بایندر

بایندر، نام ایلی از قبایل اصلی بیست و چهارگانه اوغوزها است که در تاریخ رشیدالدین آورده شده است. در کتاب ده ده قورقود نیز مترادف نام یکی از حکام اوغوز ذکر گردیده است. طهرانی، مورخ مشهور این سلسله، در کتاب دیار بکریه شجره نامه طور علی بیک را با ۵۱ نسل به اوغوزخان شخصیت افسانه ای ایل اوغوز می رساند که البته چندان قابل اعتماد نیست. به هر حال نام ایل بایندر در سده چهاردهم میلادی در آسیای صغیر سر زبان ها افتاده بود. این فرضیه وجود دارد که بایندری ها در فتح آسیای صغیر به دست سلجوقیان شرکت داشته اند. ایل بایندر پس از سقوط آق قویونلوها در تریپولی ، حلب و نیز در جنوب سیواس اسکان گزیدند. احتمال می رود که آق قویونلو تیره ای از ایل بایندر بوده باشد.

بایَندُر
(معروف به ترکمان. در لغت به معنی «آن زمین همیشه پرنعمت باشد») طایفۀ تُرک، از گروه های قدیمی تُرکان غز ایران و آناتولی. احتمالاً همراه سلاجقه به ایران آمده اند. بایندرها، طایفۀ اصلی اتحادیۀ آق قویونلو بوده و ریاست آن را در دست داشتند. قراعثمان آق قویونلو مؤسس دولت آق قویونلو از این طایفه است. پرچم سفید، علامت خاص این طایفه بود. بایندرها تا قرن ۹ق در دیاربکر سکونت داشتند و پس از تشکیل دولت آق قویونلو به نواحی دیگری نظیر قراباغ و نخجوان و بردع و گروس و دامنه های کوه سهند مهاجرت کردند. مراتع سهند را در زمان قاجاریه «بایندر یورتی» می خواندند. طایفۀ بایندر، پس از پیروزی شاه اسماعیل اول صفوی بر سلسلۀ آق قویونلو عملاً رو به تجزیه نهاد. گروه هایی از آنان به عثمانی گریختند، تعدادی به دست قزلباشان کشته شدند و برخی نیز به دولت صفوی پیوستند. محمدزمان سلطان بایندری از رجال دربار شاه عباس بود. فاضل خان گروسی، نویسندۀ معروف دورۀ قاجار، و امیر معزّز گروسی، از رجال مستبد دورۀ مشروطیت، از بایندرها بودند.