استان همدان

استان همدان یکی از استان های ایران است. مرکز این استان، شهر باستانی همدان است که هرودوت تاریخ بنای آن را در سدهٔ هشتم پیش از میلاد در دوران مادها به دست دیاکو ذکر کرده است. مادها این شهر را هگمتانه نامیدند و همدان صورت جدید هگمتانه است.استان همدان از لحاظ جمعیت، چهاردهمین و از لحاظ مساحت، بیست و سومین استان کشور محسوب می گردد. جمعیت آن بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱٬۷۵۸٬۲۶۸ نفر بوده است. بزرگ ترین شهرهای این استان عبارتند از: همدان، ملایر.
فارسی زبان: فارسی زبان ها بیشتر در شهرستان بزرگ استان مانند همدان با ۸۰ درصد و ملایر با ۷۵ درصد قرار دارند.
ترک: این قوم را در تمام شهرستان های استان همدان می توان دید. تراکم عمده این قوم در نیمه شمالی استان و شهرستان های رزن، کبودرآهنگ، فامنین، صالح اباد، بهار و در درجه بعدی اسدآباد و همدان است. ترکان استان همدان از لحاظ لهجه با ترک های آذربایجان یکسان هستند. لهجه ترکان همدان از قدیمی ترین و اصیل ترین لهجه های ترکی آذربایجانی است.
لر و لک: این اقوام بیشتر در نیمه جنوبی استان و در شهرستان های نهاوند با۷۰ درصد و تویسرکان با ۶۰ درصد و تعداد کمی در ملایر و همدان سکونت دارند.
کرد: تعدادی از این قوم در غرب و شمال غربی از جمله بخش هایی از شهرستان های اسدآباد و کبودرآهنگ، در مجاورت استان های کرمانشاه و کردستان، سکونت دارند.
۱٬۷۵۸٬۲۶۸ (۱۳۹۵)
استان همدان با ۲۰٬۱۷۳ کیلومتر مربع وسعت، از سمت شمال به استان های زنجان و قزوین، از سمت جنوب به استان لرستان، از سمت شرق به استان مرکزی و از سمت غرب به استان های کردستان و کرمانشاه محدود شده است. این استان بین مدارهای ۳۳ درجه و ۵۹ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقهٔ عرض شمالی از خط استوا و ۴۷ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقهٔ طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته و شامل ۹شهرستان، ۲۵ بخش، ۳۰ شهر، ۷۳ دهستان و ۱۲۱۰روستا است.
مرکز استان همدان شهر همدان است. این استان دارای شهرستان های زیر می باشد. استان همدان در سال ۱۳۵۲ از استان کرمانشاه جدا و به استان تبدیل شد.

[ویکی فقه] استان همدان با مساحت حدود ۲۰هزار کیلومتر مربع جزو استانهای غربی ایران است و مرکز آن نیز شهر همدان است. این استان منطقه ای است مرتفع. بلندترین نقطه استان همدان، قله الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر است. کوهستان الوند که از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است جزو پیشکوه های داخلی زاگرس است. این کوه در جنوب و غرب شهر همدان قرار گرفته است و توده ای از سنگ گرانیت است. به طور کلی مناطق مرتفع استان آب و هوای سرد کوهستانی و مناطق جنوبی آن ، آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. دشت های وسیع شمال و شمال شرقی استان در مسیر بادهای شدید می باشند. توده های هوا به راحتی این نواحی را تحت تاثیر قرار می دهند. در استان همدان وزش باد تقریباً در تمام ماههای سال ادامه دارد.
براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ نفوس و مسکن کشور، استان همدان ۱,۷۰۳,۲۶۷ نفر جمعیت دارد.

زبان
در استان همدان زبان ها و گویش های گوناگونی رایج است که فارسی، ترکی، لری، لکی و کردی از مهم ترین آن ها به شمار می روند. فارس ها بیش تر ساکنان مرکز استان را تشکیل می دهند و از قدیمی ترین مردم این منطقه محسوب می شوند که از دوران مادها در این سرزمین اسکان یافته اند.

منبع
موسسه مطالعات ایران و اوراسیا
...