کان

کان . (اِ) معدن . (از برهان ) (از آنندراج ) (منتهی الارب ) (شعوری ج 2 ص 252). آنجایی از زیرزمین که از آن فلزات و شبه فلزات استخراج میکنند و آنجای از کوه که از آن سنگ برمیدارند. (ناظم الاطباء). جای بودن وپیدا شدن چیزهایی که به محض صنع الهی بوجود آمده است . (از فرهنگ ناصری ) (بهار از آنندراج ) :
چنانکه چشمه پدید آورد کمانه ز سنگ
دل تو از کف تو کان زر پدید آرد.

دقیقی .

چو دریای الماس شد کان لعل
تن کشته فرسوده در زیر نعل .

فردوسی .

تو گفتی به کان اندرون زر نماند
همان در خوشاب و گوهر نماند.

فردوسی .

ز خاور بیاراست تا باختر
پدید آمد از فر او کان زر.

فردوسی .

و زر و نقره و مس و ارزیز و سرب از کانها [ جمشید] برون آورد. (نوروزنامه ). نخست کس که زر و سیم از کان بیرون آورد، جمشید بود. (نوروزنامه ).
تا کان و چشمه باشد تا کوهسار باشد
تا بوستان و سبزی تا کامگار باشد.

منوچهری .

تا به هامون نفکند از قعر در ناب بحر
تا بصحراناورد از برگ لعل سرخ کان .

عنصری .

به گنج رامشش اندر بود همیشه سماع
بکان دانشش اندر بود همیشه مکان .

قطران .

کان علم و سخن حکمت یمگانست
تا من ای مرد خردمند بیمگانم .

ناصرخسرو.

تنت کان و جان گوهرو علم طاعت
بدان هر دو بگمار تن را و جان را.

ناصرخسرو.

جوهر عقل زیر گفته ٔ اوست
گر کسی یافت مر خرد را کان .

ناصرخسرو.

ز دو لعل جان فزایت دو جهان پر از شکرشد
چو تو گوهری ندانم ز کدام کان برآید.

عطار.

مردم به شهر خویش ندارد بسی خطر
گوهربه کان خویش نیارد بسی بها.

معزی .

بردم گمان که سینه ٔ من کان گوهر است
ناگه گرفت پیکان در کان من مکان .

معزی .

و به حقیقت کان خرد و حصافت و گنج تجربت و ممارست . (کلیله و دمنه ).
به تاریکی روزگار اندرون
به دست آیدم کان گوهر دگر.

مسعودسعد.

گفت او ابر و رای او مهر است
دل او بحر و طبع او کان است .

مسعودسعد.

رای تو عادل است و کند جور دست تو
وان جور دست تو همه با گنج و کان کند.

مسعودسعد.

آن زری از کان کهنه ریخته
وین دری از بحر نوانگیخته .

نظامی .

چون در کان جود بگشاید
گنج بخشد گناه بخشاید.

نظامی .

به نعل تازیان کوه پیکر
کنند آن کوه را چون کان گوهر.

نظامی .

بحر سوزی چو در سخط تازی
کان فشانی چو با کرم سازی .

انوری .

به شهر خویش درون بی خبر بود مردم
بکان خویش بسی بی بها بود گوهر.

انوری .

این همه میگویمت کاورده ام باری بپرس
تا چه گنج است و چه گوهر از چه کان آورده ام .

خاقانی .

وز بیم خوارداشت که بر زر رسید ازو
در کان همی کند رخ زر اصفر آفتاب .

خاقانی .

بینش او دید کمین گاه کون
دانش او یافت گذرگاه کان .

خاقانی .

هرکه بخراشدت جگر بجفا
همچو کان کریم زر بخشش .

ابن یمین .

وانکه پهلو تهی کند از کان
صره ٔ سیم و زر کجا یابد؟

ابن یمین (دیوان ص 363).

تا در طلب گوهر کانی کانی
تا زنده ببوی وصل جانی جانی .

بابا افضل .

طالب لعل و گهر نیست وگرنه خورشید
همچنان در عمل معدن و کان است که بود.

حافظ.

کانی که کنی ز بهر گوهر
سنگت دهد اول آنگهی زر.

امیرخسرو.

بحر هر چند که کان گهر است
صدف او ز گهر بیشتر است .

جامی .

- کان کندن ؛ کندن معدن . کاوش معدن : زر از معدن به کان کندن بدرآید و از دست بخیل به جان کندن . (گلستان ).
یکی گوهر برد بی کندن کان
یکی در کار کان کندن کند جان .

امیرخسرو.

به کان کندن آید زر از کان تنگ
وزین کان به جان کندن آید به چنگ .

امیرخسرو.

- کان ملاحت ؛ از اسمهای محبوب است . (آنندراج ) (بهار عجم ).
- کان یاقوت زرد ؛ کنایه از خورشید :
دگرروز چون چرخ شد لاجورد
برآمد ز که کان یاقوت زرد.

فردوسی .

- کان یمین ؛ بی نهایت بهرمند و سعادتمند.(ناظم الاطباء). برای این معنی شاهدی دیده نشد و گویا درست نباشد زیرا ترکیب «کان یمین » یعنی کسی که دست راست او مانند کان است و بکنایت یعنی بخشنده و سخی .
|| کنایه از جماد :
بر جانور و نبات و بر کان
سالار که کردت ای سخندان .

ناصرخسرو.

|| کنایه از زر و سیم :
زین پس کفش آفتاب بخشد
کاندر خور بخش کان ندیده ست .

خاقانی .

|| سرچشمه و منبع :
دین گوهریست خوب که عقل او را
کان الهی است ، عجب کانی .

ناصرخسرو (دیوان چ مینوی ص 415).

|| کننده و کاونده . || غلاف و نیام . || نشستنگاه و کون . (ناظم الاطباء). بدین معنی لهجه ٔ محلی است .

گند زدید با این ترجمتون

که آن

در قرآن به معنای سرچشمه کلام و ادب که باید همه ادبیات از آن سرچشمه گیرند، تا مفید واقع گردند و چون ادبیات ما ضد قرآن است به همین دلیل ادبیات مفیدی برای جامعه خود نداریم، و ملتی سرگردان در جستجوی حقیقت هستیم که هرگز به آن دست نخواهیم یافت. زیرا اساس و بنیاد ادبیات ما بدون آنکه متوجه باشیم بر ضد تعالیم قرآن است.

معدن

کان به عربی به معنی ( ( بود ) ) موجود است.

روستایی بسیار زیبا با باغ های انبه و پاپایا ( خربزه درختی ) بسیاری از گردشگران را به سوی خود جذب کرده است

کان به معنای معدن می باشد

کان=معدن ( مه ده ن ) کانسر=سرطان ( ساراتان ) . . . سارماشیق لارا گوله بند اولدی گولین رنگی سوزالادی. . . . . . . . . کانسر ( کان سر ) کان=مه ده ن سر=سار=سارماشیق. . . . . . کانسر=مه ده ن سارماشیق=متاستاز. . . . سرطان=سارا تان=سارماشیق ( متاستاز سلولها ) . . . . . . ( سوزال ماق یا سوز آل ماق ) سزار بر وزن هزار ( نام قوم تورک افغانستان ) ، هر کلمه ایی آخرش ار=قهرمان باشد تورکی است . مثل قاجار ) سزارین ( هر کلمه ایی آخرش رین باشد تورکی است. مثل نارین، شیرین ) ، سزاوار ( هر کلمه ایی آخرش وار باشد. تورکی است. مثل دیوار، دوشوار، سبزه وار ) . . . اسم تمامی مکانها و ملتها وبیماریها تورکی است

گویا . انگار

کان:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " کان" می نویسد : ( ( کان به معنی معدن است ؛ آن را ریختی از کَن ، بُن ِ اکنون از کندن ، می انگارم . ریختی دیگر از آن خان می تواند بود که در خانیگ xānig پهلوی و " خانی " پارسی به معنی چشمه به کار برده شده است . ) )
( ( زخاور بیاراست تا باختر
پدید آمد از فرّ او کان زر ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 224. )

کانَ در عربی
بود، است