خر سه پا

خر سه پا، در افسانه ها و اساطیر ایرانی و معتقدات آیین زرتشت، موجودی اسطوره ای و ساکن دریای فراخکرد است که احتمال می رود یکی از خدایان پیش زرتشتی باشد. این موجود اساطیری شگفت انگیز، تشتر را در تقسیم و جمع آوری آب های دریای فراخکرت یاری می کند.
آلبرت جوزف کارنوی (۱۳۸۳)، اساطیر ایرانی، ترجمهٔ احمد طباطبایی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، شابک ۹۶۴-۴۴۵-۴۸۴-۷
خر سه پا، باشنده یا موجودی بسیار شگفت انگیز است که خاستگاه او روشن نیست و این نکته نیز در مورد او آشکار نشده که وی را بر کدامین حیوان اسطوره ای می توان منطبق نمود. یکی از محققین معتقد است که این اسطوره در اصل بخشی از اسطورهٔ آسمانی است، چراکه در روایاتی همچون روایت زیر، که از بندهش نقل شده، از این که او آب های کیهانی را به جنبش درمی آورد، سخن گفته شده است:
چنین گوید که خر سه پا، که در دریای فراخکرد فراز جُنبد، همهٔ آب دریا را به آشفتگی اندازد، آب را به نواحی دیگر دریا افکند.
پژوهشگرانی دیگر معتقدند که خر سه پا، در اصل خدایی بیگانه یا پیش زرتشتی است که با اعتقادات ایرانیان تلفیق یافته است. خاستگاه این حیوان اسطوره ای هرچه هست، تنها حیوان مقدسی است که سه پا، شش چشم، نه دهان، دو گوش و یک شاخ دارد. خر سه پا، به اندازهٔ کوهی است و گسترهٔ هر پای او، در حد گستره ایست که هزار گوسفند را در خود جای دهد، وظیفه خر سه پا، نابود کردن بیماری ها و بلاهاست.