میدان بهارستان

میدان و محله بهارستان از قدیمی ترین میدان ها و محله های تهران است.
مجلس شورای ملی
کاخ بهارستان
باغ نگارستان
عمارت مسعودیه
باغ سپه سالار
مسجد سپهسالار
میدان توپخانه
این محله از جنوب به محله سرچشمه، از شمال به دروازه شمیران و خیابان بهارستان، از غرب به خیابان جمهوری اسلامی (شاه آباد سابق) و چهارراه سیدعلی و از خاور به خیابان خیابان مجاهدین اسلام (ژاله سابق) و میدان شهدا محدود است.
میدان بهارستان تا اواخر دوره سلطنت رضاشاه میدان نگارستان نامیده می شد که از نام باغ و کاخ نگارستان گرفته شده بود. مجموعه نگارستان در شمال میدان قرار داشت و به دستور فتحعلی شاه قاجار به عنوان خانه تابستانی پادشاه در خارج از شهر تهران آن روز ساخته شد.
این محله از جنوب به محله سرچشمه (و پس از آن چهار راه سیروس و میدان شوش)، از شمال به خیابان بهارستان و خیابان فخرآباد و محله دروازه شمیران (و سپس پل چوبی)، از غرب به خیابان جمهوری اسلامی، باغ سپهسالار و چهارراه سیدعلی و از شرق به خیابان مجاهدین اسلام (ژاله سابق) و خیابان ایران محدود است.

تقاطع خیابان های جمهوری اسلامی و بهارستان. به نام باغ های مجاور آن، میدان نظامیه و نگارستان نیز خوانده می شد. در اواخر دورۀ قاجار، باغچه بندی و در آن شمشاد و سرو، کاج و بید کاشته شد. در اواخر دورۀ رضاشاه پهلوی، مجسمۀ او در آن جا نصب شد. در دورۀ قاجار، مراسم شترقربانی پیش از انتقال به میدان توپخانه، در روز عید قربان با دهل و نقاره و حضور خطیب و زنبورکچی باشی و شاطرباشی، هر سال در میدان بهارستان برگزار می شد. اهمیت میدان بهارستان در مجاورت آن با مجلس شورای ملی و وقایعی است که در آن جا رخ داده است. در ۱۲۸۵ش، نخستین جشن سالگرد مشروطیت، با حدود ۴۵ تاق نصرت از سوی انجمن ها و مدرسه های تهران با شکوه تمام برگزار شد. مهم ترین میتینگ ها و تظاهرات سیاسی در میدان بهارستان و مقابل مجلس برگزار شدند که اغلب با دخالت مأموران انتظامی به کشته و مجروح شدن عده ای منجر می شد. با اهمیت ترین آن ها عبارت اند از ترور علی اصغر خان اتابک اعظم در ۱۳۲۵ق؛ تظاهرات کارمندان دربار محمدعلی شاه به سبب تعویق در پرداخت حقوق و دستمزد که با دخالت پلیس چند نفر کشته و مجروح شدند؛ به توپ بسته شدن مجلس در ۱۳۲۶ق؛ تظاهرات مردم ازجمله زنان علیه اولتیماتوم روسیه به دولت ایران برای اخراج مورگان شوستر امریکایی؛ تظاهرات در سال های پایانی دورۀ قاجار له یا علیه نظام جمهوریِ پیشنهادی رضاخان سردار سپه، تظاهرات برای اعتراض به کوپنی شدن نان و گران شدن خواربار در آذر ۱۳۲۱ش (دورۀ جنگ جهانی دوم) که به مجروح شدن عده ای انجامید؛ نطق مهم دکتر مصدق در آذر ۱۳۲۳ش پس از ترک مجلس در اعتراض به اعطای امتیاز استخراج نفت به دولت های خارجی و کشته شدن یک دانشجو؛ تظاهرات علیه نخست وزیریِ عبدالحسین هژیر در ۱۳۲۷ که به مجروح شدن عدۀ زیادی منجر شد؛ آبان و بهمن ۱۳۲۸ تظاهرات جبهۀ ملی برای برگزاری درست انتخابات و استیفای حقوق ملت ایران در مسئلۀ نفت؛ تظاهرات ۱۳۲۵ در اعتراض به حمله به دانشگاه تهران؛ تظاهرات بزرگ برای ملی شدن صنعت نفت در دی ۱۳۲۹؛ سخنرانی معروف دکتر مصدق در مورد دخالت های انگلستان در امور داخلی ایران در مهر ۱۳۳۰؛ تظاهرات دانشجویی در آبان همان سال به نفع مبارزات ضدامپریالیستی ملت مصر؛ و در آذر همان سال تظاهرات دانشجویان و دانش آموزان در اعتراض به اخراج چند دانشجو از دانشگاه تهران؛ و در اسفند همان سال پس از ترور سپهبد حاج علی رزم آرا در حمایت از آن؛ تظاهرات خونین در اعتراض به استعفای دکتر مصدق در تیر ۱۳۳۱؛ نصب صندوق رفراندوم برای انحلال مجلس در مرداد ۱۳۳۲؛ تظاهرات عظیم علیه شاه پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد ۱۳۳۲؛ تظاهرات در آذر ۱۳۳۲ برای اعتراض به محاکمه دکتر مصدق و دیگر ملّیون و دستگیری و کشته و مجروح شدن عده ای؛ تظاهرات معلمان در اردیبهشت ۱۳۴۰ و کشته شدن دکتر خانعلی؛ ترور حسن علی منصور نخست وزیر در ۱۳۴۳.

میدان بهارستان از میدان های کهن تهران در شرق مرکز شهر.
• «میدان بهارستان تاریخ است. فضای مدنی مملکت است... از لحاظ تاریخی مهم بود مجلس آنجا ساخته شود. اگر در اراضی عباس آباد می رفت یک گسست تاریخی بود. ما در زمانی مجلس داشتیم که خیلی از کشورها نداشتند. در مجلس شورای ملی مدرسه داشتیم. این را رها کنیم بریم در جایی ناشناخته و بی هویت مجلس بسازیم؟ هم در دوره قبل و هم در این دوره تصمیم درستی گرفته شد.» -> عبدالرضا زکایی