فلج اطفال

فلج اطفال (نام علمی: Poliomyelitis)، نوعی بیماری حاد ویروسی است که دستگاه گوارش و در بعضی مواقع دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می کند.
مرحله کوچک بیماری: در این مرحله که همزمان با نفوذ ویروس پولیو به داخل جریان خون می باشد، علایمی همتنند مرحله پولیومیلیت غیر مؤثر آشکار می شود. این علایم ۱ تا ۳ روز به درازا می کشد و سپس یک بهبودی موقت ۲ تا ۵ روزه ایجاد می شود. به دنبال این بهبودی موقت مرحله بزرگ بیماری آغاز می شود.
مرحله بزرگ بیماری: در این مرحله دوباره تب، سردرد، میالژی، استفراغ سفتی گردن، علایم تحریک مننژ و افزیش سلول های التهابی در مایع مغزی نخاعی ایجاد می شود و پس از آن فلج عضلات آغاز می شود. شدت فلج عضلات بسیار متغیر است و از فلج در قسمتی از یک عضله تا فلج کلی چهار اندام متغیر است. فلج از نوع شل (flaccid) و غیر قرینه می باشد. رفلکس های عصبی نیز ابتدا شدت می یابد ولی در نهایت از بین می روند.
این بیماری ناشی از عفونت با ویروسِ پولیو (poliovirus) است. این ویروس دارای ۳ ساب تایپ است و تا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی علیه ویروس پولیو، ساب تایپ ۱ این ویروس، ۸۵ درصد موارد این بیماری را شامل می شد. ویروس پولیو از دستهٔ انتروویروسها (Enterovirus) و از خانوادهٔ پیکورناویریده (Picornaviridae) است.
ویروس پولیو تنها از انسان به انسان منتقل می شود و راه انتقال این ویروس دهانی ـ دهانی یا مدفوعی ـ دهانی است.
تا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی، اپیدمی های این بیماری در ماه های تابستان و بخصوص در نواحی حارهٔ نیمکرهٔ شمالی رخ می داد.در سال ۱۹۵۲، یعنی ۳ سال پیش از آنکه اولین واکسن بر ضد این بیماری تأیید شود، ۲۱٬۰۰۰ مورد کودک مبتلا به فلج اطفال در آمریکا به ثبت رسید.

فَلَج اطفال (poliomyelitis)
فَلَج اطفال
نوعی بیماری ویروسی حاد. علایم آن از بیماری خفیف گذرا تا فلج بسیاری از ماهیچه های ارادی متغیر است. این بیماری به صورت تک گیر یا همه گیر دیده می شود. کودکان و بالغان جوان بیش از سایر گروه های سنی به این بیماری حساسیت دارند. ویروس فلج اطفال از راه حلق وارد بدن شده، از راه دستگاه گوارش وارد خون و لنف می شود و از این طریق در همۀ نقاط بدن پخش، و در نهایت به دستگاه عصبی مرکزی وارد می شود. علایم اولیه بیماری عبارت اند از تب، سردرد خفیف، گلو درد ، تهوع، اسهال، استفراغ، بی قراری، و خواب آلودگی. بیش از ۸۰درصد از مبتلایان پس از سه تا چهار روز بدون هیچ عارضه ای بهبود می یابند. در نوع شدید بیماری، فرد تحریک پذیر و دچار درد کمر و اندام ها، دردهای عضلانی، و سفتی گردن می شود. در این بیماری، فلج ناشی از تخریب نورون های حرکتی شاخ قدامی نخاع است. دامنۀ فلج از ضعف ماهیچه ای خفیف و گذرا تا فلج کامل متغیر است. ماهیچه های درگیر رفته رفته بر اثر عدم به کارگیری تحلیل می روند. در صورت درگیری نواحی فوقانی نخاع، ممکن است بیمار دچار مشکلات تنفسی (فلج اطفال تنفسی) شود. موارد شدید این نوع فلج اطفال ممکن است باعث فلج ماهیچه های تنفسی و مرگ بیمار شود. درگیری ساقۀ مغز باعث تخریب مراکز عصبی بلع و تکلم می شود. در این حالت، ترشحات در دهان و حلق جمع می شوند که ممکن است به خفه شدن فرد منجر شود. این بیماری درمان اختصاصی ندارد. در مرحلۀ حاد، استراحت مطلق، جداسازی بیمار، و تحت نظر داشتن او توصیه می شود. در صورت بروز فلج، سعی می شود با درمان های توان بخشی و در صورت نیاز جراحی در حد امکان از شدت ناتوانی کاسته شود. به علت نبود درمان های مؤثر، نقش پیش گیری از بیماری بسیار مهم است. اولین قدم در راه پیش گیری از فلج اطفال، فراهم آوردن امکانات بهداشتی اولیه، ازجمله آب آشامیدنی سالم، است. برای جلوگیری از ابتلا به فلج اطفال دو نوع واکسن در دسترس است: واکسن های تهیه شده از ویروس کشته شده (واکسن سابین) از راه خوراکی، و واکسن های تهیه شده از ویروس ضعیف شده (واکسن سالک) که از راه تزریق تجویز می شوند. در کشورهای پیشرفته، رعایت اصول بهداشتی و برنامه های واکسیناسیون گسترده باعث ریشه کنی این بیماری شده است. در ایران انجام طرح واکسیناسیون همگانی در سال های اخیر باعث کاهش بسیار موارد بیماری شده است.