هنرستان

دانش آموزان در صورت تمایل برای به دست آوردن مهارت های فنی یا هنری، پس از پایان سال نهم متوسطه به هنرستان می روند. هنرستان یک دوره ۳ ساله آموزش فن و هنر است و بیش از ۱۰۰ رشته مختلف دارد.
افرادی که دوره های هنرستان را به پایان می رسانند، بدون گذراندن دوره پیش دانشگاهی می توانند در کنکور کاردانی پیوسته (فوق دیپلم) شرکت کنند. از سال ۱۳۹۶ مقطع کاردانی پیوسته در مؤسسات آموزش عالی حذف گردید و به جای آن دروس جایگزین در دانشگاه اخذ می گردد. اکنون عملاً امتحان کنکور در برخی رشته ها نقشی در پذیرش دانشجو ندارند و علاقه مندان در اوّلین انتخاب خود بر اساس سوابق تحصیلی پذیرفته می شوند. در برخی رشته ها مانند «ساختمان» چند سال است که کنکوری برگزار نمی گردد. در صورت تمایل نیز امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر وجود دارد.
اولین هنرستان در شهر تبریز دایر شد که تعدادی از آن ها توسط آلمانی ها ساخته شده است. مانند هنرستان فنّی وحدت واقع در باغ گلستان یا هنرستان هنرهای زیبا میرک که توسط ارامنه در سال ۱۲۹۶ در تبریز تأسیس شد و همچنین سایر هنرستان های جدید که افزون بر شاخهٔ فنی و حرفه ای، شاخهٔ کاردانش را نیز دارا هستند. نظیر هنرستان همّت که اوّلین هنرستان غیردولتی تبریز واقع در سربالائی ولیعصر است.
کسانی که به هر دلیلی قادر نبودند مدرک دیپلم خود را در نوبت اوّل (روزانه) بگیرند، دو راه دارند:

مدرسه ای برای تدریس درس های فنی یا حرفه ای، طبق برنامه های مصوب و تعیین شده وزارت آموزش و پرورش یا وزارت فرهنگ و آموزش عالی. در وزارت آموزش و پرورش، به مدارسی که در آن ها دانش آموزان شاخه های فنی و حرفه ای و کار دانش تحصیل می کنند، هنرستان گفته می شود. برخی از انواع هنرستان های ایران (قدیم و جدید)، عبارت اند از هنرستان کشاورزی، هنرستان برق، هنرستان هنرهای زیبا، هنرستان عالی موسیقی، هنرستان عالی هنرهای تزیینی. نخستین هنرستان فنی و حرفه ای ایران را در ۱۲۹۰ش کمال الملک (غفاری) تأسیس کرد که مدرسۀ صنایع مستظرفه نام داشت.