جهاد

جهاد (ابهام زدایی). جهاد، از مفاهیم دین اسلام و می تواند به موارد زیر نیز اشاره کند:
جهاد دانشگاهی، یک سازمان فرهنگی پژوهشی در ایران
جهاد سازندگی، نهادی انقلابی در ایران
جهاد ابتدایی، یکی از انواع جهاد
جهاد اسلامی
وزارت جهاد کشاورزی ایران
نبرد جهاد، نبردی در زمان جنگ جهانی اول بین عشایر عرب خوزستان و قوای انگلیس
جهاد باتلرین، نام یک دوره تاریخی
جهاد اسلامی فلسطین
جهاد اسلامی مصر
وزارت جهاد سازندگی
جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش

کارزار مشروع در راه خدا و عنوان یکی از ابواب فقه اسلامی. «جهاد» به استناد روایتی از پیامبر اکرم (ص) توسعۀ معنایی در فرهنگ اسلامی پیدا کرد و علاوه بر معنای کارزار با دشمن بیرونی (جهاد اصغر) به مبارزه با دشمن بزرگ آدمی یعنی هوای نفس، جهاد یا «جهاد اکبر» نیز گفته شده است. بنابر یک تفسیر، آیۀ «و جاهدوا فی الله حق جهاده» (حج: ۷۸) شامل هر دو معنای جهاد می شود. این معنای موسع به دلیل نگاه صرفاً فقهی به جهاد کمتر مطرح شده و موجب پیدایش این شبهه گردیده که جهاد صرفاً به معنای کارزار مسلمانان است با هر کس که مسلمان نیست. جهاد به معنای مبارزه با شیطان و هوای نفس در میان گرایش های اخلاقی ـ عرفانی عالمان مسلمان نمود بیشتری داشته است. آیات قرآن درباره جهاد با محتوایی واحد نازل نشده و تحلیل این آیات بدون در نظر گرفتن تاریخ اسلام و اهداف اولیۀ پیامبر اکرم(ص) به طور کلی و به ویژه در باب فلسفۀ جنگ و صلح ممکن نیست. اولین آیه در تشریع جهاد، مربوط است به سال اول هجری که مسلمانان پس از چهارده سال تحمل انواع سختی ها و شکنجه ها اجازه یافتند در برابر هجوم مشرکان به دفاع از اعتقاد و هویت خویش بپردازند (حج۴۰ـ۳۹). این نوع جنگ در اصطلاح فقها جهاد دفاعی نام گرفت که بر هر مرد و زنی که توان دفاع در خود می بیند واجب عینی است. در این گونه جهاد شرایط نسبتاً مبسوطی که در جهاد ابتدایی گفته اند، وجود ندارد. جنگ در چهار ماه از سال (رجب، ذیقعده، ذیحجه، محرم) براساس سنت قدیمی اعراب، ممنوع بود و اسلام نیز با آن مخالفتی نکرد، اما هنگامی که مسلمانان به دستور پیامبر در یکی از روزهای آخر ماه جمادی الثانی یا اول ماه رجب به گرفتن غنایم و اسیر مبادرت کردند مشرکان عرب بر آن ها طعنه زدند و گفتند مسلمانان مرتکب خطای بزرگی شده اند. قرآن (بقره، ۲۱۷) در پاسخ، کار مشرکان یعنی اخراج مسلمانان از مکه و خانه هایشان را فتنه ای دانست که از فتنۀ جنگ و کارزار بزرگتر بود و از این رو به طور تلویحی مقابله مسلمانان با مشرکان را در همین ایام مباح اعلام کرد. اما در مواجهه با اهل کتاب، پیامبر (مثلاً مائده، ۱۰۶؛ عنکبوت، ۴۶) آن ها را مجبور به پذیرش اسلام نکرد جز وقتی که عهد و میثاق خویش را شکستند که در آن صورت میان اسلام آوردن یا جزیه دادن مخیر شدند (توبه، ۲۹). در سال ۸ هجری پس از فتح مکه، برای آن که مشرکان بر جای دیگری به تجهیز نیرو نپردازند، آیاتی نازل شد که برحسب ظاهر، دلالت اطلاقی بر جنگ با همۀ مشرکان، در هر مکانی و هر زمانی دارد (توبه، ۵، ۳۶، ۴۱). این نوع جهاد در زبان فقها، بعدها جهاد ابتدایی خوانده و برای آن شروطی مقرر شد. اما در همۀ مراحل جنگ، طبیعی بود که رزمندگان برای تثبیت پایه های اولیۀ اسلام و پیشبرد اهداف آن به تقویت روحیه، تحمل سختی ها و دلگرمی به جهاد نیاز داشتند. مجموعه ای از آیات قرآن و روایاتی که دال بر تشویق رزمندگان است و از بشارت ها و منافع دنیوی و اخروی جهاد خبر می دهد، در این دسته قرار می گیرد و به معنای تشویق همیشگی مسلمانان به جنگ و خونریزی نیست. دو دستۀ آیات دیگر در قرآن نیز دربارۀ جهاد وجود دارد که مربوط است به شیوۀ مواجهه مسلمانان با منافقانی که پرده از نفاق خویش برداشته اند (مثلاً نساء، ۸۹) و یا معاهدانی (انفال، ۵۸) که عهد و پیمان خویش را نقض کرده اند. در این موارد حکم مطلق به جنگ با آن ها داده شده است. در متون فقهای اهل سنت شروطی برای جهاد ابتدایی بیان کرده اند و صرفاً به تشخیص مصلحت و نفع چنین جنگی برای اسلام و مسلمانان از سوی حاکم مشروع اشاره و به اطاعت مطلق از حاکم فتوا داده اند. از این رو به نظر می رسد گونه ای گرایش و نگاه حکومتی در مسئله جهاد به تدریج در میان فقهای اهل سنت پدپد آمده است. در میان فرقه های اسلامی، شیعیان دوازده امامی، که بر سر جانشینی پیامبر با اهل سنت اختلاف نظر دارند، دربارۀ وجوب جهاد معتقد به موافقت و اجازه امام معصوم در عصر حضور شدند و جنگ بدون اجازۀ امام را مشروع ندانسته اند. اما در عصر غیبت امام (از ۲۶۰ به بعد)، غالب فقهای امامیه اساساً به جهاد ابتدایی قائل نیستند و آن را مشروط به حضور یا اجازۀ نائب امام می دانند. به نظر می رسد مراد این دسته فقها از نائب امام، نائب خاص است و در مسئلۀ جهاد (نه به معنای جهاد دفاعی) نمی توان به رأی نائب عام استناد کرد. نکتۀ قابل توجه در طول تاریخ غیبت دربارۀ بحث های علمای شیعه در باب جهاد یکی آن است که با این که در نظر همۀ آنان، جهاد ابتدایی بدون اذن یا حضور امام جائز نیست و علمای شیعه به دلیل چنین رأیی معمولاً گروه مقابل حاکم تلقی می شدند، اما با این حال به مباحث جهاد و از آن جمله به شیوۀ تقسیم غنایم و نحوۀ برخورد با اسرا و اهل کتاب و مسائلی از این دست به تفصیل پرداخته اند. این مباحث از دورۀ بعد از شیخ طوسی و به ویژه در دورۀ محقق حلی و علامه حلی در روش و محتوا متأثر از اهل سنت است. نکتۀ دیگر در باب فتاوای علمای شیعه دربارۀ جهاد آن است که پاره ای از آنان که گرایش های سیاسی هم داشته اند در موارد حساسی مثل مقابله با تجاوز روسیه به ایران یا در جریان تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی، مردم را به جهاد اعم از دفاعی و غیر آن دعوت کرده اند و این شیوه در موفقیت آن ها بسیار هم مؤثر بوده است. دعوت به جهاد در دوره هایی متأخر از دورۀ صدر اسلام در میان علمای اهل سنت نیز کم و بیش وجود داشته است. ویژگی های مجاهد براساس نظر فقها عبارت اند از مردی، حریت، توانایی بر جهاد و نداشتن عذر شرعی بر ترک آن. بنابراین، بردگان، زنان، کودکان، دیوانگان، پیرمردان، نابینایان، و هر کس که به دلیل گونه ای بیماری یا عذری مقبول نتواند در جهاد شرکت کند، وظیفۀ الزامی در جهاد ندارند.

این نوشتار یا بخش نیازمند ویکی سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه نامه آن را ویکی سازی کنید و در پایان این الگو را بردارید.
• جهاد، دری است از درهای بهشت که خدا به روی گزیده دوستان خود گشوده است، و جامه تقوی است، که بر تن آنان پوشیده است. زره استوار الهی است که آسیب نبیند، و سپر محکم اوست که تیر در آن ننشیند. هر که جهاد را واگذارد و ناخوشایند داند، خدا جامه خواری بر تن او پوشاند، و فوج بلا بر سرش کشاندو در زبونی و فرومایگی بماند. دل او در پرده‏های راهی نهان، و حقّ از او روی گردان. به خواری محکوم و از عدالت محروم.• من شبان و روزان، آشکارا و نهان ، شما را به رزم این مردم تیره روان خواندم و گفتم: با آنان بستیزید، پیش از آنکه بر شما حمله برند، و بگریزید. به خدا سوگند با مردمی در آستانه خانه‏شان نکوشیدند، جز که جامه خواری بر آنان پوشیدند. امّا هیچ یک از شما خود را برای جهاد آماده نساخت و از خوارمایگی، هر کس کار را به گردن دیگری انداخت، تا آنکه از هر سو بر شما تاخت آوردند و شهرها را یکی پس از دیگری از دستتان برون کردند.• شگفتا به خدا که هماهنگی این مردم در باطل خویش، و پراکندگی شما در حقّ خود، دل را می‏میراند، و اندوه را تازه می‏گرداند. زشت بادید و از اندوه برون نیایید که آماج تیر بلایید، بر شما غارت می‏برند و ننگی ندارید . با شما پیکار می‏کنند و به جنگی دست نمی‏گشایید. خدا را نافرمانی می‏کنند و خشنودی می‏نمایید. اگر در تابستان شما را بخوانم، گویید هوا سخت گرم است، مهلتی ده تا گرما کمتر شود. اگر در زمستان فرمان دهم، گویید سخت سرد است، فرصتی ده تا سرما از بلاد ما به در شود. شما که از گرما و سرما چنین می‏گریزید، با شمشیر آخته کجا می‏ستیزید؟• جاهِدوا فی سَبیلِ اللّه‏ بَأَیدیکُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا بِأَلسِنَتِکُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا بِقُلوبِکُم• در راه خدا با دستهای خود جهاد کنید، اگر نتوانستید با زبانهای خود و اگر باز هم نتوانستید با قلب خود جهاد کنید.حدیث از علی ،بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۴۹، ح۲۳• أَفضَلُ الجِهادِ مَن أَصبَحَ لایَهُمُّ بِظُلمِ أَحَدٍ؛• برترین جهاد آن است که انسان روز خود را آغاز کند در حالی که در اندیشه ستم کردن به احدی نباشد.حضرت محمد بن عبدالله،محاسن، ج۱، ص۲۹۲، ح۱۴۴۹• با هوا و هوس خود جهاد کن، بر خشمت مسلّط شو و با عادتهای بد خود مخالفت کن تا نفست پاکیزه شود، عقلت به کمال برسد و از پاداش پروردگارت بهره کامل ببری.حدیث علی غررالحکم، ج۳، ص۳۶۵، ح۴۷۶۰• لا فَضیلَةَ کالجِهادِ ، ولا جِهادَ کمُجاهَدَةِ اَلهَوی• فضیلتی چون جهاد نیست ، و جهادی چون مبارزه با هوای نفس نیست.اما باقر تحف العقول، ص ۲۸۶• وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ (عنکبوت ۲۹/۶۹)• یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَافْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ، وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ........."(حج (۲۲)/۷۸-۷۷)• «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی سَبیلِ اللّهِ أُولئِکَ یَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ.» (بقره، ۲۱۸)آنان که بگرویدند و آنان که هجرت کردند و جهاد کردند در راه خدای، ایشان امید می دارند رحمت خدای و خدای آمرزگار و بخشاینده است.• «وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی سَبیلِ اللّهِ وَ الَّذینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ هُمُ الْمُوءْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَریمٌ.» (انفال، ۷۴)و آنان که بگرویدند و هجرت کردند و جهاد کردند در راه خدای و آنان که پناه دادند و یاری کردند، ایشان مؤمنان اند بدرستی، ایشان را بود آمرزش و روزی با کرامت• «وَ الَّذینَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا مَعَکُمْ فَأُولئِکَ مِنْکُمْ... .) (انفال، ۷۵)و آنان که ایمان آوردند از آن پس و هجرت کردند و جهاد کردند با شما، ایشان از شمااند...• «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمّا یَعْلَمِ اللّهُ الَّذینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُوءْمِنینَ وَلیجَةً وَ اللّهُ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ.» (توبه، ۱۶)آیا پندارید رها کنند شما را و ندانسته خدای آنان که جهاد کنند از شما و نگرفته باشند از جز خدای و نه رسولش و نه مؤمنان دوستی و خدای داناست بر آنچه می کنید.• «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفّارَ وَ الْمُنافِقینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ.» (توبه، ۷۳)ای پیغمبر! جهاد کن با کافران و منافقان و درشتی کن برایشان، و جای ایشان دوزخ است و بدجای است آن.

[ویکی فقه] جهاد بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان است.
جِهاد، جنگ مشروع در راه خدا و عنوان یکی از ابواب فقه اسلامی .جِهاد واژه ای عربی است از ریشه جه د به معنای مشقت ، تلاش ، مبالغه در کار، به نهایت چیزی رسیدن و توانایی .
معنای اصطلاحی
مهم ترین مفهوم اصطلاحی این واژه در متون دینی ، همانند کاربرد عام آن ، گونه ای خاص از تلاش است یعنی مبارزه کردن در راه خدا با جان ، مال و دارایی های دیگر خود در نبرد با کافران و باغیان، با هدف گسترش و اعتلای اسلام و برپا داشتن شعائر یا دفاع از آن ..
← معنای دیگر
در احادیث برخی از کارها به مثابه جهاد شمرده شده اند، که ظاهراً برای ارج نهادن به این کارها بوده است ، مانند امر به معروف و نهی از منکر، سخن گفتن به عدالت در برابر سلطان ستمگر، تلاش مرد برای زنده کردن سنّتی نیکو در جامعه ، خوب شوهرداری کردن زن و تلاش مرد برای کسب روزی حلال برای خانواده .
جهاد در قرآن
...

[ویکی شیعه] جهاد از آموزه های اسلامی، به معنای کوشیدنِ همراه با فداکاری در راه خدا با جان، مال و دیگر داشته های انسانی است. در اصطلاح به جنگ ها و مبارزاتی که با هدف گسترش اسلام و یا دفاع از آن انجام می شود جهاد گویند. به موجب آیات قرآن، کسانی که جان و مالشان را در راه خدا فدا کنند در درگاه الاهی از دیگر مسلمانان برترند و خداوند به آنها مژده بهشت و دستیابی به مقام شهادت داده است. جهاد از ابواب مهم کتب فقهی است. در فرهنگ شیعه، جهاد و شهادت آمیختگی وثیقی با قیام امام حسین(ع) دارند. در دهه های اخیر رفتارهای اسلام هراسی در کنار برخی خشونت های گروه های تندرو دست مایه ای برای هجمه به آموزۀ جهاد بوده است. جهاد بر دو گونه است یا ابتدایی است و یا دفاعی.
«رباط» یا «مرابطه» (مرزبانی) نیز موضوعی مرتبط با جهاد و در برخی موارد ـ بر پایه احادیث ـ از مصادیق آن است.
جِهاد واژه ای عربی از ریشه «ج ه د» به معنای مشقت، تلاش، مبالغه در کار، به نهایت چیزی رسیدن و توانایی است. مهم ترین مفهوم اصطلاحی این واژه در متون دینی، همانند کاربرد عام آن، گونه ای خاص از تلاش است یعنی مبارزه کردن در راه خدا با جان، مال و داراییهای دیگر خود با هدف گسترش اسلام یا دفاع از آن.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام است
بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان
جهاد در لغت از «جَهد» به معنای مشقت و زحمت یا از «جُهد» به معنای وسع و طاقت است و در اصطلاح عبارت است از بذل جان و مال در راه خدا در نبرد با کافران و باغیان، یا بذل جان، مال و توان خود در راه اعتلای اسلام و برپا داشتن شعائر آن. عنوان جهاد، بابی مستقل در فقه است که در آن به تفصیل از احکام جهاد سخن رفته است.
جهاد از برترین اعمال و دری از درهای بهشت و از ارکان مهم اسلام است و در قرآن و احادیث برای جهاد و مجاهدان فضایل بسیاری ذکر شده است.
جهاد را به دو قسم ابتدایی و دفاعی تقسیم کرده اند. البته برخی، نام جهاد بر قسم دوم نهادن را مَجاز دانسته و گفته اند: جهاد ثابت در شرع که دارای احکامی ویژه است، همان جهاد ابتدایی است و قسم دوم از اقسام دفاع است.
موضوع اکثر کتاب های فقهی در باب جهاد، جهاد ابتدایی است و از جهاد دفاعی به مناسبت بحث کرده اند.
جهاد ابتدایی در برابر سه گروه واجب است: کافران غیر ذمی (اهل ذمه) اعم از اهل کتاب و غیر اهل کتاب (اهل حرب)؛ کفار ذمی ای که شرایط ذمه را نادیده گرفته اند و باغیان.(باغی)
جهاد با کفار غیرکتابی با هدف دعوت به اسلام انجام می گیرد. آنان تنها دو راه در پیش دارند: پذیرش آیین اسلام یا تن دادن به جنگ. جهاد با کفار کتابی غیرذمّی یا ذمّی ای که پیمان ذمه را نقض کرده باشند برای پذیرش اسلام و یا تن دادن به پیمان ذمه و پرداخت جزیه است. در نتیجه آنان یکی از سه راه را باید برگزینند: گرویدن به اسلام، باقی ماندن بر آیین خود و پرداخت جزیه و یا تن دادن به جنگ.

[ویکی الکتاب] معنی جِهَادٍ: بذل جهد و کوشش در دفع دشمن و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود-جنگیدن
معنی تُجَاهِدُونَ: که جهاد کنید
معنی جَاهَدَ: جهاد کرد(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی جَاهِدِ: جهاد کن(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی جَاهَدُواْ: جهاد کردند(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی جَاهِدُواْ: جهاد کنید(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی جَاهِدْهُم: با آنان جهاد کن(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی یُجَاهِدُ: جهاد می کند(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی یُجَاهِدُواْ: که جهاد کنند(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی یُجَاهِدُونَ: جهاد می کنند(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود )
معنی مُجَاهِدُونَ: جهاد کنندگان(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود و لیکن گاهی به طور مجاز توسعه داده میشود به طوری که شامل دفع هر چیزی که ممکن است شری به آدمی برساند میشود )
معنی مُجَاهِدِینَ: جهاد کنندگان(کلمه جهاد به معنای بذل جهد و کوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق میشود و لیکن گاهی به طور مجاز توسعه داده میشود به طوری که شامل دفع هر چیزی که ممکن است شری به آدمی برساند میشود )
ریشه کلمه:
جهد (۴۱ بار)

[ویکی فقه] جهاد (قرآن). جهاد یکی از موضوعاتی است که در قرآن به آن بسیار اشاره شده و احکامش را بیان نموده است.
جهاد از ماده جهد به معنای مشقت است و در اصطلاح شرع، عبارت است از بذل جان، مال و توان خویش در راه اعتلای کلمه اسلام و اقامه شعائر ایمان. در این مدخل، مطلق جهاد خداپرستان مورد نظر است و درگیریهای خشونت بار، با اهداف غیر الهی در مدخل جنگ بررسی شده است. در این مدخل از واژه «جهاد»، «نفر» و «قتال» و مشتقات آنها و از جمله هایی مانند «لو استطعنا لخرجنا معکم»، «لایطئون موطئا یغیظ الکفار»، «ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم...» استفاده شده است.