[ویکی فقه] اِسْتِفْهام ، اصطلاحی در دستور زبان عربی به معنای پرسیدن ، طلب خبر یا ایضاح کردن می باشد. استفهام طلب فهم نسبت به شیء مجهول یا مشکوک است.
استفهام، به معنای طلب فهم از چیزی است که در نزد سؤال کننده، مجهول یا مشکوک می باشد. استفهام، نوعی طلب بوده و طلب نیز از اقسام انشا است. اصل در استفهام، طلب فهم و کسب خبر است، و در مواردی، از صورت حقیقی خود خارج می شود و برای مقاصد دیگر به کار می رود.برخی استفهام را به معنای استخبار دانسته اند؛ ولی ابن فارس معتقد است استخبار قبل از استفهام است؛ یعنی اگر مطلب، در نسختین بار، خوب فهمیده نشود، برای روشن شدن، استفهام به کار می رود.
استفهام در علم اصول
در علم اصول فقه، بحث استفهام، در مبحث هیئات جمل و جمله های انشایی مطرح می شود.
طریقه استفهام
در زبان عربی به دو طریق می توان جمله را به صورت پرسشی درآورد:۱- با تغییر آهنگ کلام ،۲- با آوردن یکی از ابزارهای استفهام در جمله خبری ، که در این حالت نیز ترتیب جمله حفظ خواهد شد برای جملات پرسشی در زبان
فارسی . پرسش ممکن است درباره یک گزارش ، یا یکی از ارکان کلام ، یا یکی از قیود جمله باشد.با این حال جمله های پرسشی فراوانی وجود دارند که هدف آنها به راستی پرسش نیست ، بلکه آن جمله ها برای بیان شگفتی ، تحسین ، یا تکیه و تأکید بر منظوری خاص به کار می روند. این موضوع را دانشمندان علم بلاغت ضمن بیان معانی مجازی جملات انشایی عرضه داشته اند. آنان برای جمله های استفهامی ، در غیر از پرسش واقعی ، معانی بسیاری یافته اند که مهم ترین آنها این معانی است : اثبات و اقرار، نفی و انکار، نهی ، سخریه یا ریشخند، تعجب ، و تحقیر. منطقیون نیز از استفهام مفهوم دیگری اراده می کنند، و آن «طلب حصول صورت شی ء در ذهن » است .
ادوات ساده استفهام
...
wikifeqh:
علم منطق بوده و به معنای جمله انشائی تنبیهی، برای طلب فهم چیزی است.
مرکب تام انشائی اگر
بالذات بر طلب فعل یا ترک فعل دلالت نکند،
تنبیه خوانده می شود. استفهام، یکی از اقسام تنبیه و به معنای طلب فهم کردن است. ادوات استفهام در فارسی عبارت اند از: آیا، چند، چه، که و کی، مانند: «آیا کمالی بهتر از علم هست؟ » و این ادوات در عربی عبارت اند از: ما، ایّ، هل، مَن، ا، ام و… .