عمر نسفی

نجم الدین ابوحفص عمربن محمد بن احمد نسفی معروف به مفتی الثقلین در ۱۰۶۷–۱۰۶۸ میلادی در نسف (نخشب در جنوب سمرقند و نرسیده به رود جیحون)، زاده شد. در ۱۱۴۲–۱۱۴۳، درگذشت. از بزرگ ترین فقهای حنفی عصر خویش بود.ابوحنیفه نعمان بن ثابت، ابو منصور ماتریدی
یکی از معروف ترین کتابهایش «العقیدة النسفیه» به عربی است که علامه سعدالدین هروی تفتازانی، عالم مشهور قرن هشتم، آنرا شرح نمود و کتاب شرح العقاید النسفیه را نوشت. از جملهٔ آثار فارسی اش «تفسیر نسفی» می باشد که به نثر مسجع و موزون نوشته شده است. این کتاب چهار بار در ایران به چاپ رسیده است.
کتابی در اصول عقاید به صورت پرسش و پاسخ نوشت که از رایج ترین آثار در نوع خود بود و تا پیش از جنگ اول جهانی، در مدارس عمومی ترکیه مورد استفادهٴ زیادی قرار می گرفت.او را نباید با عبداللّه بن احمد، که او هم از فقهای حنفی بود (نیمهٴ دوم سدهٴ سیزدهم)، اشتباه کرد.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
نسفی، نجم الدین، ابوحفص عمر
فقیه حنفی، اصولی، حافظ، محدث، مفسر، متکلم، ادیب و شاعر. معروف به مفتی الثقلین به جهت این که گویند جن و انس از محضرش تعلیم می گرفته اند. اهل سمرقند بود و در نسف به دنیا آمد. او در زمینه ی فقه، حدیث، تفسیر، تاریخ و فنون شعری متبحر بود. در بغداد از ابوالقاسم بن بیان حدیث شنید و از اسماعیل بن محمد نوحی و حسن بن عبدالملک قاضی و مهدی بن محمد علوی و عبداللَّه بن علی نسفی و ابوالیسر محمد نسفی و حسین کاشغری و ابومحمد حسن بن احمد سمرقندی و علی بن حسن ماتریدی روایت کرد.
فرزندش، ابواللیث احمد بن عمر و محمد بن ابراهیم تورپشتی از وی روایت کرده اند. حدود صد اثر را به وی نسبت می دهند. کتاب «العقائد» یا «عقاید النسفی» که بر آن شروح بسیاری از جمله شرح سعدالدین تفتازانی نگاشته شده، به وی منسوب است. البته در صحت انتساب این کتاب به وی تردید می باشد، چنان که بعضی آن را به برهان الدین محمد بن محمد نسفی منسوب کرده اند. در سمرقند درگذشت.
از دیگر آثارش: «الاکمل الاطول» در تفسیر؛ «التیسیر فی التفسیر»؛ «قید الاوابد»؛ «تاریخ بخارا»؛ «القند فی تاریخ علماء سمرقند»؛ «یواقیت المواقیت»؛ «طلبة الطلبة»؛ «تطویل الاسفار لتحصیل الاخبار»؛ «مشارع الشارع»؛ «منهاج الدرایة» در فروع؛ «النجاح فی شرح اخبار کتاب الصحاح»؛ «الخصائل فی الفروع»؛ «دعوات المستغفرین»؛ «الاشعار بالمختار من الاشعار» یا «المختار من الاشعار» در بیست مجلد؛ «منظومة الخلافیات» یا «منظومة فی الخلاف»؛ نظم «الجامع الصغیر» امام محمد شیبانی در فروع.