[ویکی نور] کتاب المحاضرات و المحاورات، اثر جلال الدین عبدالرحمن بن ابوبکر سیوطی، مجموعه ای است که بسیاری از کتاب های ادبی، تاریخی، تراجم، حدیث، رسائل، شعر و... را در خود جای داده است.
کتاب به زبان عربی و در اواخر سده نهم یا اوایل سده دهم هجری نوشته شده است.
هدف نویسنده از نگارش این اثر، آن است که ثمرات کتاب هایی که او را به شگفت آورده و نیز فنون پراکنده نظم و نثر و... را به خواننده ارائه کند.
کتاب با دو مقدمه محقق و نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل بندی خاصی، تدوین شده است.
علم محاضره، به عنوان بخشی از علوم ادبی، عبارت است از استعمال کلمات افراد بلیغ در اثناء صحبت در موقع مناسب به نحو حکایت. هدف این علم پرهیز از لغزش هایی است که هنگام نقل کلمات دیگران روی می دهد. به طور کلی، محاضرات عبارت است از مجموعه های ادبی که حاوی برگزیده هایی از نظم و نثر عربی و اسلامی است. در محاضرات، کتاب های مختلفی نوشته شده است که جدای از تفاوت در اسلوب و روش و باب بندی، همگی در یک نقطه مشترکند و آن اینکه تمامی آن ها، دربردارنده گزیده های احادیث، داستان ها، نوادر، مقامات، طرائف، فوائد لغوی و ادبی و تاریخی، نمونه هایی از شعر به عنوان استشهاد و غیره هستند.
کتاب به زبان عربی و در اواخر سده نهم یا اوایل سده دهم هجری نوشته شده است.
هدف نویسنده از نگارش این اثر، آن است که ثمرات کتاب هایی که او را به شگفت آورده و نیز فنون پراکنده نظم و نثر و... را به خواننده ارائه کند.
کتاب با دو مقدمه محقق و نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل بندی خاصی، تدوین شده است.
علم محاضره، به عنوان بخشی از علوم ادبی، عبارت است از استعمال کلمات افراد بلیغ در اثناء صحبت در موقع مناسب به نحو حکایت. هدف این علم پرهیز از لغزش هایی است که هنگام نقل کلمات دیگران روی می دهد. به طور کلی، محاضرات عبارت است از مجموعه های ادبی که حاوی برگزیده هایی از نظم و نثر عربی و اسلامی است. در محاضرات، کتاب های مختلفی نوشته شده است که جدای از تفاوت در اسلوب و روش و باب بندی، همگی در یک نقطه مشترکند و آن اینکه تمامی آن ها، دربردارنده گزیده های احادیث، داستان ها، نوادر، مقامات، طرائف، فوائد لغوی و ادبی و تاریخی، نمونه هایی از شعر به عنوان استشهاد و غیره هستند.
wikinoor: علوم ادبی عبارتست از استعمال کلمات افراد بلیغ در اثناء صحبت در موقع مناسب به نحو حکایت.
هدف این علم پرهیز از لغزشهایی است که هنگام نقل کلمات دیگران روی می دهد. بطور کلی محاضرات عبارتست از مجموعه های ادبی که حاوی برگزیده هایی از نظم و نثر عربی و اسلامی است. در محاضرات کتابهای مختلفی نوشته شده است که جدای از تفاوت در اسلوب و روش و باب بندی، همگی در یک نقطه مشترکند و آن اینکه تمامی آنها در بردارنده گزیده های احادیث، داستانها، نوادر، مقامات، طرائف، فوائد لغوی و ادبی و تاریخی، نمونه هایی از شعر به عنوان استشهاد و غیره هستند. سیوطی نیز در کتاب «المحاضرات» همان روش نویسندگان قبل از خود را در پیش گرفته است. سیوطی در مقدمه کتاب طبیعت اثر خود و نیز روش آنرا توضیح می دهد.هدف وی از نگارش این کتاب است که ثمرات کتابهایی که او را به شگفت آورده و نیز فنون پراکنده نظم و نثر و... را به خواننده ارائه کند. وی از دهها کتاب در موضوعات و فنون مختلف، که برخی در دسترس ما هستند و برخی مفقود گشته اند مطالبی نقل می کند. مطالبی که وی برمی گزیند در طولانی و کوتاه بودن متفاوتند. برخی چنان کوتاهند که از چند سطر تجاوز نمی کنند و برخی دیگر آنچنان طولانی که صفحاتی چند را به خود اختصاص می دهند. «المحاضرات» کتابخانه بزرگی است که بسیاری از کتابهای ادبی، تاریخی، تراجم، حدیث، رسائل، شعر و... را در خود جای داده است. روش سیوطی در این کتاب بی شباهت به روش حصری قیروانی در «زهر الآداب» نیست جز از این جهت که سیوطی از یک کتاب مجموعه بزرگی از نصوص را برمی گزیند و بعد از فراغت از آن به سراغ کتاب دیگر می رود.
ویژگی ها
ویژگی مهم کتاب سیوطی، روش خاص او در نگارش کتاب است. برخی از گزیده و مجموعه های ادبی تبویب و تقسیم را به عنوان یک روش در پیش می گیرند، مثلا کتاب «بهجة المجالس» ابن عبد البر به ۱۳۲ باب تقسیم شده است. یا «تذکره حمدونیه» دارای ۵۰ باب و هر باب مشتمل بر چند فصل است ولی سیوطی در «المحاضرات» خود را مقید به این تقسیمات نکرده است، بلکه گزیده های او مطالبی از یک کتاب است و تا از کتابی فراغت حاصل نمی کند به سراغ کتاب دیگر نمی رود. عناوینی که او به کار می برد اینگونه اند: منتخبات من کتاب... ، مستحسنات من کتاب... ، منتقی من کتاب... و غیره، و هرگاه گزارشش از یک کتاب به پایان می رسد به نحوی این اتمام را اعلام می دارد.مثلا می گوید: هذا کله فی تاریخ ابن عساکر یا آخر المنتخب من تذکرة الیغموری و غیره. با این وصف می بینیم که از تقسیم و تبویب رایج اثری در کتاب وی نیست. این نحوه برخورد در واقع حکایت از روحیه امانتداری در نقل نصوص از جانب سیوطی دارد. او هر مطلبی را که نقل می کند به صاحبش نسبت می دهد و در واقع این ویژگی ای است که سیوطی بدان شناخته شده است.ارزشمندی کتاب سیوطی از این جهت نیز قابل توجه است که وی برخی مطالب را از کتابهایی که هم اکنون در دسترس ما قرار ندارند نقل می کند و بدین ترتیب گنجینه ای عظیم برای ما فراهم می آورد.
نسخه شناسی
۱- نسخه دارالکتب المصریة به شماره ۷۶۱، دارای ۱۶۰ ورقه. با خط نسخ.۲- نسخه کتابخانه الاوقاف العامة، بغداد به شماره ۲۹۷، دارای ۱۸۶ ورقه، با خط نسخ.۳- نسخه دار الکتب الظاهریه دمشق، به شماره ۳۳۰۷ دارای ۱۷۶ ورقه، با خط نسخ زیبا.۴- نسخه کتابخانه ملی پاریس به شماره ۳۴۰۶، دارای ۱۹۶ ورقه، با خط نسخ. این نسخه به سال ۱۰۷۶ هجری توسط یونس بن حسن تربینی نوشته شده است.این نسخه در مرکز ملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیة به شماره ۱۱۶۸۲ نگهداری می شود.۵- نسخه کتابخانه ملی پاریس به شماره ۳۴۰۷، دارای ۲۲۰ ورقه، با خط نسخ. این نسخه شباهت زیادی با نسخه وقفی بغداد دارد، چه بسا از همان نسخه نقل شده باشد. این نسخه هم در مرکز ملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه تحت شماره ۱۱۶۸۴، نگهداری می شود.۶- نسخه المکتبة الملکیة، رباط، به شماره ۳۷۵۵. این نسخه ناقص است دارای ۹۹ ورقه است و برخی از اوراق آن مفقود گشته است.نسخه موجود در برنامه توسط دکتر یحیی الجبوری تحقیق شده و دار الغرب الاسلامی بیروت برای نخستین بار در سال ۱۴۲۴ آنرا منتشر ساخته است.
منابع
...
هدف این علم پرهیز از لغزشهایی است که هنگام نقل کلمات دیگران روی می دهد. بطور کلی محاضرات عبارتست از مجموعه های ادبی که حاوی برگزیده هایی از نظم و نثر عربی و اسلامی است. در محاضرات کتابهای مختلفی نوشته شده است که جدای از تفاوت در اسلوب و روش و باب بندی، همگی در یک نقطه مشترکند و آن اینکه تمامی آنها در بردارنده گزیده های احادیث، داستانها، نوادر، مقامات، طرائف، فوائد لغوی و ادبی و تاریخی، نمونه هایی از شعر به عنوان استشهاد و غیره هستند. سیوطی نیز در کتاب «المحاضرات» همان روش نویسندگان قبل از خود را در پیش گرفته است. سیوطی در مقدمه کتاب طبیعت اثر خود و نیز روش آنرا توضیح می دهد.هدف وی از نگارش این کتاب است که ثمرات کتابهایی که او را به شگفت آورده و نیز فنون پراکنده نظم و نثر و... را به خواننده ارائه کند. وی از دهها کتاب در موضوعات و فنون مختلف، که برخی در دسترس ما هستند و برخی مفقود گشته اند مطالبی نقل می کند. مطالبی که وی برمی گزیند در طولانی و کوتاه بودن متفاوتند. برخی چنان کوتاهند که از چند سطر تجاوز نمی کنند و برخی دیگر آنچنان طولانی که صفحاتی چند را به خود اختصاص می دهند. «المحاضرات» کتابخانه بزرگی است که بسیاری از کتابهای ادبی، تاریخی، تراجم، حدیث، رسائل، شعر و... را در خود جای داده است. روش سیوطی در این کتاب بی شباهت به روش حصری قیروانی در «زهر الآداب» نیست جز از این جهت که سیوطی از یک کتاب مجموعه بزرگی از نصوص را برمی گزیند و بعد از فراغت از آن به سراغ کتاب دیگر می رود.
ویژگی ها
ویژگی مهم کتاب سیوطی، روش خاص او در نگارش کتاب است. برخی از گزیده و مجموعه های ادبی تبویب و تقسیم را به عنوان یک روش در پیش می گیرند، مثلا کتاب «بهجة المجالس» ابن عبد البر به ۱۳۲ باب تقسیم شده است. یا «تذکره حمدونیه» دارای ۵۰ باب و هر باب مشتمل بر چند فصل است ولی سیوطی در «المحاضرات» خود را مقید به این تقسیمات نکرده است، بلکه گزیده های او مطالبی از یک کتاب است و تا از کتابی فراغت حاصل نمی کند به سراغ کتاب دیگر نمی رود. عناوینی که او به کار می برد اینگونه اند: منتخبات من کتاب... ، مستحسنات من کتاب... ، منتقی من کتاب... و غیره، و هرگاه گزارشش از یک کتاب به پایان می رسد به نحوی این اتمام را اعلام می دارد.مثلا می گوید: هذا کله فی تاریخ ابن عساکر یا آخر المنتخب من تذکرة الیغموری و غیره. با این وصف می بینیم که از تقسیم و تبویب رایج اثری در کتاب وی نیست. این نحوه برخورد در واقع حکایت از روحیه امانتداری در نقل نصوص از جانب سیوطی دارد. او هر مطلبی را که نقل می کند به صاحبش نسبت می دهد و در واقع این ویژگی ای است که سیوطی بدان شناخته شده است.ارزشمندی کتاب سیوطی از این جهت نیز قابل توجه است که وی برخی مطالب را از کتابهایی که هم اکنون در دسترس ما قرار ندارند نقل می کند و بدین ترتیب گنجینه ای عظیم برای ما فراهم می آورد.
نسخه شناسی
۱- نسخه دارالکتب المصریة به شماره ۷۶۱، دارای ۱۶۰ ورقه. با خط نسخ.۲- نسخه کتابخانه الاوقاف العامة، بغداد به شماره ۲۹۷، دارای ۱۸۶ ورقه، با خط نسخ.۳- نسخه دار الکتب الظاهریه دمشق، به شماره ۳۳۰۷ دارای ۱۷۶ ورقه، با خط نسخ زیبا.۴- نسخه کتابخانه ملی پاریس به شماره ۳۴۰۶، دارای ۱۹۶ ورقه، با خط نسخ. این نسخه به سال ۱۰۷۶ هجری توسط یونس بن حسن تربینی نوشته شده است.این نسخه در مرکز ملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیة به شماره ۱۱۶۸۲ نگهداری می شود.۵- نسخه کتابخانه ملی پاریس به شماره ۳۴۰۷، دارای ۲۲۰ ورقه، با خط نسخ. این نسخه شباهت زیادی با نسخه وقفی بغداد دارد، چه بسا از همان نسخه نقل شده باشد. این نسخه هم در مرکز ملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه تحت شماره ۱۱۶۸۴، نگهداری می شود.۶- نسخه المکتبة الملکیة، رباط، به شماره ۳۷۵۵. این نسخه ناقص است دارای ۹۹ ورقه است و برخی از اوراق آن مفقود گشته است.نسخه موجود در برنامه توسط دکتر یحیی الجبوری تحقیق شده و دار الغرب الاسلامی بیروت برای نخستین بار در سال ۱۴۲۴ آنرا منتشر ساخته است.
منابع
...
wikifeqh: المحاضرات_و_المحاورات _(کتاب)