دریای سیاه

مختصات: ۴۴° شمالی ۳۵° شرقی / ۴۴°شمالی ۳۵°شرقی / 44; 35
آبخازی: Амшын Еиқәа آی پی ای:
آدیجیایی: Xə Ṣ̂uc̣e (Хы шӏуцӏэ، آی پی ای: ), Axən (Ахын)
بلغاری: Cherno more (Черно море، IPA: [ˈtʃɛrno moˈrɛ])
تاتاری کریمه: Qara deñiz (Къара денъиз، آی پی ای: )
گرجی: Shavi zghva (შავი ზღვა )
لازی: (უჩა ზუღა، ), یا Zugha (ზუღა، «دریا»)
رومانیایی: Marea Neagră (تلفظ [ˈmare̯a ˈne̯aɡrə])
روسی: Chyornoye more (Чёрное мо́рe، IPA: [ˈtɕɵrnəjə ˈmorʲɪ])
ترکی استانبولی: Karadeniz (IPA: )
اوکراینی: Chorne more (Чорне море، IPA: [ˈtʃɔrnɛ ˈmɔrɛ])  دریای سیاه در نقشه ایران در زمان خلفای عباسی در این نقشه نام دریا بحر بُـنطُـس (بالا سمت چپ) ذکر شده است. برگرفته از کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقیدلیل این نامگذاری؛ رنگ این دریاست که آن را از دریای سرخ، دریای سفید و دریای زرد متمایز می سازد. در زبان و ادبیات جغرافیا دریای سیاه یکی از چهار دریای رنگی جهان است.
دَریای سیاه دریایی است واقع در جنوب شرقی اروپا منشعب از دریای مدیترانه. دریای سیاه بین آسیا و اروپا واقع شده و حد غربی قفقاز را تشکیل می دهد.دریای سیاه در شمال توسط تنگه کرچ به دریای آزوف و در جنوب غربی به وسیله تنگه بُسفُر به دریای مرمره و مدیترانه متصل می شود. این دریا، شش کشور هم کرانه با آن، یعنی کشورهای روسیه، رومانی، بلغارستان، اوکراین، گرجستان و ترکیه را، از طریق دریای مدیترانه به اقیانوس اطلس پیوند می دهد.
مناطق کرانه ای دریای سیاه در غرب و شمال هموار است اما در سمت شرق و جنوب و در حوالی شبه جزیره کریم کوهستانی است. بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که سرزمین اصلی مردم هندواروپایی (و بنابراین آریایی ها) دشت های شمال دریای سیاه بوده است.
پنج رود بزرگ به نام های دانوب، دنیپر، دنیستر، دون و کوبان به دریای سیاه می ریزند. نام چهار رود اول، همگی از ریشه زبان های ایرانی است و از واژه سکایی *دانو (dānu*) گرفته شده که به معنی رودخانه در زبان سکاها است.افزون بر پنج رود بزرگ یادشده، چهار رود نیز از ترکیه به این دریا می ریزد که به ترتیب از غرب به شرق عبارتند از: سقاریه، قیزیل ایرماق، یشیل ایرماق، و چوروه. ریزشگاه چوروه به دریا در باتومی گرجستان است.

دریای سیاه (Black Sea)
(به روسی: چرنویه موره؛ نام باستانی: پونتوس ائوکسینوس) دریای درون بومی در جنوب شرقی اروپا، به وسعت ۴۲۳هزار کیلومتر مربع. به دریاهای آزوف و مرمره و با تنگۀ داردانل به مدیترانه متصل است. حداکثر ژرفای آن ۲,۲۴۵ متر است، که در دریای آزوف به۱۳.۵ متر کاهش می یابد. کشورهای اوکراین، روسیه، گرجستان، ترکیه، بلغارستان، و رومانی در سواحل آن واقع شده اند و رودهای دانوب، ولگا، بوگ، دنیستر، و دنیپر به آن می ریزند و از میزان شوری آن می کاهند. ذخایر اورانیوم آن از بزرگ ترین ذخایر جهان است. حدود ۹۰ درصد از آب آن با کودهای شیمیایی آلوده شده است. دریای سیاه آلوده ترین دریای اروپا است؛ رودهایی که آب آن را تأمین می کنند، فاضلاب، نیترات ها، فسفات ها، حشره کش ها، فلزات سنگین، و سایر آلاینده ها را از سیزده کشور با خود به همراه می آورند. در عمق کمتر از ۱۵۰ متر، ۹۰ درصد از آب این دریا اکسیژن ندارد؛ آب سطحی آن مقدار کمی اکسیژن دارد و از حیات ناچیزی برخوردار است. دریای سیاه بزرگ ترینِ جرمِ بدون اکسیژن جهان به شمار می رود که فعالیت باکتری ها روی گیاهان فاسد موجب این امر شده است. علاوه بر آلودگی، ستارۀ دریایی شانه ا ی نیز در کاهش تنوع زیستی دریایی تأثیر بسزایی داشته است. دریای سیاه، شاهرگ تجاری مهم اروپای شرقی است؛ بندرهای اصلی آن عبارت اند از اودسا و میکولایف (اوکراین)، نووروسیسک (روسیه)، باتومی (گرجستان)، کُنْستانْتْسا (رومانی)، وارنا و بورگاس (بلغارستان)، و طرابزون (ترکیه). جریان ها، طوفان ها و یخ های شناور از خطرهای کشتی رانی در زمستان به شمار می روند. جریان نیرومند سطحی نیز در سراسر بوسفور، با جریان به سمت درون ژرفاب، وجود دارد.