زیبد

زیبَد مرکز دهستان زیبَد و یکی از روستاهای تاریخی بخش کاخک، شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی است. برابر آمار رسمی ۱۳۹۰ جمعیت آن تعداد ۱۷۰۱ خانوار و کل جمعیت ۴۲۴۳ نفر جمعیت ساکن می باشد.
نمونه هایی از شعرهای شاهنامه جنگ دوازده رخ که نام زیبد در آن آمده:
زیبَد به چم زیبا و زیبنده است و یک منطقه کوهستانی،ییلاقی و حاصلخیزاست.این دهستان در روایت های شاهنامه فردوسی محل چند رویداد تاریخی است. برطبق شاهنامه، این روستا محل جنگ معروفی به نام جنگ دوازده رخ یا ۱۲ پهلوان بین ایران و توران بوده و کشته شدن یزدگرد سوم را نیز در این محل دانسته اند..
کوه تیر ماهی 2557 متر از سطح دریا، و 431 متر بالاتر از تپه های زمین های اطراف . عرض در پایه 5.5 کیلومتر است. بالاترین نقطه در مجاورت تیرمهی 2775 متر از سطح دریا است که در 17.7 کیلومتری جنوب شرقی کوه تیر ماهی است
این قلعه بر اساس یافته های باستان شناسی تاریخ کهنی دارد. ابتدا دیوار و حصار گلی داشته و سپس در دورهای پسین دیواری سنگی بر آن بنا کرده اند. در دوره حکومت والی طبس بر منطقه گناباد محل زندگی نماینده والی طبس بوده است در دوره اسماعیلیان نیز در خراسان از سه قلعه نام برده اند زیبد- فورک - طبس. مرحوم دکتر زمانی در کتاب خود این قلعه را با قلعهفورگ مقایسه کرده است.بنظر می رسد قلعه زیبد برای مدتی محل اقامت آخرین پادشاه ساسانی یزدگرد سوم و محل جنگ نیزک ترخان و یزدگرد بوده است. نام زیبد در جنگ دوازده رخ شاهنامه بارها گفته شده است و محل جنگ ۱۲ رخ به نام سرپیوند در پای دژ زیبد بوده است سپاه ایران به رهبری گودرز در مسیر خود بسوی مرو از فارس به این محل آمدندو مدت در این محل خیمه برپا کردند و گودرز فرمانده سپاه چهارم ایران در زیبد استقرار داشته است.