طالع

طالع. [ ل ِ ] (ع ص ) برآینده . (دهار) (غیاث اللغات ). صعودکننده . طلوع کننده . بازغ . شارق ، مقابل غارب :
که من بحسن تو ماهی ندیده ام طالع
که من بقد تو سروی ندیده ام مایل .

سعدی .

|| (اِ) دراصطلاح احکامیان جزوی از منطقةالبروج که بر افق شرقی است ، حین ولادت مولود یا سؤال سائل . برجی که هنگام ولادت یا وقت سؤال چیزی از افق شرقی نمودار باشد، و اثر هر طالع از بروج دوازده گانه در نحوست و سعادت علیحده است . (غیاث اللغات ). || بخت . اقبال . شانس . پیشانی . اختر : این زمستان طالع خوب نیست ، که حکیمان این حکم کرده اند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 676). خواجه احمد حسن برخاست و به جامه خانه رفت و تا نزدیک چاشتگاه همی ماند که طالعی نهاده بود. جاسوس فلک خلعت پوشیدن را. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 150).
ز طالع زبون گشته این اخترم
ز سرگشته گردون روان برترم .

فردوسی .

وگر طالع تیر فرخنده شیر
خداوند خورشید سعد دلیر
چو کرد اختر فرخ ایرج نگاه
کشف دید طالع خداوند ماه .

فردوسی .

وزان پس چنان بُد که شاه اردوان
ز اخترشناسان روشن روان
بیاورد چندی بدرگاه خویش
همی بازجست اختر و راه خویش
سه روز اندر آن کار شد روزگار
نگه کرده شد طالع شهریار
چو گنجور بشنید آوازشان
سخن گفتن از طالع رازشان .

فردوسی .

چنین رادی چنین آزاده مردی
ندانم بر چه طالع زاده مادر.

فرخی .

بار خدای جهان خلیفه ٔ مسعود
نیکش مولود و نیک طالع مولود.

منوچهری .

آن از پی آن نیست که تا نیست شود خلق
و آن هست عرض طالع عالم سرطان را.

ناصرخسرو.

نیست کس را گنه چو بخت مرا
طالعی آفریده حرمانیست .

مسعودسعد.

امید بطالع است کز عمر
هیلاج بقا چنان ببینم .

خاقانی .

کنون نگر که از این طالع نبهره فریب
برسم طالع خود واپس است رفتارم .

خاقانی .

دی نقش زیاد طالع من
در زایچه ٔ فنات جویم .

خاقانی .

سیف الحق افضل بن محمد که طالعش
دارد خلافة الحق در موضع سهام .

خاقانی .

دیدم بطالع خود عشق آمد اختیارم
این روز نامرادی بر اختیار من چه .

خاقانی .

گر چه از توسنی چو طالع ماست
ما کمند وفا دراندازیم .

خاقانی .

خسته ام نیک از بد ایام خویش
طیره ام بر طالع بدرام خویش .

خاقانی .

مرا یاران سپاس ایزد کنند امروز کز طالع
بنام ایزد دل یارم چنان آمد که من خواهم .

خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 819).

طالعش را شهسواری دان که بار هودجش
کوهه ٔ عرش معلا برنتابد بیش از این .

خاقانی .

هست صدعیب طالعم را لیک
یک هنر دیده ام ز طالع خویش
من که خاقانیم نموداری
مختصر دیده ام ز طالع خویش
گر چه هر کوکبی سعادت بخش
برگذر دیده ام ز طالع خویش .

خاقانی .

عقرب از طالع تبریز دریست
نه ز عقرب ضرری خواهم داشت .

خاقانی .

هر که در طالعش قران افتاد
سایه ٔ او از او کنار کند.

خاقانی .

طالعم از برت برون انداخت
گر بنالم برون تر اندازد.

خاقانی .

موئی شدم که موی شکافم به تیر نطق
کآسیب طالعم هدف اضطرار کرد.

خاقانی .

قلم بخت من شکسته سر است
موی در سر به طالع هنر است .

خاقانی .

نسخه ٔ طالع و احکام بقاکاصل نداست
هم به کذاب سطرلاب نگر بازدهید.

خاقانی .

فلک در طالعم شیری نموده ست
ولیکن شیر پشمینم چه سود است ؟

نظامی .

طالع جوزا که کمر بسته بود
از ورم رگ زدنت رسته بود.

نظامی .

بختور از طالع جوزا برآی
جوزشکن آنگه و بخت آزمای .

نظامی .

ولدالزناست حاسد منم آنکه طالع من
ولدالزناکش آمد چو ستاره ٔ یمانی .

نظامی .

نماند جاودان طالع به یک خوی
نباشد آب دایم در یکی جوی .

نظامی .

حساب طالع از اقبال کردش
بعون طالع استقبال کردش .

نظامی .

در سخا و سخن چه می پیچم
کار بر طالع است و من هیچم .

نظامی .

طالع کارت بزبونی در است
دل به کمی غم بفزونی در است .

نظامی .

چو طالع موکب دولت روان کرد
سعادت روی در روی جهان کرد.

نظامی .

بدان طالع که پشتش را قوی کرد
پناهش بارگاه خسروی کرد.

نظامی .

در طالع من نیست که نزدیک تو باشم
می گویمت از دور دعا گر برسانند.

سعدی .

چو طالع نباشد هنر هیچ نیست .

عبید زاکانی .

طالع اگر مدد کند دامنش آورم به کف
گر بکشم زهی طرب ور بکشد زهی شرف .

حافظ.

نه در غربت دلم شاد است نه روی اندر وطن دارم
الهی بخت برگردد از این طالعکه من دارم .

؟

- بیطالع ؛ بی اقبال . آنکه بخت ناسازگار دارد :
ندید دشمن بیطالعم هر آنچه بخواست
که دوست بر سر لطف آمده ست و دلداری .

سعدی .

|| یکی از اوتاداربعه ٔ منجمین . (مفاتیح خوارزمی ). || (اصطلاح نجوم ) برجی که از مشرق طالع شود، مقابل غارب : طالع آن بود که اندر وقت به افق مشرق آمده باشد از منطقة البروج . برج را برج طالع خوانند و درجه را درجه ٔ طالع (التفهیم ). || ماه نو. || صبح کاذب . || تیری که پس نشانه افتد. (منتهی الارب ).

بخت من چی میشه

قوی طالع: خوشبخت
شاه قوی طالع و فیروز چنگ
گلبن این روضی پیروزه رنگ
شرح مخزن الاسرار نظامی، دکتر برات زنجانی، ۱۳۷۲، ص۲۱۸.

اسدی بودن طالع: در برج پنجم و آتشی بودن طالع است.
[ اسدی بود کرده طالع تخت
طالعی پایدار و ثابت سخت]
معنی: طالع تخت اسدی بود طالعی سخت پایدار و ثابت کرده و ساخته.

هفت پیکر نظامی، تصحیح دکتر ثروتیان، ۱۳۸۷ ، ص۴۷۳.

خوشبخت

بخت ، سرنوشت، اقبال