دماسنج
فارسی به انگلیسی
مترادف و متضاد
درجه، گرماسنج، حرارت سنج، گرمانما، دماسنج، میزان الحراره
درجه، گرماسنج، گرمانما، دماسنج، میزان الحراره
فرهنگ فارسی
ابزاری برای اندازه‌گیری دما با استفاده از تغییر خواص فیزیکی مواد براثر گرما
آلتی که درجه حرارت رامعین کند، میزان الحراره
میزان الحراره
میزان الحراره
فرهنگ معین
(دَ. سَ ) (اِ. ) میزان الحراره ، آلتی جهت اندازه گرفتن درجة حرارت .
لغت نامه دهخدا
دماسنج. [ دَ س َ ] ( اِ مرکب ) ( اصطلاح فیزیک ) میزان الحراره. اسبابی برای اندازه گیری دما. هر یک از خواص فیزیکی یک ماده را که تابع دمای آن باشد می توان برای اندازه گیری دما بکار برد، از آن جمله است حجم یک مایع یا گاز در تحت فشار ثابت فشار یک گاز در صورت ثابت بودن حجم آن ، مقاومت برقی یک جسم هادی ، خواص گرمای برقی و غیره. دماسنج معمولی جیوه ای مبتنی بر انبساط ظاهری جیوه با ازدیاد دماست ، و اساساً مرکب از لوله نازکی است که یک انتهایش بسته است و انتهای دیگرش به مخزن یا حبابی منتهی می شود، مخزن و قسمتی از لوله محتوی جیوه است. مدرج کردن اسباب بر اساس درجه بندی دماست ، مثلاً در درجه بندی رایج صدبخشی مخزن و لوله را یک بار در یخ مذاب فرومی برند و نقطه تعادل سطح جیوه را صفر ( 0 ) نشان میکنند، سپس مخزن و لوله را در بخار آب جوشان در تحت فشار جو فرومی برند و سطح تعادل را 100 نشان میکنند، بالاخره فاصله بین درجات 0 تا 100 را به 100 قسمت متساوی تقسیم می کنند. بر حسب بالارفتن یا پایین آمدن دما، سطح جیوه در لوله بالا یا پایین میرود و درجه تغییر تعادل سطح جیوه دما را نشان می دهد. در اندازه گیری دماهای پست ، به جای جیوه ، الکل ، اتر یا تولوئن بکار می برند. دماسنجهای گازی دمارا به وسیله تغییراتی که به سبب تغییرات دما عارض حجم گازی که فشارش ثابت است می شود، اندازه میگیرند. دماسنج بیشینه ای دماسنجی است که پس از سرد شدن هم درجه نظیر حد اعلایی را که دما به آن رسیده است نشان میدهد، دماسنج طبی که معمولاً آن را درجه می خوانند و درجات آن از ْ32 تا ْ44 صدبخشی ( در حدود دمای بدن در حال عادی ) است و هر درجه ای به 10 عشر تقسیم شده است ،از اقسام دماسنج بیشینه ای است. از جنبه تاریخی ، گالیله و سانکتوریوس دماسنجهایی اختراع کردند. متجاوز از یک قرن بعد، سه نوع دماسنج فارنهایت ، رئومور، و سلسیوس یا صدبخشی اختراع شد، که هنوز رایج ترین دماسنجهاست. اولی را فارنهایت ( به سال 1714 م. ) و دومی را رئومور ( به سال 1730 م. ) و سومی را سلسیوس اختراع کرد ( احتمالاً در 1742 م. ). ( از دایرةالمعارف فارسی ).
فرهنگ عمید
آلتی که درجۀ حرارت را معین کند، میزان الحراره، ترمومتر.
دانشنامه عمومی
دماسنج، وسیله ای است که بر مبنای واحدهای مختلف دما را اندازه می گیرد. با استفاده از دماسنج ها می توان دما را اندازه گرفت. برای مثال می توان دمای بدن خودرا اندازه بگیریم. دماسنج های الکلی و جیوه ای رایج ترین دماسنج ها هستند که با منبسط شدن جیوه یا الکل درون مخزنشان کار می کنند.
آب بیرنگ است در نتیجه نمی تواند دما را به خوبی نشان دهد.
آب به دلیل داشتن ظرفیت گرمایی بالا، نسبت به تغییرات درجه حرارت و دما حساس نیست.
آب زیر صفر درجه یخ می زند و بالای ۱۰۰ درجه به جوش می آید و تبخیر می شود بنابراین در محدودهٔ کمی از دما به صورت مایع است.
کشش سطحی آب زیاد است و به مقدار زیادی به دیواره می چسبد.
چگالی یا دانسیته کمی درمقایسه با جیوه دارد.
اندازه گیری دما توسط دماسنج های جیوه ای و الکلی برای دماهایی امکان پذیر است که بالاتر از نقطهٔ انجماد و پایین تر از نقطهٔ جوش مایع درون دماسنج باشد که معمولاً دماسنج های الکلی دماهای 0 تا +100 را می توانند نشان دهند و برای اندازه گیری دماهای بالاتر باید از دماسنج های ترموکوپلی و آذرسنج ها استفاده نمود.
در ژوئن ۲۰۱۴ (خرداد ۱۳۹۳) دماسنج نوری ساخته شد که می تواند 50 میلیاردیوم درجه را اندازه بگیرد. این دماسنج که «نانو-کلوین» (nano-Kelvin) نام دارد آنقدر دقیق است که می تواند تغییرات درجه حرارت اشیاء را در حین حرکت اتم هایشان اندازه بگیرد. این دماسنج بر اساس فناوری نوری کار می کند به این صورت که نورهای سرخ و سبز را هزاران بار اطراف یک کریستال صفحه ای شکل می گرداند. نانو-کلوین سه برابر دقیق تر از بهترین دماسنج هایی است که تاکنون وجود داشته است.
دماسنج طبی برای سنجش دمای بدن بیماران به کار می رود. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه بندی شده است (در مقیاس سلسیوس). دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج های دیجیتال نیز استفاده می شود.
آب بیرنگ است در نتیجه نمی تواند دما را به خوبی نشان دهد.
آب به دلیل داشتن ظرفیت گرمایی بالا، نسبت به تغییرات درجه حرارت و دما حساس نیست.
آب زیر صفر درجه یخ می زند و بالای ۱۰۰ درجه به جوش می آید و تبخیر می شود بنابراین در محدودهٔ کمی از دما به صورت مایع است.
کشش سطحی آب زیاد است و به مقدار زیادی به دیواره می چسبد.
چگالی یا دانسیته کمی درمقایسه با جیوه دارد.
اندازه گیری دما توسط دماسنج های جیوه ای و الکلی برای دماهایی امکان پذیر است که بالاتر از نقطهٔ انجماد و پایین تر از نقطهٔ جوش مایع درون دماسنج باشد که معمولاً دماسنج های الکلی دماهای 0 تا +100 را می توانند نشان دهند و برای اندازه گیری دماهای بالاتر باید از دماسنج های ترموکوپلی و آذرسنج ها استفاده نمود.
در ژوئن ۲۰۱۴ (خرداد ۱۳۹۳) دماسنج نوری ساخته شد که می تواند 50 میلیاردیوم درجه را اندازه بگیرد. این دماسنج که «نانو-کلوین» (nano-Kelvin) نام دارد آنقدر دقیق است که می تواند تغییرات درجه حرارت اشیاء را در حین حرکت اتم هایشان اندازه بگیرد. این دماسنج بر اساس فناوری نوری کار می کند به این صورت که نورهای سرخ و سبز را هزاران بار اطراف یک کریستال صفحه ای شکل می گرداند. نانو-کلوین سه برابر دقیق تر از بهترین دماسنج هایی است که تاکنون وجود داشته است.
دماسنج طبی برای سنجش دمای بدن بیماران به کار می رود. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه بندی شده است (در مقیاس سلسیوس). دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج های دیجیتال نیز استفاده می شود.
wiki: دماسنج
دانشنامه آزاد فارسی
دماسنج (thermometer)
اسباب اندازه گیری دما. دماسنج ها انواع گوناگونی دارند که برای اندازه گیری دما در گستره های متفاوت و با دقت های گوناگون طراحی شده اند و هریک از آثار فیزیکی متفاوتی برای اندازه گیری دما استفاده می کنند. در دماسنج شیشه ای معمولی، مانند آن هایی که با الکل یا جیوه پر شده اند، از خاصیت انبساط مایع استفاده می شود. دماسنج گازی دقیق تراست و در آن از اثر دما بر فشار گازی با حجم ثابت استفاده می شود. دماسنج مقاومتی بر مبنای تغییر مقاومت یک رسانا، مانند سیمی از جنس پلاتین، بر اساس تغییر دما کار می کند. ترموکوپل نوعی دماسنج الکتریکی است. همچنین، تغییر دما را به شیوۀ مکانیکی و با توجه به تغییر انحنای تسمۀ بی متال نیز نشان می دهند. تسمۀ بی متال معمولاً در ترموستات به کار می رود.
اسباب اندازه گیری دما. دماسنج ها انواع گوناگونی دارند که برای اندازه گیری دما در گستره های متفاوت و با دقت های گوناگون طراحی شده اند و هریک از آثار فیزیکی متفاوتی برای اندازه گیری دما استفاده می کنند. در دماسنج شیشه ای معمولی، مانند آن هایی که با الکل یا جیوه پر شده اند، از خاصیت انبساط مایع استفاده می شود. دماسنج گازی دقیق تراست و در آن از اثر دما بر فشار گازی با حجم ثابت استفاده می شود. دماسنج مقاومتی بر مبنای تغییر مقاومت یک رسانا، مانند سیمی از جنس پلاتین، بر اساس تغییر دما کار می کند. ترموکوپل نوعی دماسنج الکتریکی است. همچنین، تغییر دما را به شیوۀ مکانیکی و با توجه به تغییر انحنای تسمۀ بی متال نیز نشان می دهند. تسمۀ بی متال معمولاً در ترموستات به کار می رود.
wikijoo: دماسنج
فرهنگستان زبان و ادب
{thermometer} [شیمی، علوم جَوّ] ابزاری برای اندازه گیری دما با استفاده از تغییر خواص فیزیکی مواد براثر گرما
جدول کلمات
ترمو متر
پیشنهاد کاربران
الحرار
کلمات دیگر: