جهاد ابتدایی

جهاد ابتدایی یا جهاد تهاجمی یکی از انواع جهاد نزد مسلمانان است که بر خلاف جهاد دفاعی انگیزه آن طرد موانع دعوت غیر مسلمانان به اسلام، یا دفع خطر حمله آنان است، بدون این که از سوی آن ها حمله ای صورت گیرد در صورتی که بیم حمله آن ها به وطن اسلامی یا به مسلمان ها وجود داشته باشد یا موانع تبلیغ دین اسلام توسط حکومت ها قرار داده شده باشد. از شرایط جهاد ابتدایی این است که ابتدا دین اسلام را معرفی و به آن دعوت کنند و دلایل و براهین و معجزات لازمه را ارائه دهند که مصداق این در قرآن عبارت قد تبین الرشد من الغی می باشد. در کتاب اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳۵، از علی ابن ابی طالب در این باره نقل شده است که: «پیامبر مرا روانه یمن کرد و فرمود: یا علی! اگر کسی را دعوت به اسلام نکرده ای با او نجنگ؛ به خدا قسم اگر خدا یک تن را به دست تو هدایت پیدا کند، بهتر از چیزهایی است که خورشید بر آن طلوع و غروب می کند». جنگ هایی در زمان پیامبر اسلام محمد و چهار خلیفه و امامان شیعه و بنی امیه نیز صورت گرفت است که باعث گسترش قلمروی اسلامی شده است. ایران یکی از کشوری های است که به وسیلهٔ جهاد ابتدایی فتح شده است.
حوزه نت
حوزه نت
دربارهٔ این که آیا این جهاد در نبود پیامبر اسلام یا امامان معصوم جایز است، اختلافاتی وجود دارد. برخی می گویند که تا زمان ظهور حضرت موعود و دستور مستقیم او نمی توان جهاد ابتدایی کرد. برخی از محققان اسلامی نیز معتقدند که در دین اسلام جهادی به نام جهاد ابتدائی وجود ندارد.
از نظر مدافعان این نوع جهاد، جهاد ابتدایی مبارزه با کسانی است که با انتشار اسلام مبارزه می کنند و اول باید به صورت مسالمت آمیز و اگر نشد با توسل بزور باشد تا این موانع را از برطرف کند و خود یک نوع از قید اسارت و بردگی فکری و اجتماعی آزاد کردن است. جهاد ابتدایی برای کشورگشایی و اجبار افراد به آیین اسلام نبوده بلکه برای سرنگون کردن نظام های نادرست و ستمگرانه و اجازه یافتن مردم برای مطالعه آزاد دربارهٔ مذهب و شیوه های زندگی اجتماعی بوده است.البته برخی از محققان اسلامی مانند محمدهادی معرفت، دکتر حسین نصر، مصطفی محقق داماد جهاد را کلا جهاد دفاعی می دانند و معتقدند که در اسلام جهادی به نام جهاد ابتدائی وجود ندارد.
در جهاد ابتدایی بدون امام معصوم اختلافاتی وجود دارد که برخی از آن ها این گونه است:

[ویکی شیعه] جهاد ابتدایی، جهادی که با هدف گسترش اسلام از سوی مسلمانان آغاز می شود. کفار، گروهی از اهل کتاب که پرداخت جزیه و زندگی با قوانین حکومت اسلامی را نمی پذیرند و همچنین کسانی که اهل بغی و محاربه اند، سه گروهی دانسته شده اند که در جهاد ابتدایی مورد حمله مسلمانان قرار می گیرند. با این حال برخی فقها و پژوهشگران معتقدند تمامی جنگ های زمان پیامبر و ائمه، دفاعی بوده اند و جهاد ابتدایی، بر اساس قرآن کریم و روایات معصومان، قابل اثبات نیست.
بیشتر عالمان شیعه، سه شرط را برای انجام جهاد ابتدایی ذکر کرده اند؛ حضور معصوم، قدرت کافی مسلمانان برای جهاد، و دعوت کفار به اسلام پیش از آغاز جهاد ابتدایی. برخی از فقهای گذشته و معاصر، از جمله شیخ مفید، سید ابوالقاسم خویی و محمد مؤمن، شرط حضور معصوم برای وجوب جهاد ابتدایی را غیرقابل قبول دانسته اند.
مفسران قرآن کریم، در پاسخ به ادعای تضاد جهاد ابتدایی با گزاره «لا إکراهَ فی الدّین» در قرآن کریم، تصریح کرده اند که از هیچ کدام از آیات جهاد در قرآن، نمی توان برداشت کرد که کافران و مشرکان را باید وادار به اسلام آوردن کرد. برخی دیگر از مفسران معتقدند همه آیات جهاد در قرآن کریم، مشروط و مقید به کمک به مظلومان، مبارزه با اختناق و فراهم شدن زمینه انتخاب آزادانه دین هستند.