هویت

هویّت یا کیستی به مجموعه نگرش ها، ویژگی ها و روحیات فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز می کند، گفته می شود. هویّت عبارت است از مجموعه خصوصیّات و مشخّصات اساسی اجتماعی، روانی، فرهنگی، فلسفی، زیستی و تاریخی همسان که به رسایی و روایی بر ماهیّت یا ذات گروه، به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر دخالت کند و آنها را در یک ظرف مکانی و زمانی معیّن به طور مشخّص و قابل قبول و آگاهانه از سایر گروه ها و افراد متعلّق به آنها متمایز سازد.
هویت جنسی
در فرهنگ های سنتی مفهوم «فرد» تقریباً وجود نداشت و «فردیّت» چندان پسندیده نبود. فقط پس از ظهور جوامع جدید و به خصوص بعد از تفاوت یابی و تقسیم کار بود که فرد به طور جداگانه در کانون مورد توجه قرار گرفت. اما «فردیت» به طور مسلم در تمام فرهنگ ها به درجات مختلف ارزشمند بوده است.
هویت انسانی، مقوله ای اجتماعی است. همه انسانها به هنگام تولد، فارغ از اینکه در کجای زمین به دنیا می آیند یا از چه تعلق قومی و قبیله ای برخوردارند، دارای ویژگی های یکسان نوع انسانی، در میان انواع موجودات زنده هستند و هیچ گونه تفاوت ماهوی با یکدیگر ندارند؛ بنابراین، مقوله هویت انسانی که در دوران رشد و تکوین انسان در جامعه شکل می گیرد، کاملاً اجتماعی و جامعه شناسانه است و ربطی به خون و نژاد و رنگ پوست و … ندارد.
هویت اجتماعی انسان، از پنج مؤلفه پیروی می کند. به زبان دیگر، بر پایه پنج مؤلفه تأثیرگذار، شکل می گیرد.

هُویَّت
اصطلاحی در فلسفه، روان شناسی و علوم اجتماعی، مشتق از «هو» عربی به معنی «او». در معنی نخست فلسفی، برخی آن را با وحدت وجود مترادف گرفته اند، برخی آن را لفظی مراد کرده اند که دال بر ذات شیء است، برخی گفته اند هویت همان تشخص یا به تعبیری وجود خارجی است، برخی آن را با حقیقت مطلق همسان دانسته، و برخی آن چیزی را که در همۀ موجودات ساری است، هویت نامیده اند. در تقسیم بندی دیگر، هویت به معنای نخست فلسفی آن به چهار بخش تقسیم می شود؛ هویت عددی، مانند این جمله که «شیخ الرئیس همان ابن سینا است»؛ هویت شخصی که وحدت شخص است با چیزی شبیه آن؛ هویت کیفی یا نوعی که عبارت است از اتحاد صفت دو موضوع که به رغم اختلاف زمانی و مکانی در کیفیت مشترک باشند؛ و هویت منطقی که عبارت است از رابطۀ منطقی میان دو شیء متحد که آن را در منطق صوری با علامت (=) نشان می دهند و مراد از آن تساوی در مقدار است. هویت در معنای دوم فلسفی آن با «این همانی» یا «همانستی» مترادف است؛ بدین معنی که هر چیزی در تعریف «همان» است. هویت را در این معنی با عبارت «ب=ب» نشان می دهند. سه شرط منطقی برای اصل این همانی برشمرده اند: ۱. معنای تصور شده ثابت و محدود باشد و تغییر نپذیرد؛ ۲. این که حقیقت و کذب در هر زمان و مکانی معنی خود را حفظ کند؛ ۳. این که حقیقت هر موجودی عین ذات آن باشد. به فلسفۀ شلینگ عنوان «فلسفۀ این همانی» داده اند. شلینگ به وحدت طبیعت و فکر و وحدت آرمان و واقعیت قائل بود. هویت در روان شناسی عبارت است از تصور شخص از خود و حس استمرار وجود، به ویژه در قابلیت تفکیک شخص از دیگران، در عین تعامل با آنان. اصطلاح هویت در علوم اجتماعی عبارت است از تعلق خود به محدوده یا مقوله ای تعریف شده؛ مثلاً تعلقات دینی (هویت دینی)، تعلقات ملی (هویت ملی)، تعلقات قومی (هویت قومی) و تعلقات شغلی (هویت شغلی).

هویت (رمان). هویت (به فرانسوی: L'Identité) رمانی از میلان کوندرا رمان نویس چک - فرانسوی است. این رمان نخستین بار در سال ۱۹۹۸ و به زبان فرانسوی منتشر شد.
• «رؤیاها دوره های متفاوت زندگی آدم را یکسان، و همه حوادثی را که از سر گذرانده است همزمان، می نمایند. رؤیاها اعتبار زمان حال را، با انکار موقعیت ممتازش، از میان می برند.»• «مسبب حقیقی و تنها مسبب دوستی چنین است: فراهم آوردن آینه ای که دیگری بتواند در آن تصویر گذشته خود را بیبیند، تصویری که، بدون نجوای ابد ای خاطرات رفقا، مدت ها پیش ناپدید شده بود.»• «کودک، یعنی وجود بدون زندگینامه، یعنی سایه ای که به صورت در جانشین خود محو می شود.»• «می توان خود را از کاری، یا از به زبان آوردن سخنی، سرزنش کرد، اما نمی توان خود را به سبب داشتن فلان یا بهمان احساس مورد سرزنش قرار داد، ولو به این دلیل ساده که هیچ نوع تسلطی بر آن نداریم.»• «انسان، برای آنکه حافظه ش خوب کار کند، به دوستی نیاز دارد. گذشته را به یاد آوردن، آن را همیشه با خود داشتن، شاید شرط لازم برای حفظ آن چیزی است که تمامیت من آدمی نامیده می شود. برای آنکه من کوچک نگردد، برای آنکه حجمش حفظ شود، باید خاطرات را، همچون گلهأ درون گلدان، آبیاری کرد، و این مستلزم تماس منظم با شاهدان گذشته، یعنی دوستان، است. آنان آینه ما هستند، حافظه ما هستند، از آنان هیچ چیز خواسته نمی شود، مگر آنکه گاه به گاه این آینه را برق اندازند تا بتوانیم خود را در آن ببینیم.»• «دوستی باید ارزشی والاتر از همه ارزش های دیگر داشته باشد. دوست داشتم بگویم: میان حقیقت و دوست، من همیشه دوست را برمی گزینم. راست است که آن را برای برانگیختن دیگران به زبان می آورم، اما به طور جدی به آن می اندیشم. می دانم که این قاعده امروز مهجور شده است.»• «دوستی برای من نشانه آن بود که چیزی نیرومندتر از ایدیولوژی، نیرومندتر از کیش و آئین، نیرومندتر از ملت وجود دارد.»• «در رمان دوما، چهار دوست اغلب در اردوگاه های مخالف هم هستند و، بدین سان، مجبورند با یکدیگر زد و خورد کنند. آنان در خفا، و با نیرنگ، دست از کمک به یکدیگر برنمی دارند، در حالی که حقیقت مورد قبول اردو گاه های خویش را به تمسخر می گیرند. آنان دوستی شان را برتر از حقیقت و مصلحت، برتر از اوامر مافوق، برتر از شاه و ملکه، و برتر از همه کس و همه چیز می دانند.»• «دوستی تهی شده از محتوای سابقش، امروز مبدّل به قرارداد احترام متقابل، به طور خلاصه، مبدّل به قرارداد رعایت ادب شده است. پس، بی ادبی است که از دوست چیزی بخواهیم که او را به زحمت اندازد یا برایش ناخوشایند باشد.»• «اگر در مرز کین و نفرت قرار گیری، اگر متهم گردی و طعمه دیگران شوی، از کسانی که تو را می شناسند، می توانی انتظار دو نوع واکنش داشته باشی: برخی همرنگ جماعت می شوند، برخی دیگر محتاطانه وانمود می کنند که هیچ نمی دانند، هیچ نمی شنوند، به طوری که تو خواهی توانست به دیدن آنها و سخن گفتن با آنها ادامه دهی. این گروه دوم، که راز دار و آداب دان اند، دوستان تو هستند. دوستان به معنای مدرن کلمه.»• «این ناممکن است که فرزندی داشته باشیم و جهان را، آنگونه که هست، حقیر شماریم، زیرا به این جهان است که او را فرستاده ایم. به خاطر فرزند است که ما به جهان وابسته ایم، به آینده آن می اندیشیم، بسهولت در قیل و قالش، در جنب و جوشهایش مشارکت می کنیم، و بلاهت درمان ناپزیرش را جدی می گیریم.»• «چشم: پنجره روح، مرکز زیبایی رخسار، نقطه ای که در آن هویت فرد متمرکز است، اما در عین حال وسیله بینایی که باید بدون وقفه شسته و خیس گردد و با مقداری مایع ویژه نمک آلود خوب نگهداری شود. نگاه، این بزرگترین و ستایش انگیزترین چیزی که انسان داراست، بدین گونه منظم ان با حرکتی مکانیکی قطع می گردد، همچون شیشه اتومبیل که به وسیله برف پاکن شسته شود. وانگهی امروز می توان سرعت و حرکت برف پاکن را به گونه ای تنظیم کرد که هر ده ثانیه قطع شود، آنچه تقریباً ضرباهنگ پلک است.»• «اگر مردی به زنی نامه می نویسد برای آن است که زمینه را فراهم سازد تا بتواند، بعدها، به او نزدیک شود و مفتونش گرداند؛ و اگر زن نامه ها را محرمانه نگاه می دارد برای آن است که راز داری امروزش ماجرای فردا را امکان پذیر سازد؛ و اگر، علاوه بر این، نامه ها را هم نگاه می دارد برای آن است که آمادگی دارد تا به این ماجرای آینده همچون ماجرأیی عاشقانه بنگرد.»• «درخت امکانات: یعنی زندگی بدانگونه که خود را به انسان نشان می دهد، به انسانی که از رسیدن به آغاز زندگی بزرگسالی خویش شگفت زده شده است: شاخ و برگی انبوه پوشیده از زنبورهای عسلی که نغمه سرائی می کنند.»• «کدام قاضی تصمیم گرفته است که سازشگری بد است و سازش ناپذیری خوب است؟ مگر خود را وفق دان، نزدیک شدن به دیگران نیست؟ آیا سازشگری همان محل عظیم تلاقی نیست که همه در آن جمع می شوند و زندگی در آنجا متراکم تر و پر شورتر از هر جای دیگر است؟»• «اعم از اینکه به دنیا آمدن بر روی زمین خوش اقبالی یا بداقبالی باشد، بهترین شیوه گذراندن زندگی در آن این است که، همچون من در این لحظه، بگذاریم با جماعتی شاد و پر سر و صدا، که به پیش می رود، به جلو کشیده شوم.»• «قرن ما چیز خارق العاده ای را به ما فهمانده است: انسان قادر نیست جهان را تغییر دهد و آن را هرگز تغییر نخواهد داد. این نتیجه اساسی تجربه انقلابی من است. وانگهی، نتیجه ای که همه به طور ضمنی آن را پذیرفته اند. اما به نتیجه مهمتر دیگری هم می توان رسید. این نتیجه گیری از دیدگاه علوم الهی است: انسان حق ندارد آنچه را خداوند آفریده است تغییر دهد، این ممنوع یت را باید تا آخر پذیرفت.»• «وفق سنت مقدس انقلابیون یا پیشتازان، هر کاری را به عمل تحریک مبدل می کند. آیا تحریک کننده ترین حقایق، هنگامی که به قدرت برسند، مبدّل به قراردادی ترین حقایق نمی شوند؟ قرارداد، در هر زمان، می تواند به عمل تحریک، و عمل تحریک به قرارداد مبدّل شود. آنچه مهم است، اراده به سرانجام رساندن هر گونه نگرشی است.»• «برای دشمنان آزادی نباید آزادی قائل شّد. هر قدر جمله ای که به زبان می آورد پوچ تر بود، او از آن غرور بیشتری احساس می کرد، زیر فقط آدم بسیار با هوش قادر است به اندیشه های نامعقول مفهومی منطقی بدمد.»• «تورات از ما نمی خواهد که در پی درک مفهوم زندگی باشی. کتاب مقدس می خواهد که ما زاد و ولد کنیم. باید خوب بفهمید که مفهوم این، یکدیگر را دوست داشه باشید با زاد و ولد کنید تعیین می شود. بنا بر این، این یکدیگر را دوست داشته باشید، به هیچ وجه عشق نوع دوستانه، همدلانه، معنوی و پرشور احساساتی معنی نمی دهد بلکه به سادگی عشقبازی کنید! جفت گیری کنید! معنی می دهد، زندگی انسان باید بر پایه آن، و فقط بر پایه آن، تعریف شود. بقیه همه حرف مفت است.»• «زایمان، و آنچه پیش از آن روی می دهد، یعنی جفت گیری، و آنچه پیش از جفت گیری روی می دهد، دلربایی، یعنی بوسه ها و گیسوانی که به دست باد سپرده می شود، سپس آنچه مردم را قادر به جفت گیری می سازد، یعنی خوراک، نه پخت و پز با کیفیت خوب (چیز زایدی که دیگر برای کسی اهمیتی ندارد) بلکه غذایی که همه مردم می خرند؛ و پس از خوردن غذا، دفع آن مهم است، شما می دانید که در حرفه ما، مدح کاغذ بهداشتی و قنداق از چه اهمیت زیادی برخوردار است. کاغذ بهداشتی، قنداق، مواد شوینده و پاک کننده، غذا، دور مقدس زندگی انسان است. رسالت ما نه تنها تشخیص این دور مقدس، مغتنم شمردن آن و تعیین حدود آن است، بلکه باید آن را زیبا و مبدل به سرود و آواز گردانیم. کاغذ بهداشتی، بر اثر نفوذ ما، تقریباً منحصر به رنگ سرخ شده و این واقعیتی بسیار با معناست.»• «اما در این صورت، عظمت و شکوه زندگی کجاست؟ اگر ما به غذا خوردن، جفت گیری و کاغذ بهداشتی محکوم باشیم، چه گونه آدمی هستیم؟ و اگر ما فقط قادر به انجام دان این کارها باشیم، از اینکه گفته می شود ما موجوداتی آزاد هستیم، چه غروری به دست خوهیم آورد؟ آزادی؟ شما می توانید در این زندگی خوشبخت یا بد بخت باشید. آزادی شما مبتنی بر این انتخاب است. شما آزادید تا در کوره جماعت، با احساس سر خوشی، فردیت خود را ذوب کنید.»• «او به سبب عمیقترین میل طبیعی ش، فردی حاشیه نشین است، حاشیه نشینی که براستی در رفاه زیسته است، اما فقط به لطف اوضاع و احوالی کاملاً نااستوار و گذرا؛ و اینک ناگهان در وضع واقعی خود قرار می گیرد و به میان کسانی که به آنان تعلق دارد برگردانده می شود: به میان فقیرانی که سقفی ندارند تا بیکسی خود را در زیر آن پناه دهند. یعنی فردی حاشیه نشین، فردی بدون پناهگاه، فردی ولگرد و بی خانمان.»• «مأموری را صدا کرد و از او پرسید چگونه می تواند از آنجا (قطار) بیرون رود؛ مأمور به او توضیح داد که دیگر ممکن نیست؛ هنگامی که سوار این قطار شوید دیگر، به دلایل امنیتی، نمی توانید از آن بیرون روید؛ هر مسافری باید در آنجا بماند تا با جان خود تضمین کند که بمبی کار نگذاشته است!»• «چیزی که شانتال به آن نیاز دارد، نه نگاه عشق، که سیل نگاه های ناشناس، خشن و لذت طلبانه است. نگاه هایی که ناگزیر و به گونه ای اجتناب ناپذیر، بدون احساس همدلی، بدون انتخاب، و بدون مهربانی و ادب، بر او می افتد. این نگاه ها او را در جامعه انسان ها نگه می دارد.»• «آزادی؟ شما در این زندگی می توانید خوشبخت یا بدبخت باشید. آزادی شما مبتنی بر این انتخاب است. شما آزادید تا در کورهٔ جماعت، با احساس سرخوشی، فردیت خود را ذوب کنید. خانم عزیز من، سرخوشی انتخاب ماست.»• «احساسات وجود دارند و از دست هرگونه عیب جویی می گریزند. می توان خود را از کاری، یا از به زبان آوردن سخنی سرزنش کرد اما نمی توان خود را به سبب داشتن فلان یا بهمان احساس مورد سرزنش قرار داد، ولو به این دلیل ساده که هیچ نوع تسلطی بر آن نداریم.»• «ما برای چه زندگی می کنیم؟ خانمِ عزیز، تورات از ما نمی خواهد که در پی درک مفهوم زندگی باشیم. کتاب مقدس می خواهد که ما زاد و ولد کنیم. باید خوب بفهمید که مفهومِ این "یکدیگر را دوست داشته باشید" با "زاد و ولد کنید" تعیین می شود؛ بنابراین، این "یکدیگر را دوست داشته باشید" به هیچ وجه عشقِ نوع دوستانه، همدلانه، معنوی یا پرشور احساساتی معنا نمی دهد بلکه خیلی به سادگی "عشقبازی کنید!"،"جفت گیری کنید!" معنی می دهد!»• «چگونه می توانیم متنفر باشیم و در عین حال، آنقدر به راحتی خود را با آنچه از آن متنفریم وفق دهیم؟»• «شب با ژان مارک به رستوران رفت. زوجی، در کنار میز پهلویی آنان، در سکوت بی پایان فرورفته بودند. ساکت نشستن در برابر دید دیگران کاری آسان نیست. این دو نفر نگاه خود را باید به کجا معطوف دارند؟ این مسخره خواهد بود که چشم به چشم یکدیگر بدوزند بی آنکه سخنی با یکدیگر بگویند. آیا باید به سقف خیره شوند؟ در این صورت مثل این است که سکوت خویش را به نمایش می گذارند. میزهای همسایه را نظاره کنند؟ در این صورت، خود را در معرض نگاه هایی قرار خواهند داد که سکوت آنها سرگرمشان کرده است، و این وضعی باز هم بدتر خواهد بود.• «من زندگی را در برابرم همچون درختی تصور می کردم؛ در آن هنگام آن را درخت امکانات می نامیدم. تنها در لحظه ای کوتاه، زندگی را این چنین می بینم. سپس، زندگی همچون راهی نمایان می شود که یک بار برای همیشه تحمیل شده است، همچون تونلی که از آن نمی توان بیرون رفت. با اینهمه، جلوهٔ پیشین درخت در ذهن ما به صورت نوعی حسرت گذشتهٔ محو ناشدنی باقی می ماند.»• «نامه با س.د.ب. امضا شده است؛ و این کنجکاوی شانتال را برمی انگیزد… نخستین نامه امضا نداشت و او اندیشید که این بی نامی، به تعبیری، چونان آدمی ناشناس که سلام می کند و بی درنگ ناپدید می شود، صمیمانه بوده است. اما امضا، هرچند مختصر، گواه بر آن است که می خواهیم خود را، گام به گام، به آرامی، اما بگونه ای اجتناب ناپذیر، بشناسانیم.»• «همیشه این چنین است: از لحظه ای که او را دوباره می بیند تا لحظه ای که او را بدان گونه که دوستش می دارد باز می شناسد، راهی را باید بپیماید.»• «پیش از تولد پسرش، در مدرسه تدیس می کرد. چون حقوق این کار کم بود، از بازگرفتن آن صرف نظر کرد و کاری را ترجیح داد که مطابق میلش نبود (تدریس را دوست می داشت) اما سه برابر درآمد داشت. از خیانت به ذوق و سلیقه اش به خاطر پول احساس ناراحتی وجدان می کرد، اما چاره ای نداشت، تنها از این راه می توانست استقلال خود را به دست آورد.»• «من می توانم دو چهره داشته باشم، اما نمی توانم در آن واحد هر دو را داشته باشم. در برابر تو چهره ای دارم که شوخ است. زمانی که در دفتر کارم هستم، چهره ای جدی دارم.»• «کوشید تا آن را با لحنی که حاکی از حداکثر بی اعتنایی باشد بگوید. اما، برخلاف انتظارش، صدایش تلخ و اندوهناک بود. احساس می کرد که این اندوه بر چهره اش چسبانده شده است.»• «بادبادک بالا و پایین می رود، در می زند، سر و صدای غریبی، مشابه سر و صدای خرمگسی بسیار بزرگ، به راه می اندازد و، گاه به گاه، همچون هواپیمایی که سقوط می کند، با دماغ بر شن و ماسه می افتد.»• «چند روز بعد، زن لباس قرمز برای خود خرید. در خانه بود و به اندامش در آینه می نگریست. از زوایای مختلف، خود را در آینه وارسی می کرد. انگار تا آن لحظه نمی دانست پاهای کشیده و پوست سفید دارد. ژان مارک وارد شد. با مشاهده شانتال در آن لباس سرخ و با شکوه که خرامان با گام های بلندتر از حد معمول، به سوی او می آمد با عشوه گری پیش می خواند و با دست پس می زد دچار شگفتی شد. مرد با تظاهر به شرکت در آن بازی فریبکارانه، به تعقیب زن پرداخت و زن نیز در حالی که وانمود کرد از مردی هوسران می گریزد، تا اتاق خواب خود دوید.»