میخائیل هفتم با عنوان کامل میخائیل هفتم دوکاس ملقب به میخائیل هفتم پاراپیناکِس(به یونانی: Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας, Mikhaēl VII Doukas) (به انگلیسی: Michael VII Doukas) (زادهٔ ۱۰۵۰ — درگذشتهٔ ۱۰۹۰) امپراتور روم شرقی (بیزانس) از ۱۰۷۱ تا ۱۰۷۸ بود و سیاست های او به فتح آسیای صغیر توسط ترکان شتاب بخشید.
میخائیل پسر ارشد امپراتور کنستانتین دهم دوکاس بود. کنستانتین دهم در ۲۱ مه ۱۰۶۷ درگذشت و میخائیل که ۱۷ ساله بود، علی رغم آنکه می توانست به تنهایی حکومت را در دست گیرد علاقهٔ کمی به این موضوع نشان داد و در نتیجه مادرش اودوکیا و عمویش ژان دوکاس به عنوان نایب السلطنهٔ او امور را در دست گرفته و در این کار بسیار توانا نشان دادند. با این حال اودوکیا که شرایط نظامی و سیاسی امپراتوری را خطرناک می دید در ژانویه ۱۰۶۸ با یکی از فرماندهان نظامی بیزانس به نام رومانوس دیوژنه ازدواج کرد و او در همان ماه با عنوان رومانوس چهارم و به عنون امپراتور مشترک تاجگذاری نمود.
رومانوس سپس وارد جنگ با ترکان سلجوقی شد اما در نبرد ملازگرد که در نزدیکی ملازگرد در ارمنستان بیزانس (ترکیه امروزی) در ۱۰۷۱ روی داد از نیروهای آلپ ارسلان شکست خورد و به اسارت آنان درآمد. پس از این اتفاق میخائیل هفتم به عنوان تنها امپراتور وقت روم شرقی قدرت را در ۲۴ اکتبر همان سال در دست گرفت. چندی بعد یکی از مزودوران نورمن به نام راسل دو بایلیو سر به شورش برداشت و تلاش نمود تا پادشاهی مستقلی را در آسیای صغیر به وجود آورد. امپراتوری بیزانس برای سرکوب این شورش از ترک ها یاری خواست و بدین ترتیب، کار ترکان برای فتح آسیای صغیر و بنیان گذاری سلطان نشین روم را تسهیل نمود.
میخائیل هفتم در دوران حکومتش تحت نفوذ شدید وزیر دارایی خود نیکه فوریتزس قرار داشت و او در تلاش بود تا انحصاری دولتی را در زمینهٔ غلات به وجود آورد. ادامهٔ سیاست های او در این زمینه نه تنها به عصبانیت ملاکان بزرگ انجامید بلکه افزایش قیمت ها و نارضایتی مردم را نیز سبب شد. سرانجام اهالی قسطنطنیه سر به شورش برداشتند و دو فرماندهٔ رقیب به نام های نیکه فروس براینیوس و نیکه فروس بوتانیاتس که مدعی تاج و تخت امپراتوری شده بودند به سوی پایتخت لشکر کشیدند.
میخائیل پسر ارشد امپراتور کنستانتین دهم دوکاس بود. کنستانتین دهم در ۲۱ مه ۱۰۶۷ درگذشت و میخائیل که ۱۷ ساله بود، علی رغم آنکه می توانست به تنهایی حکومت را در دست گیرد علاقهٔ کمی به این موضوع نشان داد و در نتیجه مادرش اودوکیا و عمویش ژان دوکاس به عنوان نایب السلطنهٔ او امور را در دست گرفته و در این کار بسیار توانا نشان دادند. با این حال اودوکیا که شرایط نظامی و سیاسی امپراتوری را خطرناک می دید در ژانویه ۱۰۶۸ با یکی از فرماندهان نظامی بیزانس به نام رومانوس دیوژنه ازدواج کرد و او در همان ماه با عنوان رومانوس چهارم و به عنون امپراتور مشترک تاجگذاری نمود.
رومانوس سپس وارد جنگ با ترکان سلجوقی شد اما در نبرد ملازگرد که در نزدیکی ملازگرد در ارمنستان بیزانس (ترکیه امروزی) در ۱۰۷۱ روی داد از نیروهای آلپ ارسلان شکست خورد و به اسارت آنان درآمد. پس از این اتفاق میخائیل هفتم به عنوان تنها امپراتور وقت روم شرقی قدرت را در ۲۴ اکتبر همان سال در دست گرفت. چندی بعد یکی از مزودوران نورمن به نام راسل دو بایلیو سر به شورش برداشت و تلاش نمود تا پادشاهی مستقلی را در آسیای صغیر به وجود آورد. امپراتوری بیزانس برای سرکوب این شورش از ترک ها یاری خواست و بدین ترتیب، کار ترکان برای فتح آسیای صغیر و بنیان گذاری سلطان نشین روم را تسهیل نمود.
میخائیل هفتم در دوران حکومتش تحت نفوذ شدید وزیر دارایی خود نیکه فوریتزس قرار داشت و او در تلاش بود تا انحصاری دولتی را در زمینهٔ غلات به وجود آورد. ادامهٔ سیاست های او در این زمینه نه تنها به عصبانیت ملاکان بزرگ انجامید بلکه افزایش قیمت ها و نارضایتی مردم را نیز سبب شد. سرانجام اهالی قسطنطنیه سر به شورش برداشتند و دو فرماندهٔ رقیب به نام های نیکه فروس براینیوس و نیکه فروس بوتانیاتس که مدعی تاج و تخت امپراتوری شده بودند به سوی پایتخت لشکر کشیدند.
wiki: میخائیل هفتم