فراماسونری در ایران

فراموشخانه عنوان معادلی است که در ایران به فراماسونری داده می شود. نخستین ایرانی صاحب مقامی که به عضویت فراماسونری وابسته به انگلستان درآمد، میرزا عسکرخان ارومی افشار سفیر فوق العاده فتحعلی شاه قاجار در دربار ناپلئون بناپارت بود. او در ۲۴ نوامبر ۱۸۰۸ در لژ «Philosophic Scottish Rite» که مادر همه لژهای اسکاتلند در کشور فرانسه بود، پذیرفته شد. دومین فراماسون ایرانی میرزا ابوالحسن خان ایلچی است که ۳۵ سال وزیر خارجه ایران در زمان فتحعلی شاه بود. میرزا ابوالحسن خان در ۱۵ ژوئن ۱۸۱۰ در انگلستان به عضویت فراماسونری درآمد.
لژ روشنایی در شیراز
لژ بیداری ایرانیان
لژ همایون
لژ مولوی
لژ تهران
لژ خیام
لژ کوروش
لژ مهر
لژ ستاره سحر
لژ بزرگ ایران
میرزا ملکم خان ناظم الدوله، نخستین انجمن نوین سیاسی اجتماعی ایران را در سال ۱۲۳۸ خورشیدی برابر با ۱۸۵۹ میلادی بنیان نهاد و آن را فراموشخانه نامید. ریاست افتخاری انجمن که خود با اجازهٔ ناصرالدین شاه تأسیس شده بود، با شاه بود و اعضای آن از قشرهای متفاوتی بودند؛ مثلاً هم دانش آموختگان دارالفنون از طبقهٔ متوسط شهری بودند و هم کسانی چون شاهزاده جلال الدین میرزا قاجار. مرام این انجمن ریشه در آموخته های ملکم از آموزه های سیاسی-اجتماعی اروپای قرن نوزدهم خصوصاً انقلاب فرانسه داشت: آموزه هایی چون لیبرالیسم و اومانیسم. علی رغم تمهیدات ملکم موج مخالفت خیلی سریع برخاست. گرچه تشکیلات و سازماندهی داخلی فراموشخانه برگرفته از آنِ لژهای فراماسونری در اروپا بود، فراموشخانهٔ ملکم هیچ ارتباطی با محافل فراماسونریِ اروپا نمی داشت.
در دوره محمدرضا پهلوی برخلاف دوران رضاشاه با گسترش روابط سیاسی با غرب به خصوص انگلستان لژهای فراماسونری فراوانی در ایران تأسیس شد. این جمع ها بعد از انقلاب اسلامی ایران تعطیل و اعضای آن تحت تعقیب گرفتند.
حجم عظیمی از نوشته های موجود در مورد فراماسونری موجود است که به چهار هزار کتاب و هزاران مقاله می رسد. بیشترین این نوشتارها در دو وادی افراطی قرار دارند. یا بی قید و شرط از فراماسونری دفاع می کنند یا آنها را فرصت طلب و عامل انواع صدمات به جامعه می دانند. در ایران فراماسونری تشکیلاتی اشراف منش تر و مخفیانه تر داشته است و به همین سبب در ایران فراماسونری در مقایسه با غرب بسیار بیشتر آماج نظریه های تئوری توطئه بوده است.

[ویکی فقه] از تاریخ شکل گیری پدیده ای به نام «فراماسونری» در جهان تا ورود آن به ایران، چندان طولی نکشید. اگر دوره شکل گیری نوین فراماسونری را ابتدای سده هجدهم میلادی بدانیم، پس باید فاصله ترویج آن در ایران را بسیار ناچیز دانست. این تحقیق می کوشد تا سیر شکل گیری و رشد فراماسونری در ایران را به اختصار مورد بررسی قرار دهد.
واژه فراماسون (Franc – mason) فرانسوی و فریمیسن (Free mason) انگلیسی، از دو واژه Franc = Free، به معنی آزاد و Mason به معنی بنّا، ساخته شده و بر روی هم به معنای بنّای آزاد است؛ اما در اصطلاح به کسی می گویند که عضو فراماسونری باشد که سازمانی است سیاسی که در سده هیجدهم در انگلستان پدید آمده و در بیشتر کشورهای جهان ریشه دوانده است.
ماسون گری عملی و نظری
طبق اصطلاح ذکر شده، بنّایان آزاد، از هنری پر اهمیت و مورد نیاز جامعه بهره مند بودند، از این رو خود به خود اسرار حرفه و هنر خود را در میان خویش نگاه می داشتند و علامت های قراردادی داشتند و به انجمن هایی صنفی وابسته بودند که به صورت پنهانی فعالیت می کردند. این گونه انجمن های فراماسونگری روزگار پیشین را بعدها «ماسونگری عملی» Operative Masonry نامیدند، ولی در سده های بعد، کم کم بنّایان و افزارمندان آزاد در این انجمن کم شدند و اکثریت ثروتمندان، بلندپایگان، سرشناسان و اندیشه گران، جایشان را اشغال کردند و انجمن های مذکور صبغه عملی خود را از دست دادند و رنگ «نظری» به خود گرفتند و به Speculative Masonry (فراماسون گری نظری) مبتلا شدند.
دیرینگی
تاریخ و دیرینگی فراماسونری، از نکات رازآلود و مبهم است که این رازآلودگی و ابهام، بیش از هر چیز معلول اقوال گوناگون در مورد آن است. در زبان های فرنگی، کتاب های پرشمار در این مورد نوشته اند. تا سال ۱۹۶۳، شصت هزار نوشته در این موضوع چاپ و پخش شد که همین پرشماری، موجب پدید آمدن فرهنگ نامه بزرگ فراماسونری شد، در این فرهنگ نامه بزرگ، در زیر نام «فریمیسنری» در شرحی، آمده است: «کسانی که تاکنون درباره فریمیسنری پژوهش کرده اند، هیچ یک نتوانسته اند تاریخ بنیانگذاری آن را به درستی به دست بدهند، زیرا نخستین اسناد فریمیسنری، از میان رفته است. ابهامی که درباره فریمیسنری در ذهن مردم هست، از دو جاست: یکی این که دستگاه از همان آغاز بنیانگذاری، با رازها و رمزهای ویژه خویش هم آغوش بوده است. دیگر این که نخستین کسانی که درباره آن چیز نوشتند، بر جنبه رازآمیز آن افزوده اند. این جاست که تاریخچه بنیانگذاری فریمیسنری با افسانه هایی که گاه خنده دار است، درآمیخته است.»
← پیشینه واقعی
...