مترادف ذوق : استعداد، قریحه، سلیقه، مشرب، حال وهوا، حال، دماغ، شور، شوق، مذاق، وجد، چشایی، چشیدن
برابر پارسی : شادی
ذوق
مترادف ذوق : استعداد، قریحه، سلیقه، مشرب، حال وهوا، حال، دماغ، شور، شوق، مذاق، وجد، چشایی، چشیدن
برابر پارسی : شادی
فارسی به انگلیسی
taste, elegance, verve, literary talent, joy
birth, flair, gift, imagination, taste
فارسی به عربی
حماس , ذوق , مذاق , میل
عربی به فارسی
شامه سگ , بويايي , قوه تشخيص , فراست , استعداد , خصيصه , ذوق , درک , احساس , مزه , طعم , لذت
مترادف و متضاد
استعداد، قریحه
سلیقه، مشرب
حالوهوا، حال، دماغ، شور، شوق، مذاق، وجد
چشایی، چشیدن
سررشته، مزمزه، طعم، مزه، ذوق، سلیقه، چشایی، طعم و مزه چشی، چشاپی
زنده دلی، استعداد، حرارت، سبک روحی، ذوق
میل، تمایل، مهر، حساسیت، ذوق، شهوت و میل
میل، علاقه، ذوق، میل وافر، امادگی، میل شدید
میل، اشتها، خوش مزگی، چاشنی، طعم، مزه، خوش طعمی، ذوق، رغبت، مقدار کم، ذائقه
شوق، غیرت، حرارت، گرمی، تعصب، ذوق، جانفشانی، حمیت
لذت، درک، احساس، طعم، مزه، ذوق
چسبناک، ماده چسبنده و لزج، بوی نامطبوع، مزه و طعم تند، ذوق، رغبت
ذوق، عشق و هنر، اثر هنری
ذوق، عشق و هنر، اثر هنری
۱. استعداد، قریحه
۲. سلیقه، مشرب
۳. حالوهوا، حال، دماغ، شور، شوق، مذاق، وجد
۴. چشایی، چشیدن
فرهنگ فارسی
چشیدن، مزه چیزی، آزمودن طعم چیزی، چشایی، ذائقه
۱ - ( مصدر ) چشیدن . ۲ - ( اسم ) چشایی . توضیح : قوتی است مترتب در عصب مفروش بر جرم زبان که بواسطه آن مزه ها ادراک میگردد باین طریق که بواسطه رطوبت لعابیه و اختلاط اجزائ لطیفه از اشیائ با طعم با آن رطوبت در جرم زبان نفوذ کند و مزه ها ادراک شود . ۳ - (تصوف ) اول درجه شهود ( شهودی که در اثنائ بوراق متوالیه باشد ) ذوق را در مرتبت کاملتر شرب گویند . ( کشاف ۴ ) ۵۱۲ : ۱ - سلیقه . ۵ - نشاط بشاشت خوشی . یا تو ذوق زدن تولید نفرت کردن .
۱ - ( مصدر ) چشیدن . ۲ - ( اسم ) چشایی . توضیح : قوتی است مترتب در عصب مفروش بر جرم زبان که بواسطه آن مزه ها ادراک میگردد باین طریق که بواسطه رطوبت لعابیه و اختلاط اجزائ لطیفه از اشیائ با طعم با آن رطوبت در جرم زبان نفوذ کند و مزه ها ادراک شود . ۳ - (تصوف ) اول درجه شهود ( شهودی که در اثنائ بوراق متوالیه باشد ) ذوق را در مرتبت کاملتر شرب گویند . ( کشاف ۴ ) ۵۱۲ : ۱ - سلیقه . ۵ - نشاط بشاشت خوشی . یا تو ذوق زدن تولید نفرت کردن .
فرهنگ معین
(ذُ ) [ ع . ] ۱ - (مص م . ) چشیدن . ۲ - (اِمص . ) چشایی . ۳ - در فارسی نشاط ، بشاشت ، خوشی . ۴ - علاقه و استعداد برای یادگیری . ۵ - لذت . ۶ - اولین مرحله از مراحل شهود. ،~ کسی را کور کردن او را دلسرد و بی علاقه کردن . ،تو ~ زدن الف - ناخوشایند بودن . ب
(ذُ) [ ع . ] 1 - (مص م .) چشیدن . 2 - (اِمص .) چشایی . 3 - در فارسی نشاط ، بشاشت ، خوشی . 4 - علاقه و استعداد برای یادگیری . 5 - لذت . 6 - اولین مرحله از مراحل شهود. ؛~ کسی را کور کردن او را دلسرد و بی علاقه کردن . ؛تو ~ زدن الف - ناخوشایند بودن . ب - تولید نفرت کردن . ج - حال کسی را گرفتن . ؛~ و شوق علاقه و اشتیاق فراوان .
لغت نامه دهخدا
ذوق . [ ذَ ] (ع مص ) چشیدن . (تاج المصادربیهقی ) (زوزنی ) (دهار) (دستور اللغه ٔ ادیب نطنزی ). ذَواق . مذاق . مذاقة. چاشنی گرفتن . || آزمودن مزه ٔ چیزی . امتحان طعم شیئی . || آزمودن . (زوزنی ) (دهار) (ادیب نطنزی ). || خوردن مقداری قلیل از چیزی . || (اِ) قوه ای که بدان حیوان درک مزه ها کند. || ذائقه . چشائی . چَشِش . (مهذب الاسماء) :
سمع و بصر و ذوق و شم و مس که بدو یافت
جوینده ز نا یافتن خیر امان را.
گفتم که نفس حسیه را پنج حاسه چیست
گفتا که لمس وذوق وشم و سمع با بصر.
حاست ذوق برای شناختن مزه ٔ چیزهاست . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).حاسه ٔ ذوق ، حاسه ٔ شناختن مزه ٔ چیزها. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || مزه . طعم . چاشنی . لذّت . خوشی :
بی نمک مدح تو ذوق ندارد سخن
بی گهر کیمیا سکه ندارد عیار.
هرکرا خوش نیست با اندوه تو
جان او از ذوق عشق آگاه نیست .
هر بی خبر نشاید این راز را که این را
جانی شگرف باید ذوق لقاچشیده .
شیرخواره کی شناسد ذوق لوت .
ذوق خنده دیده ای ای خیره خند
ذوق گریه بین که هست آن کان قند.
شب گریزد چونکه نور آید ز دور
پس چه داند ظلمت شب حال نور
پشه بگریزد ز باد بادها
پس چه داند پشه ذوق بادها.
حظی اوفی و ذوقی اوفر از زندگانی برداشته . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ).
هر که را ذوق طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست .
ذوق پاکان ز خمر و مستی نیست
جاه نیکان بکبر هستی نیست .
ذوق نی شکر کجا یابد مذاق از بوریا.
خار ار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهد
سهل است تلخی می در جنب ذوق مستی .
خامان ره نرفته چه دانند ذوق عشق
دریادلی بجوی دلیری سرآمدی .
ذوق عذاب تا کی دیوانه را چشانی
از رحمت تو ما را هست اینقدر شکایت .
|| ملا عبدالرزاق کاشی در اصطلاحات گوید: ذوق ، اول درجات شهود حق است بحق به انذک زمانی همچون برق و اگر ساعتی موقوف ماند به وسط مقام شهود رسد و اگر به نهایت مقام رسد ری ّ گویند. و جرجانی در تعریفات گوید: هی قوة منثیه فی العصب المفروش علی جرم اللسان ، تدرک بها الطعوم بمخالطة الرطوبة اللعابیة فی الفم بالمطعوم و وصولها الی العصب . و الذوق فی معرفة اﷲ عبارة عن نور عرفانی یقذفه الحق بتجلیه فی قلوب اولیائه یفرقون به بین الحق و الباطل من غیر ان ینقلوا ذلک من کتاب او غیره . و نیز گوید: ذوق ، اول مبادی التجلیات الالهیة. (تعریفات ) (اصطلاحات صوفیة). صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: ذوق بالفتح و سکون الواو فی اللغة مصدر ذاق یذوق . و عند الحکما هو قوةً منبثة ای منتشرة فی العصپ المفروش علی جرم اللسان تدرک بها الطعوم بواسطة الرطوبة باالعابیه . بأن تخالطها اجزاء لطیفة من ذی الطعم . ثم تغوص هذه الرطوبة معها فی جرم اللسان الی الذائقة فالمحسوس حینئذ کیفیة ذی الطعم . و تکون الرطوبة واسطة لتسهیل وصول الجوهر المحسوس الحامل للکیفیة الی الحاسة اوبان تتکیف نفس الرطوبة بالطعم بسبب المجاورة فتغوص وحدها فیکون المحسوس کیفیتها ثم هذه الرطوبة عدیم الطعم فاذا خالطها طعم فاما بان تتکیف به او تخالطها اجزاء من حامله لم تؤد الطعوم الی الذائقة کما هی بل مخلوطة بذلک الطعم کما للمرضی و لذا یجد الذی غلب علیه مرة الصفراء الماء التفه و السکر الحلومراً و من ثم قال البعض الطعوم لاوجود لها فی ذی الطعم و انماتوجد الطعوم فی القوة الذائقة والالة الحاملة. (کذا فی شرح المواقف ). || ذوق نزد بلغاءآن است که محرک قلوب و موجد وجد بود که در او شعوری مرعی نبود و این خاصه ٔ عزلت و عاشقی صرف بود. و این وجدانی است ولکن اتفاق و اجماع بر آن شرط است چنانچه شکر که شرح شیرینی آن در بیان نیاید و از قبیل وجدانی است ولکن همه باتفاق آنرا شیرین گویند کذا فی جامع الصنایع. قال الچلپی فی حاشیة المطول فی شرح خطبةالتلخیص ما ترجمته هذا: ذوق قوّه ای است ادراکیة که مر او را به ادراک سخنهای لطیف و محاسن خفیه ٔ آن اختصاصی است . و ذوق نزد صوفیه عبارت است از مستیی که ازچشیدن شراب عشق مر عاشق را شود. و شوقی که از استماع کلام محبوب و از مشاهده ٔ دیدارش روی آورد. و از آن عاشق بیچاره در وجد آید و از آن وجد بیخود و بیشعور گردد و محو مطلق شود. این چنین حال را ذوق گویند. و در اصطلاحات عبدالرزاق کاشی ذوق اولین درجات شهود حق است بحق به اندک زمانی همچون برق . و اگر ساعتی موقوف ماند بوسط مقام شهود رسد. (کذا فی کشف اللغات ). و در اصطلاحات صوفیه کمال الدین ابوالغنائم است که ذوق اولین درجات شهود حق است بحق در اثنا برقهای پی درپی هنگام کمترین درنگ در تجلیات برقی . چون این حالت افزون شود و برسد بمیانه ٔ مقام شهود از آن حالت بشرب و آشامیدن تعبیر کنند و چون بنهایت رسد، به ری و سیرابی تعبیر کنند، و ظهور این حالات به اعتبار و نسبت بصفاءباطن سالک از مشاهده ٔ غیر باشد. || بسیاری شعف و مسرت و شادمانی :
بانگ چنگ آمد و نای جستم از ذوق ز جای
بنگریدم ز سرای همچو ماری وزغو.
تو همی گفتی که خر رفت ای پسر
از همه گویندگان باذوقتر.
تشنه را گر ذوق آید از سراب
چون رسد در وی گریزد جوی آب .
هرچگاه درویشان حضرت خواجه بمنزل او نزول میفرمودند... از غایت ذوق میگفت منت اینها همه بر جان ماست . (انیس الطالبین بخاری ).
بی تو شب تنهائی زین ذوق که می آئی
تا کی من سودائی بنشینم و برخیزم .
|| تمایل خاص فطری و خلقی کسی بچیزی : ذوق موسیقی ، ذوق نقاشی ، ذوق گل کاری . ذوق کوه نوردی و غیره و غیره . || قوه ٔ تمیز زیبائی و زشتی در آدمی در نقاشیها و شعر و موسیقی و حجاری و بناء و غیره :
چو بوشعیب و خلیل و چو قیس و عمرو و کمیت
بوزن و ذوق عروض و بنظم و نثر و روی .
هر خطابش هر عتابش هر مدیحش هر سخن .
نظم او و لفظ او و ذوق اوو وزن او
اشتر بشعر عرب در حالت است و طرب
گر ذوق نیست ترا کژطبع جانوری .
- بی ذوق ؛ فاقد تمیز زیبائی .
|| ذوق قوس ؛ کشیدن زه را تا دریابدسختی و نرمی کمان را. (منتهی الارب ). || ذقت فلاناً و ذقت ما عنده ؛ خبرته . (اقرب الموارد). || آرزو. خواهش . میل :
گفت آنرا جمله می گفتند خوش
مر مرا هم ذوق آمد گفتنش .
که خیزد ذوق کار از کارفرمای .
ذوق گل چیدن اگر داری سوی گلزار رو.
|| قریحه . طبع. استعداد: فلان ذوق شعر یا موسیقی یا نقاشی و جز آن دارد.
در چارسوی فقر درا تا ز راه ذوق
دل را ز پنجنوش سلامت کنی دوا.
- اهل ذوق ، ارباب ذوق ، اصحاب ذوق ؛ صاحبان قریحه ٔ ادب و موسیقی و نقاشی و مانند آن :
لفظ پریشانشان بر دل اصحاب ذوق
خشک چو باد سموم سرد چو دندان مار.
- ذوق سلیم ، ذوق صافی ؛ صاحب ذوق سلیم یا صافی ، آنکه بقریحه و فطرت نیک و بد را دریابد، خاصه درسخن و شعر و مانند آن :
هر که را ذوق و طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست .
سمع و بصر و ذوق و شم و مس که بدو یافت
جوینده ز نا یافتن خیر امان را.
ناصرخسرو.
گفتم که نفس حسیه را پنج حاسه چیست
گفتا که لمس وذوق وشم و سمع با بصر.
ناصرخسرو.
حاست ذوق برای شناختن مزه ٔ چیزهاست . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).حاسه ٔ ذوق ، حاسه ٔ شناختن مزه ٔ چیزها. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || مزه . طعم . چاشنی . لذّت . خوشی :
بی نمک مدح تو ذوق ندارد سخن
بی گهر کیمیا سکه ندارد عیار.
خاقانی .
هرکرا خوش نیست با اندوه تو
جان او از ذوق عشق آگاه نیست .
عطار.
هر بی خبر نشاید این راز را که این را
جانی شگرف باید ذوق لقاچشیده .
عطار.
شیرخواره کی شناسد ذوق لوت .
مولوی .
ذوق خنده دیده ای ای خیره خند
ذوق گریه بین که هست آن کان قند.
مولوی .
شب گریزد چونکه نور آید ز دور
پس چه داند ظلمت شب حال نور
پشه بگریزد ز باد بادها
پس چه داند پشه ذوق بادها.
مولوی .
حظی اوفی و ذوقی اوفر از زندگانی برداشته . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ).
هر که را ذوق طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست .
مجد خوافی .
ذوق پاکان ز خمر و مستی نیست
جاه نیکان بکبر هستی نیست .
اوحدی .
ذوق نی شکر کجا یابد مذاق از بوریا.
سلمان ساوجی .
خار ار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهد
سهل است تلخی می در جنب ذوق مستی .
حافظ.
خامان ره نرفته چه دانند ذوق عشق
دریادلی بجوی دلیری سرآمدی .
حافظ.
ذوق عذاب تا کی دیوانه را چشانی
از رحمت تو ما را هست اینقدر شکایت .
کمال خجندی .
|| ملا عبدالرزاق کاشی در اصطلاحات گوید: ذوق ، اول درجات شهود حق است بحق به انذک زمانی همچون برق و اگر ساعتی موقوف ماند به وسط مقام شهود رسد و اگر به نهایت مقام رسد ری ّ گویند. و جرجانی در تعریفات گوید: هی قوة منثیه فی العصب المفروش علی جرم اللسان ، تدرک بها الطعوم بمخالطة الرطوبة اللعابیة فی الفم بالمطعوم و وصولها الی العصب . و الذوق فی معرفة اﷲ عبارة عن نور عرفانی یقذفه الحق بتجلیه فی قلوب اولیائه یفرقون به بین الحق و الباطل من غیر ان ینقلوا ذلک من کتاب او غیره . و نیز گوید: ذوق ، اول مبادی التجلیات الالهیة. (تعریفات ) (اصطلاحات صوفیة). صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: ذوق بالفتح و سکون الواو فی اللغة مصدر ذاق یذوق . و عند الحکما هو قوةً منبثة ای منتشرة فی العصپ المفروش علی جرم اللسان تدرک بها الطعوم بواسطة الرطوبة باالعابیه . بأن تخالطها اجزاء لطیفة من ذی الطعم . ثم تغوص هذه الرطوبة معها فی جرم اللسان الی الذائقة فالمحسوس حینئذ کیفیة ذی الطعم . و تکون الرطوبة واسطة لتسهیل وصول الجوهر المحسوس الحامل للکیفیة الی الحاسة اوبان تتکیف نفس الرطوبة بالطعم بسبب المجاورة فتغوص وحدها فیکون المحسوس کیفیتها ثم هذه الرطوبة عدیم الطعم فاذا خالطها طعم فاما بان تتکیف به او تخالطها اجزاء من حامله لم تؤد الطعوم الی الذائقة کما هی بل مخلوطة بذلک الطعم کما للمرضی و لذا یجد الذی غلب علیه مرة الصفراء الماء التفه و السکر الحلومراً و من ثم قال البعض الطعوم لاوجود لها فی ذی الطعم و انماتوجد الطعوم فی القوة الذائقة والالة الحاملة. (کذا فی شرح المواقف ). || ذوق نزد بلغاءآن است که محرک قلوب و موجد وجد بود که در او شعوری مرعی نبود و این خاصه ٔ عزلت و عاشقی صرف بود. و این وجدانی است ولکن اتفاق و اجماع بر آن شرط است چنانچه شکر که شرح شیرینی آن در بیان نیاید و از قبیل وجدانی است ولکن همه باتفاق آنرا شیرین گویند کذا فی جامع الصنایع. قال الچلپی فی حاشیة المطول فی شرح خطبةالتلخیص ما ترجمته هذا: ذوق قوّه ای است ادراکیة که مر او را به ادراک سخنهای لطیف و محاسن خفیه ٔ آن اختصاصی است . و ذوق نزد صوفیه عبارت است از مستیی که ازچشیدن شراب عشق مر عاشق را شود. و شوقی که از استماع کلام محبوب و از مشاهده ٔ دیدارش روی آورد. و از آن عاشق بیچاره در وجد آید و از آن وجد بیخود و بیشعور گردد و محو مطلق شود. این چنین حال را ذوق گویند. و در اصطلاحات عبدالرزاق کاشی ذوق اولین درجات شهود حق است بحق به اندک زمانی همچون برق . و اگر ساعتی موقوف ماند بوسط مقام شهود رسد. (کذا فی کشف اللغات ). و در اصطلاحات صوفیه کمال الدین ابوالغنائم است که ذوق اولین درجات شهود حق است بحق در اثنا برقهای پی درپی هنگام کمترین درنگ در تجلیات برقی . چون این حالت افزون شود و برسد بمیانه ٔ مقام شهود از آن حالت بشرب و آشامیدن تعبیر کنند و چون بنهایت رسد، به ری و سیرابی تعبیر کنند، و ظهور این حالات به اعتبار و نسبت بصفاءباطن سالک از مشاهده ٔ غیر باشد. || بسیاری شعف و مسرت و شادمانی :
بانگ چنگ آمد و نای جستم از ذوق ز جای
بنگریدم ز سرای همچو ماری وزغو.
سوزنی .
تو همی گفتی که خر رفت ای پسر
از همه گویندگان باذوقتر.
مولوی .
تشنه را گر ذوق آید از سراب
چون رسد در وی گریزد جوی آب .
مولوی .
هرچگاه درویشان حضرت خواجه بمنزل او نزول میفرمودند... از غایت ذوق میگفت منت اینها همه بر جان ماست . (انیس الطالبین بخاری ).
بی تو شب تنهائی زین ذوق که می آئی
تا کی من سودائی بنشینم و برخیزم .
ذوقی اردستانی .
|| تمایل خاص فطری و خلقی کسی بچیزی : ذوق موسیقی ، ذوق نقاشی ، ذوق گل کاری . ذوق کوه نوردی و غیره و غیره . || قوه ٔ تمیز زیبائی و زشتی در آدمی در نقاشیها و شعر و موسیقی و حجاری و بناء و غیره :
چو بوشعیب و خلیل و چو قیس و عمرو و کمیت
بوزن و ذوق عروض و بنظم و نثر و روی .
منوچهری .
هر خطابش هر عتابش هر مدیحش هر سخن .
نظم او و لفظ او و ذوق اوو وزن او
منوچهری .
اشتر بشعر عرب در حالت است و طرب
گر ذوق نیست ترا کژطبع جانوری .
سعدی .
- بی ذوق ؛ فاقد تمیز زیبائی .
|| ذوق قوس ؛ کشیدن زه را تا دریابدسختی و نرمی کمان را. (منتهی الارب ). || ذقت فلاناً و ذقت ما عنده ؛ خبرته . (اقرب الموارد). || آرزو. خواهش . میل :
گفت آنرا جمله می گفتند خوش
مر مرا هم ذوق آمد گفتنش .
مولوی .
که خیزد ذوق کار از کارفرمای .
وحشی .
ذوق گل چیدن اگر داری سوی گلزار رو.
(جامع التمثیل ).
|| قریحه . طبع. استعداد: فلان ذوق شعر یا موسیقی یا نقاشی و جز آن دارد.
در چارسوی فقر درا تا ز راه ذوق
دل را ز پنجنوش سلامت کنی دوا.
خاقانی .
- اهل ذوق ، ارباب ذوق ، اصحاب ذوق ؛ صاحبان قریحه ٔ ادب و موسیقی و نقاشی و مانند آن :
لفظ پریشانشان بر دل اصحاب ذوق
خشک چو باد سموم سرد چو دندان مار.
خاقانی .
- ذوق سلیم ، ذوق صافی ؛ صاحب ذوق سلیم یا صافی ، آنکه بقریحه و فطرت نیک و بد را دریابد، خاصه درسخن و شعر و مانند آن :
هر که را ذوق و طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست .
مجد خوافی .
ذوق. [ ذَ ] ( ع مص ) چشیدن. ( تاج المصادربیهقی ) ( زوزنی ) ( دهار ) ( دستور اللغه ادیب نطنزی ). ذَواق. مذاق. مذاقة. چاشنی گرفتن. || آزمودن مزه چیزی. امتحان طعم شیئی. || آزمودن. ( زوزنی ) ( دهار ) ( ادیب نطنزی ). || خوردن مقداری قلیل از چیزی. || ( اِ ) قوه ای که بدان حیوان درک مزه ها کند. || ذائقه. چشائی. چَشِش. ( مهذب الاسماء ) :
سمع و بصر و ذوق و شم و مس که بدو یافت
جوینده ز نا یافتن خیر امان را.
گفتا که لمس وذوق وشم و سمع با بصر.
بی نمک مدح تو ذوق ندارد سخن
بی گهر کیمیا سکه ندارد عیار.
جان او از ذوق عشق آگاه نیست.
جانی شگرف باید ذوق لقاچشیده.
ذوق گریه بین که هست آن کان قند.
پس چه داند ظلمت شب حال نور
پشه بگریزد ز باد بادها
پس چه داند پشه ذوق بادها.
هر که را ذوق طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست.
جاه نیکان بکبر هستی نیست.
سهل است تلخی می در جنب ذوق مستی.
دریادلی بجوی دلیری سرآمدی.
از رحمت تو ما را هست اینقدر شکایت.
سمع و بصر و ذوق و شم و مس که بدو یافت
جوینده ز نا یافتن خیر امان را.
ناصرخسرو.
گفتم که نفس حسیه را پنج حاسه چیست گفتا که لمس وذوق وشم و سمع با بصر.
ناصرخسرو.
حاست ذوق برای شناختن مزه چیزهاست. ( ذخیره خوارزمشاهی ).حاسه ذوق ، حاسه شناختن مزه چیزها. ( ذخیره خوارزمشاهی ). || مزه. طعم. چاشنی. لذّت. خوشی : بی نمک مدح تو ذوق ندارد سخن
بی گهر کیمیا سکه ندارد عیار.
خاقانی.
هرکرا خوش نیست با اندوه توجان او از ذوق عشق آگاه نیست.
عطار.
هر بی خبر نشاید این راز را که این راجانی شگرف باید ذوق لقاچشیده.
عطار.
شیرخواره کی شناسد ذوق لوت.مولوی.
ذوق خنده دیده ای ای خیره خندذوق گریه بین که هست آن کان قند.
مولوی.
شب گریزد چونکه نور آید ز دورپس چه داند ظلمت شب حال نور
پشه بگریزد ز باد بادها
پس چه داند پشه ذوق بادها.
مولوی.
حظی اوفی و ذوقی اوفر از زندگانی برداشته. ( ترجمه محاسن اصفهان ).هر که را ذوق طبع صافی نیست
ذوقش از شعر مجد خوافی نیست.
مجد خوافی.
ذوق پاکان ز خمر و مستی نیست جاه نیکان بکبر هستی نیست.
اوحدی.
ذوق نی شکر کجا یابد مذاق از بوریا.سلمان ساوجی.
خار ار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهدسهل است تلخی می در جنب ذوق مستی.
حافظ.
خامان ره نرفته چه دانند ذوق عشق دریادلی بجوی دلیری سرآمدی.
حافظ.
ذوق عذاب تا کی دیوانه را چشانی از رحمت تو ما را هست اینقدر شکایت.
کمال خجندی.
|| ملا عبدالرزاق کاشی در اصطلاحات گوید: ذوق ، اول درجات شهود حق است بحق به انذک زمانی همچون برق و اگر ساعتی موقوف ماند به وسط مقام شهود رسد و اگر به نهایت مقام رسد ری گویند. و جرجانی در تعریفات گوید: هی قوة منثیه فی العصب المفروش علی جرم اللسان ، تدرک بها الطعوم بمخالطة الرطوبة اللعابیة فی الفم بالمطعوم و وصولها الی العصب. و الذوق فی معرفة اﷲ عبارة عن نور عرفانی یقذفه الحق بتجلیه فی قلوب اولیائه یفرقون به بین الحق و الباطل من غیر ان ینقلوا ذلک من کتاب او غیره. و نیز گوید: ذوق ، اول مبادی التجلیات الالهیة. ( تعریفات ) ( اصطلاحات صوفیة ). صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: ذوق بالفتح و سکون الواو فی اللغة مصدر ذاق یذوق. و عند الحکما هو قوةً منبثة ای منتشرة فی العصپ المفروش علی جرم اللسان تدرک بها الطعوم بواسطة الرطوبة باالعابیه. بأن تخالطها اجزاء لطیفة من ذی الطعم. ثم تغوص هذه الرطوبة معها فی جرم اللسان الی الذائقة فالمحسوس حینئذ کیفیة ذی الطعم. و تکون الرطوبة واسطة لتسهیل وصول الجوهر المحسوس الحامل للکیفیة الی الحاسة اوبان تتکیف نفس الرطوبة بالطعم بسبب المجاورة فتغوص وحدها فیکون المحسوس کیفیتها ثم هذه الرطوبة عدیم الطعم فاذا خالطها طعم فاما بان تتکیف به او تخالطها اجزاء من حامله لم تؤد الطعوم الی الذائقة کما هی بل مخلوطة بذلک الطعم کما للمرضی و لذا یجد الذی غلب علیه مرة الصفراء الماء التفه و السکر الحلومراً و من ثم قال البعض الطعوم لاوجود لها فی ذی الطعم و انماتوجد الطعوم فی القوة الذائقة والالة الحاملة. ( کذا فی شرح المواقف ). || ذوق نزد بلغاءآن است که محرک قلوب و موجد وجد بود که در او شعوری مرعی نبود و این خاصه عزلت و عاشقی صرف بود. و این وجدانی است ولکن اتفاق و اجماع بر آن شرط است چنانچه شکر که شرح شیرینی آن در بیان نیاید و از قبیل وجدانی است ولکن همه باتفاق آنرا شیرین گویند کذا فی جامع الصنایع. قال الچلپی فی حاشیة المطول فی شرح خطبةالتلخیص ما ترجمته هذا: ذوق قوّه ای است ادراکیة که مر او را به ادراک سخنهای لطیف و محاسن خفیه آن اختصاصی است. و ذوق نزد صوفیه عبارت است از مستیی که ازچشیدن شراب عشق مر عاشق را شود. و شوقی که از استماع کلام محبوب و از مشاهده دیدارش روی آورد. و از آن عاشق بیچاره در وجد آید و از آن وجد بیخود و بیشعور گردد و محو مطلق شود. این چنین حال را ذوق گویند. و در اصطلاحات عبدالرزاق کاشی ذوق اولین درجات شهود حق است بحق به اندک زمانی همچون برق. و اگر ساعتی موقوف ماند بوسط مقام شهود رسد. ( کذا فی کشف اللغات ). و در اصطلاحات صوفیه کمال الدین ابوالغنائم است که ذوق اولین درجات شهود حق است بحق در اثنا برقهای پی درپی هنگام کمترین درنگ در تجلیات برقی. چون این حالت افزون شود و برسد بمیانه مقام شهود از آن حالت بشرب و آشامیدن تعبیر کنند و چون بنهایت رسد، به ری و سیرابی تعبیر کنند، و ظهور این حالات به اعتبار و نسبت بصفاءباطن سالک از مشاهده غیر باشد. || بسیاری شعف و مسرت و شادمانی : فرهنگ عمید
۱. خوشی و نشاط.
۲. [قدیمی] چشیدن مزۀ چیزی، آزمودن طعم چیزی.
۳. [قدیمی] چشایی، ذائقه، قوه ای که به وسیلۀ آن طعم چیزها ادراک می شود.
* ذوق کردن: (مصدر لازم ) به نشاط آمدن، اظهار شادی و مسرت کردن.
۲. [قدیمی] چشیدن مزۀ چیزی، آزمودن طعم چیزی.
۳. [قدیمی] چشایی، ذائقه، قوه ای که به وسیلۀ آن طعم چیزها ادراک می شود.
* ذوق کردن: (مصدر لازم ) به نشاط آمدن، اظهار شادی و مسرت کردن.
۱. خوشی‌و‌نشاط.
۲. [قدیمی] چشیدن مزۀ چیزی؛ آزمودن طعم چیزی.
۳. [قدیمی] چشایی؛ ذائقه؛ قوه‌ای که به‌وسیلۀ آن طعم چیزها ادراک می‌شود.
⟨ ذوق کردن: (مصدر لازم) به نشاط آمدن؛ اظهار شادی و مسرت کردن.
دانشنامه آزاد فارسی
(در لغت به معنی چشیدن و آزمودن) در اصطلاح عرفان اوّلین تجلیّات زودگذری را که بر سالک ظاهر می شود ذوق می نامند. اگر این تجلیات دوام یافت آن را شُرب و اگر این دوام هرگز قطع نشد آن را رَیّ گویند. از این رو ذوق را به درجات مبتدیان و متوسطان و منتهیان تقسیم کرده اند. حصول هرکدام از این مراحل، ثمراتی برای سالک دارد که پدیدآمدنِ علومِ غیرکسبیِ گوناگون از ظاهرترینِ ثمرات آن است. با وجود ذوق، عارف برای کسب علم خود را محتاج به مراجعه به کتاب نمی داند.
wikijoo: ذوق
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] ذوق ،حسی است که مزه ها را از قبیل شیرین، شور، تلخ و ... درک می کند.
ذوق به معنی قوه ادراکی لطیفی است که اختصاص به ادراک سخنان ظریف و محاسن لطیف و دقیق دارد. و نیز به میل انسان به بعضی از اشیاء اطلاق می شود. مثل ذوق مطالعه و ذوق شنیدن.
کاربرد ذوق در قرآن
بیشترین استعمال در قرآن کریم در خصوص عذاب است. مانند: فَذاقَتْ وَبالَ أَمْرِها یعنی سنگینی و نتیجه کار خود را چشید.و گاهی در رحمت نیز به کار رفته مثل: «وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ رَحْمَةً مِنَّا مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ»
ذوق به معنی قوه ادراکی لطیفی است که اختصاص به ادراک سخنان ظریف و محاسن لطیف و دقیق دارد. و نیز به میل انسان به بعضی از اشیاء اطلاق می شود. مثل ذوق مطالعه و ذوق شنیدن.
کاربرد ذوق در قرآن
بیشترین استعمال در قرآن کریم در خصوص عذاب است. مانند: فَذاقَتْ وَبالَ أَمْرِها یعنی سنگینی و نتیجه کار خود را چشید.و گاهی در رحمت نیز به کار رفته مثل: «وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ رَحْمَةً مِنَّا مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ»
wikifeqh: ذوق
[ویکی الکتاب] معنی مَعْرُوفٍ: سازگار با عرف جامعه ی انسانی - معروف(معروف به معنای هر عملی است که افکار عمومی آن را عملی شناخته شده بداند ، و با آن مانوس باشد ، و با ذائقهای که اهل هر اجتماعی از نوع زندگی اجتماعی خود به دست می آورد سازگار باشد ، و به ذوق نزند )
معنی مَّعْرُوفَةٌ: سازگار با عرف جامعه ی انسانی - معروف(معروف به معنای هر عملی است که افکار عمومی آن را عملی شناخته شده بداند ، و با آن مانوس باشد ، و با ذائقهای که اهل هر اجتماعی از نوع زندگی اجتماعی خود به دست می آورد سازگار باشد ، و به ذوق نزند )
معنی أَذَقْنَا: بچشانیم (کلمه ذوق - که فعل اذقنا از آن گرفته شده - به معنای آن است که چیزی را برای اینکه بفهمی چه طعمی دارد در دهان بگذاری . و اگر خدای سبحان درعبارت "وَلَئِنْ أَذَقْنَا ﭐلْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَیَؤُوسٌ کَفُورٌ...
تکرار در قرآن: ۶۳(بار)
چشیدن. یعنی سنگینی و نتیجه کار خود را چشید. بیشتر استعمال آن در قرآن درباره عذاب است و گاهی در رحمت نیز به کار رفته مثل . * . درباره اضافه لباس به جوع و خوف در المیزان میگوید آن دلالت بر احاطه و شمول دارد یعنی گرسنگی و ترس به همه آنها رسید و احاطه کرد چنان که لباس بدن را احاطه میکند. راغب میگوید: استعمال آن در قلیل است زیرا که به کثیر، خوردن اطلاق می‌شود نه چشیدن در قرآن درباره عذاب آمده در عرف هر چند در قلیل معروف است ولی صلاحیت دارد که از آن کثرت نیز اراده شود. و نیز آمده ، انبیاء:35، عنکبوت:57.
معنی مَّعْرُوفَةٌ: سازگار با عرف جامعه ی انسانی - معروف(معروف به معنای هر عملی است که افکار عمومی آن را عملی شناخته شده بداند ، و با آن مانوس باشد ، و با ذائقهای که اهل هر اجتماعی از نوع زندگی اجتماعی خود به دست می آورد سازگار باشد ، و به ذوق نزند )
معنی أَذَقْنَا: بچشانیم (کلمه ذوق - که فعل اذقنا از آن گرفته شده - به معنای آن است که چیزی را برای اینکه بفهمی چه طعمی دارد در دهان بگذاری . و اگر خدای سبحان درعبارت "وَلَئِنْ أَذَقْنَا ﭐلْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَیَؤُوسٌ کَفُورٌ...
تکرار در قرآن: ۶۳(بار)
چشیدن. یعنی سنگینی و نتیجه کار خود را چشید. بیشتر استعمال آن در قرآن درباره عذاب است و گاهی در رحمت نیز به کار رفته مثل . * . درباره اضافه لباس به جوع و خوف در المیزان میگوید آن دلالت بر احاطه و شمول دارد یعنی گرسنگی و ترس به همه آنها رسید و احاطه کرد چنان که لباس بدن را احاطه میکند. راغب میگوید: استعمال آن در قلیل است زیرا که به کثیر، خوردن اطلاق می‌شود نه چشیدن در قرآن درباره عذاب آمده در عرف هر چند در قلیل معروف است ولی صلاحیت دارد که از آن کثرت نیز اراده شود. و نیز آمده ، انبیاء:35، عنکبوت:57.
wikialkb: ریشه_ذوق
واژه نامه بختیاریکا
بَوش؛ قَوز
پیشنهاد کاربران
میل و شوق و علاقه
خوشی، فرخوشی، فراخوشی، شادنهاد، نیک نهاد و شور.
قریحه، استعداد، سلیقه، حال و هوا، شور و شوق
استعداد
وجد
واژه ذوق یا زوق واژه ای پارسی هست و از واژه پهلوی ابرزوگ به چم آرزو و شیفتگی میباشد ک در گذار زمان به زوق یا همان ذوق گردانیده شده است.
گیرنده ذهنی
در کلام مولانا
هر که صاحب ذوق بود از گفت او
لذتی می دید و تلخی جفت او
بنده یک مقاله دارم در مورد شم یا همان گیرنده ذهنی یا همان ذوق در این بیت مولانا که اگر نیاز بود ارسال کنم براتون
در کلام مولانا
هر که صاحب ذوق بود از گفت او
لذتی می دید و تلخی جفت او
بنده یک مقاله دارم در مورد شم یا همان گیرنده ذهنی یا همان ذوق در این بیت مولانا که اگر نیاز بود ارسال کنم براتون
خوشی
نشاط
کلمات دیگر: