پراکندگی

پراکندگی (فیزیک). پَراکندگی (فیزیک)(scattering)
در فیزیک، انحراف یا بازتاب تصادفی جریانی از ذرات یا باریکه ای از تابش، اعم از نور یا ذرات دیگر، در مواجهه با ذرات ماده ای که جریان باریکه از آن عبور می کند.
ذرات آلفا. ذرات آلفایی که در گذر از برگۀ نازکی از طلا پراکنده می شوند، نخستین شواهد قانع کننده برای این ادعا بودند که اتم ها دارای هسته های مثبت بسیار چگال و بسیار کوچک اند. ارنست رادرفورداز ۱۹۰۶ تا ۱۹۰۸، با ترتیب دادن آزمایش هایی کمترین فاصله ای را که هر ذرۀ آلفا می تواند در برخورد شاخ به شاخ به هستۀ طلا نزدیک شود، در حدود ۱۴-۱۰ متر برآورد کرد. او نتیجه گرفت که شعاع هستۀ طلا نباید از این مقدار بیشتر باشد. بیشتر ذرات آلفایی که به طرف برگۀ طلا شلیک می شدند بدون هیچ گونه انحرافی از آن عبور می کردند، اما اندکی از آن ها در جهت های متفاوت پراکنده می شدند، و کسر بسیار بسیار کوچکی از آن ها نیز به طرف چشمۀ ذرات باز می گشتند. این نتیجه آن چنان او را شگفت زده کرد که نوشت: «در واقع، مثل این است که گلولۀ توپ ۴۰ سانتی متری را به طرف لایه ای از دستمال کاغذی شلیک کنید و ببینید که گلوله برمی گردد و به شما می خورد».
نور.نور پراکنده شده از هر سطح ناهموار، مثل سطح ورقه ای از کاغذ، نیز براثر بازتاب تصادفی و تحت زاویه های مختلف از هر قسمت سطح پدید می آید. صورت ظاهرِ یکنواخت و مات این سطوح، و ناتوانی آن ها در تشکیل تصویر، برخلاف آنچه در آینه ها دیده می شود، به همین سبب است. نور در رویارویی با ذرات معلق در گازها و مایعات نیز پراکنده می شود. رنگ های سرخ و زردی که هنگام طلوع و غروب خورشید پدید می آیند ناشی از این واقعیت اند که نور سرخ کمتر از نور آبی در رویارویی با ذرات گرد و غبار موجود در جوّ پراکنده می شود. هنگامی که خورشید در مجاورت سطح افق قرار دارد، نور آن ضخامت بیشتری از جو را می پیماید و از لایۀ غبارآلوده تر جوّ می گذرد. به این ترتیب، نور آبی بر اثر پراکندگی از آن خارج می شود و نور سرخ، پس از عبور از جوّ نزدیک به افق، به چشم ناظر می رسد.