ابو عبدالله حمزه بن حسن اصفهانی ادیب، لغوی و مورخ ایرانی بود که احتمالاً در سال ۲۸۰ هجری قمری در اصفهان متولد شد و بین سال های ۳۵۰ تا ۳۶۰ هجری قمری درگذشت.
به گفتهٔ میتوخ آلمانی شمارهٔ تألیفات او به ۱۲ جلد می رسد و بیشتر کتاب های او در زمینهٔ نحو و لغت و ادب عربی بوده است. از این بجز کتاب های التنبیه علی حدوث التصحیف، مجموعهٔ امثال یا کتاب الامثال علی افعل، شرح اخبار ابی نواس، سنی ملوک الارض و الانبیا باقی مانده است.
نام کامل وی ابوعبداللّه حمزة بن حسن اصفهانی است که به صورت حمزة بن حسین یا علی بن حمزه و با کنیهٔ ابوالحسن، ابوعبدالرحمان و ابوالفرج نیز ضبط شده است. تاریخ ولادت حمزه اصفهانی روشن نیست، اما برخی پژوهشگران با استناد به پاره ای قرائن، تولد او را حدود ۲۸۰ هجری قمری در اصفهان دانسته اند.
حمزه اصفهانی ظاهراً تحصیلات اولیه را در اصفهان به انجام رساند و بعدها، برای کسب دانش به مسافرت های علمی پرداخت. سه مسافرت علمی او به بغداد، بین سال های ۳۰۸ تا ۳۲۳ هجری قمری، شایان ذکر است. فضای مساعد اصفهان و بغداد در پرورش شخصیت علمی حمزه تأثیر بسزایی داشت. وی لغت، ادب، نحو، تاریخ و انساب را نزد بزرگانی چون ابن دُرَید (متوفی ۳۲۱)، ابن شُقَیر نحوی (متوفی ۳۱۷)، ابن علّاف (متوفی ۳۱۸) و برخی دیگر از دانشمندان آن روزگار آموخت. ضمناً از محضر محدّثانی چون عَبدان بن احمد جوالیقی (متوفی ۳۰۶)، محمدبن جریر طبری (متوفی ۳۱۰)، محمودبن محمد واسطی (متوفی ۳۰۷)، محمدبن صالح عُکبری (متوفی ۳۰۷) و محمدبن نصیر مدینی (متوفی ۳۰۵) نیز بهره برد.
به گفتهٔ میتوخ آلمانی شمارهٔ تألیفات او به ۱۲ جلد می رسد و بیشتر کتاب های او در زمینهٔ نحو و لغت و ادب عربی بوده است. از این بجز کتاب های التنبیه علی حدوث التصحیف، مجموعهٔ امثال یا کتاب الامثال علی افعل، شرح اخبار ابی نواس، سنی ملوک الارض و الانبیا باقی مانده است.
نام کامل وی ابوعبداللّه حمزة بن حسن اصفهانی است که به صورت حمزة بن حسین یا علی بن حمزه و با کنیهٔ ابوالحسن، ابوعبدالرحمان و ابوالفرج نیز ضبط شده است. تاریخ ولادت حمزه اصفهانی روشن نیست، اما برخی پژوهشگران با استناد به پاره ای قرائن، تولد او را حدود ۲۸۰ هجری قمری در اصفهان دانسته اند.
حمزه اصفهانی ظاهراً تحصیلات اولیه را در اصفهان به انجام رساند و بعدها، برای کسب دانش به مسافرت های علمی پرداخت. سه مسافرت علمی او به بغداد، بین سال های ۳۰۸ تا ۳۲۳ هجری قمری، شایان ذکر است. فضای مساعد اصفهان و بغداد در پرورش شخصیت علمی حمزه تأثیر بسزایی داشت. وی لغت، ادب، نحو، تاریخ و انساب را نزد بزرگانی چون ابن دُرَید (متوفی ۳۲۱)، ابن شُقَیر نحوی (متوفی ۳۱۷)، ابن علّاف (متوفی ۳۱۸) و برخی دیگر از دانشمندان آن روزگار آموخت. ضمناً از محضر محدّثانی چون عَبدان بن احمد جوالیقی (متوفی ۳۰۶)، محمدبن جریر طبری (متوفی ۳۱۰)، محمودبن محمد واسطی (متوفی ۳۰۷)، محمدبن صالح عُکبری (متوفی ۳۰۷) و محمدبن نصیر مدینی (متوفی ۳۰۵) نیز بهره برد.
wiki: حمزه اصفهانی