ابوعمرو کشی

ابوعمر محمد بن عمر بن عبدالعزیز معروف به شیخ کشّی (زادهٔ ۲۴۰ ق. - درگذشته ۳۸۵ قمری) از علمای رجال و حدیث شیعه در نیمه اول قرن چهارم هجری بوده و زادگاهش شهر «کش» (با نام امروزی شهرسبز) از شهرهای کشور ازبکستان است.
شیخ محمد کشی اندیشه قم
وی از شاگردان محمدبن مسعود عیاشی بوده است.
از مهمترین تالیفات وی معرفة اخبارالرجال یا معرفة الناقلین عن الائمه الصادقین (ع) معروف به رجال کشی است؛ که شامل بشترین احادیث مربوط به احوال رجال شیعه بوده و دارای مطالب ارزنده و منحصر به فردی است. البته روایات رجال کشی در صورتی پذیرفته شده است که دارای سند معتبر بوده و گرفتار دور نباشد. اصل کتاب وی در دستری نیست. شیخ طوسیی این کتال را خلاصه کرد و اختیارالرجال یا اختیار الکشی نامید.

[ویکی اهل البیت] نام وی، محمد فرزند عمر بن عبدالعزیز، کنیه اش «ابوعمرو» و از علمای معروف شیعه در اواسط نیمه اول قرن چهارم هجری است. او استاد در رجال و اخبار و از محدثین امامیه است و شهرت او بیشتر بخاطر کتاب رجال کشی می باشد.
تاریخ دقیق ولادت شیخ محمد کشی و به تبع آن، سن وی مشخص نیست؛ ولی با ملاحظه سال وفات معاصران، مشایخ و شاگردان او می توان به دورنمایی از این واقعیت پی برد. شیخ محمد کشی، هم عصر با دانشمندان بزرگ، محمد بن یعقوب کلینی (متوفی 329 ق)، نویسنده کتاب «کافی» است. آن دو در بسیاری از مشایخ، مثل محمد بن اسماعیل نیشابوری و شاگردان، مثل جعفر بن محمد بن قولویه قمی، مشترک بوده اند؛ در نتیجه می توان محمد کشی را همانند شیخ کلینی، از دانشمندان نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم هجری به شمار آورد.
سال تقریبی ولادت وی را می توان 240 ق. دانست؛ چه این که برخی از مشایخ کشی در دهه ششم و هفتم قرن سوم هجری وفات یافته است؛ مثل محمد بن حسین بن ابی الخطاب همدانی (متوفی 262 ق) و مسلم است که شیخ کشی باید از نظر سنی به آن حد رسیده باشد (20 یا 25 سالگی)؛ تا شرایط نقلی روایت از آن بزرگان را در خود فراهم کرده باشد.
زادگاه شیخ محمد شهر «کش» از شهرهای کشور ازبکستان است.
چگونگی و مدت زمان تحصیلات محمد کشی، همانند سایر جهات زندگی وی نامعلوم است؛ ولی می توان از قرینه ها و نشانه هایی بدست آورد که او فراگیری علوم دینی را نزد استادن بزرگ جهان اسلام در سال های پایان قرن سوم هجری در شهرهای کش و سمرقند گذرانده و به درجه عالی فقاهت رسیده و در بین دانشمندان عصر خویش، از رتبه ممتازی برخوردار بوده است. مهمترین وصفی که تراجم نویسان، وی را به آن توصیف کرده اند «غلام و صحابه عیاشی» است؛ که کمتر کسی از شاگردان عیاشی به این وصف لقب خوانده شده است!
«غلام» در اصطلاح علم درایت و حدیث به شاگرد بارز و ممتازی گفته می شود که متأدب به همه آداب استاد و متعلم به تمام تعلیمات و آموزش های او بوده و همیشه با او باشد.
از سخنان دانشمندان علم رجال و نیز مطالعه اجمالی محتوای کتاب رجال کشی به خوبی برمی آید که مذهب کشی، شیعه دوازده امامی بوده و هیچ شک و شبهه ای وجود ندارد. از این رو، شیخ طوسی او را به «حسن اعتقاد و راستی مذهب» و ابن داود او را به «دارنده راه راست» توصیف می کنند.
نویسنده کتاب «مجمع الرجال»، شیخ محمد کشی را به خاطر تبری از دشمنان اهل بیت علیهم السلام، تحسین می کند و برای اثبات آن، از سخنان شیخ کشی در ذیل کلام امام باقر علیه السلام در مورد عکرمه، غلام ابن عباس، گواه می آورد.