خیوس (Chios)
یکی از جزایر یونان در دریای اژه، به فاصلۀ ۱۳کیلومتری ساحل غربی ترکیه، در مدخل خلیج ازمیر. ۸۳۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵۰,۲۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۳). طول این جزیره ۵۰ کیلومتر و عرض آن بین دوازده تا ۲۵ کیلومتر است. انگور، پرتغال، هندوانه، زیتون، ادویه، و توتون در این جزیره کشت می شود. مرکز جزیره نیز خیوس نام دارد. شهر خیوس در ساحل شرقی واقع شده و دارای یک لنگرگاه جدید، یک کلیسای جامع، و قلعه ای از قرن ۱۳م است. محصولات بومی صادر و فرآورده های چوبی وارد می کند. در اواخر عصر مفرغ ایونی ها در خیوس سکنی گزیدند. برای نخستین بار در تاریخ از آن به منزلۀ کشور نیرومند دریایی با روابط نزدیک با میلتوس، در آسیای صغیر، نام برده شده است. این دو در
زمان کوروش در ۵۴۶پ م به تصرف شاهنشاهی ایران درآمدند. برخی از کشتی های آنان در ناوگان ایران در نبرد سالامیس حضور داشتند. خیوس پس از پیروزی یونان در موکاله، در ۴۷۹پ م مستقل شد. این جزیره به اتحادیۀ دِلوسی پیوست و مدت ها یکی از متحدان پروپاقرص آتن بود. یک شرکت ونیزی از قرن ۱۴م تا ۱۵۶۶ بر آن مسلط بود و در این سال خیوس به اشغال ترک ها درآمد. به استثنای دورۀ کوتاه مدت اشغال آن به دست ونیزی ها در ۱۶۹۴، خیوس تا جنگ جهانی اول در دست ترک ها باقی ماند و سپس به یونان واگذار شد. در ۱۸۸۱ زلزله ای جزیره را ویران کرد. شورشی که در ۱۹۲۲ به سقوط شاه کنستانتین انجامید، از خیوس آغاز شده بود. امروزه این جزیره را کئوس می نامند.
