حزب دموکرات کردستان

حزب دموکرات کردستان«حدک» قدیمی ترین حزب سیاسی مدرن در کردستان است. این حزب در حال حاضر اپوزیسیون جمهوری اسلامی است و علیه این دولت فعالیت سیاسی می کند. دبیر کل کنونی آن خالد عزیزی است. شعار این حزب از روز نخست «خودمختاری برای کردستان، دموکراسی برای ایران» (به کردی: دیمۆکراسی بۆ ئێران، سهربهخۆیی بۆ کوردان) بود، اما پس از نیم قرن فعالیت سیاسی در آغاز قرن بیست و یکم شعار خود را به «فدرالیزم برای ایران» تغییر داد.

حزب دموکرات کردستانگروه خودمختاری¬طلب در کردستان ایران . در شهریور ۱۳۲۴ فرقه یا حزب دموکرات کردستان، به رهبری قاضی محمد، با صدور بیانیه ای در مهاباد اعلام موجودیت کرد. این تشکیلات ، پیش از آن جمعیت رستاخیز کردستان خوانده می شد. در این بیانیه ، خودمختاری داخلی ، استفاده از زبان کردی در مدارس و ادارات ، برخی خواسته های محلی دیگر و نیز بعضی اصلاحات اجتماعی و اقتصادی درخواست شده بود. در آذر ۱۳۲۴ش، قاضی محمد در تظاهراتی تشکیل حکومت کردستان را اعلام کرد. در بهمن همان سال ، مجلس ملی کردستان تشکیل شد و با اعلام جمهوری خودمختار کردستان در مهاباد، قاضی محمد به عنوان صدر جمهوری ، محمدحسین سیف قاضی به سمت وزیر جنگ و ملامصطفی بارزانی، که از عراق رانده شده بود، به عنوان فرمانده کل ارتش کردستان انتخاب شدند. تشکیل فرقة دموکرات کردستان و استقرار حکومت خودمختار، با تشویق و پشتیبانی روس ها صورت گرفت که پس از پایان جنگ جهانی دوم، هنوز در ایران حضور داشتند. روس ها مانع از ورود نیروهای نظامی ایران به مناطق کردنشین غرب کشور شدند. سرانجام، در پی توافق نخست وزیر وقت ، احمد قوام ، با شوروی و قطع حمایت روس ها از فرقه ، در زمستان ۱۳۲۵ ارتش وارد مهاباد شد. سران فرقه تسلیم شدند و با اعدام قاضی محمد، سیف قاضی و صدر قاضی، برادر قاضی محمد، حکومت خودمختار فرقة دموکرات پس از قریب یک سال از میان رفت .