکان بیش داشت .

نظامی .


گرچه ما زیرک ترین مرغی بدیم
لیک در دامش به حلق آویختیم .

عطار.


گمان بردمت زیرک و هوشمند
ندانستمت خیره و ناپسند.

سعدی (بوستان ).


من مرغ زیرکم که چنانم خوش اوفتاد
در قید او که یاد نیاید نشیمنم .

سعدی .


حکمت نیک و بد چو در غیب است
عیب کردن ز زیرکان عیب است .

اوحدی .


حرف طفلان زیرک از که و مه
پنجشنبه به آیداز شنبه .

امیرخسرو دهلوی .


زانکه چون آفتاب مشهور است
آنچه گفتند زیرکان زین پیش .

ابن یمین .


من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی .

حافظ.


زیرکی را گفتم این احوال بین خندید و گفت
صعب روزی بلعجب کاری پریشان عالمی .

حافظ.


دو یار زیرک و از باده ٔ کهن دو منی
فراغتی و کتابی و گوشه ٔ چمنی .

حافظ.


- زیرک دل ؛ که دلی هشیار دارد. بیداردل :
ترونده ٔ پالیز جان هر گاو و خر را کی رسد
زین میوه های نادره زیرک دل و گربز خورد.

مولوی .


- زیرک شدن ؛ حذاقه . لباقه . (دهار). کیاسه . طبانیه . طبن . تبن . لباقه . کیس . (تاج المصادر بیهقی ).
- زیرک شناس ؛ شناسنده ٔ مردمان عاقل و دانا. (ناظم الاطباء). که زیرک را شناسد و تمیز دهد :
از آن هیبتش در دل آمد هراس
که زیرک منش بود و زیرک شناس .

نظامی .


- زیرک فریب ؛ که زیرک را فریب دهد. عاقل فریب :
چه بودی کز این خواب زیرک فریب
شکیبا شدی دیده ٔ ناشکیب .

نظامی .


حرص تو از فتنه بود ناشکیب
بگذر از این ابله زیرک فریب .

نظامی .


- زیرک مرد ؛ مرد زیرک :
بجوی تا بتوانی رضای شاعر و هیچ
در او مپیچ اگر بخردی و زیرک مرد.

مؤید (از المعجم ، یادداشت بخط مرحوم دهخدا).


- زیرک منش ؛ خردمند و صاحب فراست . که اندیشه و خوی و طبع زیرکانه داشته باشد :
از آن هیبتش در دل آمد هراس
که زیرک منش بود و زیرک شناس .

نظامی .


- زیرک نهاد ؛ که سرشت او بر عقل و فراست استوار باشد :
دلش زان شبان اندکی برگشاد
که زیبامنش بود و زیرک نهاد.

نظامی .


|| بمعنی فولاد جوهردار نیز گفته اند. (برهان ) (از جهانگیری ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء).

زیرک . [ رَ ] (اِخ ) دهی از دهستان موردستان است که در بخش بشرویه ٔ شهرستان فردوس واقع است و 180 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7).


فرهنگ عمید

زرنگ، باهوش، هوشیار، عاقل و دانا.

دانشنامه عمومی

زیرک (بشرویه). زیرک یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان رقه واقع شده است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، زیرک ۲۷ نفر جمعیت دارد.
فهرست روستاهای ایران

واژه نامه بختیاریکا

باوارِند؛ رِند ( رِندَل )

جدول کلمات

اریش, اریش , داهی

پیشنهاد کاربران

ویرا، باذکاوت، باهوش، بیدار، تیزخاطر، تیزرای، تیزهوش، خردمند، دانا، داهیه، داهی، ذکی، زرار، زرنگ، عاقل، فرزانه، فطن، مراقب، مواظب، نبیل، نبیه، وقاد، هوشمند، هوشیار، زبل، محیل، ناقلا

نازک اندیش

حبل

اریش

زیرک:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " زیرک" می نویسد : ( ( زیرک در پهلوی با همین ریخت بکار می رفته است. " ک " در آن ، پساوند می نماید : این واژه ، در نوشته های " مانیکی" در ریخت زیر به کار برده شده است . می توان انگاشت که ستاک واژه ، " زیر " از جیره ی اوستایی به معنی تند و زنده باز مانده باشد . " زیرک " در شاهنامه ، نام پیشوای موبدان و خوابگزاران شمرده شده است ) )
( ( خردمند و بیدار و زیرک بنام
کزان موبدان او زدی پیش گام ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 294. )
زیرک طبع: هوشیار.
( مرزبان نامه، محمد روشن ج اول، چاپ دوم، ۱۳۶۷، ص ۱۹۲ ) .

ویرا

رند

زیرک به آدم هایی میگن که با یک تیر دو نشان بزنند


کلمات دیگر: