خطیب

کتیب

اسم: خطیب (پسر) (عربی) (تلفظ: khatib) (فارسی: خَطیب) (انگلیسی: khatib)
معنی: سخن ران، آن که در سخنرانی مهارت دارد، آن که خطبهی نماز جمعه را میخواند، ( اعلام ) ) عبدالجواد خطیب [، قمری] خوشنویس، ادیب، خطیب و شاعر متخلص به خطیب و ملقب به لسانالدین فرزند ملاعبدالله تحصیلات خود را نزد بزرگان اصفهان گذراند و امام جمعه اصفهان لقب خطیب به او داد، در اعیاد خطبه میخواند، خط را زیبا مینوشت و معلم خوشنویسی در مدرسهی ملی قدسیه بود، دارای دیوان شعری شامل سه هزار بیت است، ) خطیب اربلی [ قمری] بدرالدین ابوالمعالی محمدبن علی، عالم نظری موسیقی، مدتی در دربار شمسالدین صالح از ملوک ارطقی ماردین به سر برد، از آثار اوست: جواهر النظام فی معرفة الانعام در موسیقی، که در سال قمری آن را به نظم درآورد )، رسالة فی تعریف العلوم، ) خطیب اسکافی [قمری] فقیه، ادیب و لغوی ایرانی، در اصفهان به دنیا آمد، ابتدا کفشگر بود سپس خطیب ری شد، در علم فقیه از محضر قفال مروزی بهره برد، در نحو و ادب و لغت نیز تبحر داشت، بنا به قول سمعانی ابتدا از اصحاب رأی بود سپس از اصحاب حدیث گردید، ابومنصور سمعانی از او روایت میکرد، از آثار اوست: مبادی اللغة العربیة، نقدالشعر، لطف التدبیر فی سیاسة الملوک، العزّة، و درةالتنزیل و غرّة التأویل فی الآیات المتشابهة، ) خطیب بغدادی [ قمری] ابوبکر احمدبن علی بن ثابت معروف به حافظ شرق، تاریخ نگار، حافظ حدیث، ادیب و فقیه عرب، از مردم حوالی بغداد بود و در همان جا نشو و نما یافت به بصره، نیشابور، اصفهان، همدان و دمشق سفر کرد و علم آموخت سپس به بغداد بازگشت و چون مانند پدرش خطیبی را پیشه خود کرد به خطیب بغدادی معروف شد، ابتدا مذهب حنبلی داشت، ولی بعد به مذهب شافعی درآمد و همین باعث دشمنی حنبلیها نسبت به او شد، نزد قائم خلیفه و وزیرش، ابن مسیلمه، تقرب داشت، سرانجام در بغداد درگذشت، از آثار اوست: تاریخ بغداد، الکفایة فی معرفة اصول علم الروایة، تقییدالعلم، الجامع الاخلاق الراوی والسامع، والمتفق والمفترق، ) خطیب تبریزی [، قمری] ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد تبریزی، شاعر، ادیب و لغوی ایرانی معروف به خطیب در تبریز به دنیا آمد در بغداد نشو و نما یافت و از محضر عالمانی چون ابوالعلاء معری، ابوالقاسم الرقی و ابومنصور جوالیقی بهره برد و علوم زمان را فرا گرفت به مصر سفر کرد و پس از چندی به بغداد بازگشت و به تدریس و تولیت کتابخانه و ریاست علوم ادبی نظامیه آن شهر مشغول شد، گفتهاند بسیار شراب مینوشید و به شادخواری معروف بود به همین دلیل مانند استادش ابوالعلاء معری همواره مورد طعن متشرعان قرار میگرفت، وی در بغداد درگذشت، از آثار اوست: شرح حماسه ابی تمام، شرح دیوان متنبی، شرح دیوان ابوالعلاء معری موسوم به سقط الزند، و شرح معلقات سبع، اشعاری نیز به زبان عربی دارد، ) خطیب قزوینی [، قمری] ابوالمعالی جلالالدین محمدبن عبدالرحمان، قاضی، خطیب، فقیه و ادیب ایرانی تبار، معروف به خطیب قزوینی و خطیب دمشقی، اصلش از قزوین و مولدش موصول بود به روم و مصر و شام سفر کرد به ادبیات فارسی، ترکی و عربی مسلط بود و مدتها قاضی مصر، قاضی و خطیب دمشق و قاضی القضاة آناتولی بود، مردی فصیح، خوش خط و کریم بود و بیشتر مال خود را انفاق میکرد، از آثار اوست: تلخیص المفتاح و الایضاح ( شرح تلخیص المفتاح )

دمشقی جلال الدین محمد بن عبدالرحمن شافعی قزوینی خطیب جامع دمشق و دانشمند ( ف. ۷۳۹ ه. ق . ) از آثار او تلخیص المفتاح و ایضاح است .
( صفت ) ۱ - مرد خطبه خوان سخنران . ۲ - واعظ . جمع : خطبائ ( خطبا ) .
ابوالفرج بن عبدالقادر بن صالح بن عبدالرحیم خطیب : از بزرگان شافعی در عصر خود بود مولد و وفاتش بدمشق اتفاق افتاد .

(خَ ) [ ع . ] (ص . ) واعظ ، سخنران . ج . خطباء.

خطیب. [ خ َ ] ( ع ص ) خطبه خوان . ( منتهی الارب ). آنکه خطبه نماز می خواند. ( یادداشت بخط مؤلف ). ج ، خُطَباء :
کانک قائم فیهم خطیباً
و کلهم قیام للصلوة.ما بسازیم یکی مجلس امروزین روز
چون برون آید از مسجد آدینه خطیب.رسم خطبه را و نماز را که خطیب بجا آورد. ( تاریخ بیهقی ). خطیبی کریه الصوت خود را خوش آواز پنداشتی. ( گلستان سعدی ). || دانا در خطابت. ( منتهی الارب ). ناطق. سخنور. ( یادداشت بخط مؤلف ). ج ، خُطَباء :
خطیبان همه عاجز اندر خطابش
هژبران همه روبه اندر غبارش.هر آنگه کزو ماند عاجز خطیب
فزاید بر او بی سعالی سعال.مسعودسعدسلمان در بزم و رزم تو
جاری زبان خطیب و نبرده سوار باد.درون کام نهان کن زبان که تیغ خطیب
برای نام بود در برش نه بهر وغا.خرد خطیب دل است ودماغ منبر او
زبان بصورت تیغ و دهان نیام آسا.صبوحی زناشوئی جام و می را
صراحی خطیبی خوش الحان نماید.جاه را بردار کردم تا فلک گفت ای خطیب
نائب من باش اینک تیغ اینک گوهرم.من این رندان و مستان دوست دارم
خلاف پارسایان و خطیبان.خطیب سیه پوش شب بی خلاف
برآورد شمشیر روز از غلاف.- خطیب الهی ؛ هاتف غیبی. ( ناظم الاطباء ).
آواز این خطیب الهی تو نشنوی
کز جوش غفلت است ترا گوش دل گران.- خطیب القوم ؛ بزرگ قوم که با سلطان در حوائج ایشان گفتگو کند. ( ناظم الاطباء ).
|| شخصی که قاری قرآن باشد. || شخص موحد. ( ناظم الاطباء ).
- خطیب الانبیاء ؛ پدرزن حضرت موسی که حضرت شعیب باشد. ( از ناظم الاطباء ).
- خطیب سحر ؛ خروس سحرخوان :
دیدم صف ملائکه چرخ نوحه گر
چندانکه آن خطیب سحر در خطاب شد.- خطیب فلک ؛ ستاره مشتری. ( ناظم الاطباء ).
- رجل خطیب ؛ مردی که نیک خطبه خواند. ( ناظم الاطباء ).

---

خطیب. [ خ َطْ طی ] ( ع ص ) مرد که خواستگاری زن کرده باشد. ( منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ) ( اقرب الموارد ). ج ، خِطِّیبون.

۱. کسی که خطبه می خواند.
۲. سخنران.

/Khatib/ از توابع دهستان لاله آباد بابل