رضاشاه

رضا پهلوی (زادهٔ ۲۴ اسفند ۱۲۵۶ در آلاشت، سوادکوه، مازندران – درگذشتهٔ ۴ مرداد ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی) معروف به رضا سوادکوهی، رضاخان، رضاخان میرپنج، رضا شصت تیر، رضاخان سردارسپه و پس از آن رضاشاه، نخست وزیر ایران از سال ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۴ خورشیدی و پادشاه ایران از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ خورشیدی و بنیان گذار دودمان پهلوی بود. پادشاهی رضاشاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران نظام پهلوی بود.او در آلاشت سواد کوه به دنیا آمد. وی دوران خردسالی را در فقر گذراند. از نوجوانی به نظام پیوست و مدارج ترقی را پیمود. در کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹، نیروهای قزاق به فرماندهی رضاخان تهران را اشغال کردند. رضاخان ابتدا در مقام وزیر جنگ، بسیاری از ناآرامی ها و راهزنی ها را از بین برد. در ۳ آبان ۱۳۰۲ رضاخان با فرمان احمدشاه قاجار به نخست وزیری گمارده شد و ابتدا تلاش ناکامی در جهت جمهوری خواهی کرد؛ ولی در سال ۱۳۰۴ به پادشاهی رسید. سرانجام در سال ۱۳۲۰، پس از اشغال ایران به دست متفقین، با اولتیماتوم بریتانیا وی مجبور به ترک ایران و واگذاری سلطنت به ولیعهدش شد. سه سال بعد در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی درگذشت.
ساخت راه آهن سراسری ایران (از دریای خزر تا خلیج فارس)
بنیان گذاری دانشگاه تهران
ساخت جاده مخصوص پهلوی (خیابان ولی عصر کنونی در تهران)
متحدالشکل کردن لباس مردان، دستور به سر گذاشتن کلاه پهلوی به جای دستار و فینه و اجباری کردن کت و شلوار و کفش مردانه به جای لباس های سنتی در سال ۱۳۰۳ خورشیدی (در پست نخست وزیری)
کشف حجاب اجباری (تغییر لباس زنان از پیچه و روبند به لباس و کلاه فرنگی و بازکردن صورت)
تهیه و تصویب نخستین قانون مدنی ایران
بنیان گذاری ثبت اسناد
بنیان گذاری ثبت احوال و اجباری کردن برگزیدن نام خانوادگی و صدور شناسنامه
لغو کاپیتولاسیون (مربوط به معاهده ترکمانچای)
راهسازی سراسری در کل کشور
متحدکردن نیروهای نظامی و تشکیل ارتش ایران و تصویب قانون نظام وظیفه عمومی
بنیان گذاری بانک سپه
بنیان گذاری بانک ملی ایران
بنیان گذاری بانک فلاحتی (بانک کشاورزی کنونی)
بنیان گذاری بیمه ایران
بنیان گذاری رادیو ایران
بنیان گذاری خبرگزاری پارس (خبرگزاری ایرنا کنونی)
بنیان گذاری فرهنگستان ایران
تغییر تقویم رسمی ایران از تقویم هجری قمری به تقویم خورشیدی جلالی (تغییر ماه های برجی مانند حَمَل و ثور به ماه های اوستایی مانند فروردین و اردیبهشت)
تغییر واحد پولی مسکوکات طلا از «تومان» به «پهلوی» در سال ۱۳۰۵ و مسکوکات نقره از دینار و «قران» به «ریال» در سال ۱۳۱۰.
ازسرگیری چاپ و نشر منظم اسکناس زیر نظر بانک ملّی ایران که تا پیش از این زمان، تنها در دورۀ ناصرالدین شاه آن هم توسط بانک شاهنشاهی ایران رواج داشت.
تغییر نام رسمی کشور در زبان های خارجی و مجامع بین المللی از «پرشیا» به «ایران» در سال ۱۳۱۴.
پادشاهی رضاشاه شاهد ایجاد نظم نوین بود. مدافعان رضا شاه او را پدر ایران نوین می دانستند. کسی که توانست نهادهای مدرن را در ایران تأسیس کند از دانشگاه تا ارتش و از دادگاه تا راه آهن. از سویی دیگر مخالفان رضا شاه او را مسئول بر باد رفتن مشروطیت در ایران می دانند و معتقدند اگر چه پهلوی اول توانست نظام حکمرانی به ظاهر مدرنی تأسیس کند اما دموکراسی و مجلس و انتخابات و آزادی را در ایران نابود کرد.
او برای تضمین قدرت مطلق خود، روزنامه های مستقل را بست، مصونیت پارلمانی را از نمایندگان گرفت و احزاب سیاسی را از بین برد. او با تبدیل مجلس به نهادی مطیع و تشریفاتی توانست وزرای دلخواه خود را تعیین کند. به علاوه وی با پشتیبانی دربار به مصادره زمین های حاصل خیز مازندران پرداخت و به زودی به ثروتمندترین مرد ایران تبدیل شد. حزب تجدد که صادقانه از رضاشاه پشتیبانی کرده بود، نخست جای خود را به حزب ایران نو و سپس حزب ترقی (سازمانی به تقلید از حزب فاشیست بنیتو موسولینی و حزب جمهوری خواه مصطفی کمال آتاترک) داد؛ ولی همین حزب ترقی نیز به زودی به گمان اینکه اندیشه های خطرناک جمهوری خواهانه دارد برچیده شد.او با به دست آوردن قدرت بلامنازع، اصلاحاتی اجتماعی را آغاز کرد. رضاشاه در دوران قدرت، اصلاحاتی انجام داد که هرچند قاعده مند نبود، نشان می دهد که وی خواهان ایرانی بود که از یک سو رها از نفوذ روحانیون، دسیسه بیگانگان، شورش عشایر و اختلافات قومی، و از سوی دیگر دارای موسسات آموزشی به سبک اروپا، زنان متجدد و شاغل در بیرون از خانه، ساختار اقتصادی نوین با کارخانه های دولتی، شبکه های ارتباطی، بانک های سرمایه گذار، و فروشگاه های زنجیره ای باشد. او برای رسیدن به هدفش (بازسازی ایران طبق تصویر غرب) دست به مذهب زدایی، برانداختن قبیله گرایی، گسترش ملی گرایی، توسعه آموزشی و سرمایه داری دولتی زد.
اگر چه رضا خان با پشتیبانی انگلستان و با کودتا در عرصه سیاست ایران رخ نمود اما رضا شاهی را مدیون پشتکار و اراده ای بود که در نظم دادن به امور در سمت سردار سپه ای و نخست وزیری داشت.

رضاشاه پهلوی (۱۲۵۶ در آلاشت مازندران – ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی) شاه ایران (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.
•

[ویکی فقه] رضاخان فردی بی سواد و قلدر بود که در جوانی به قزاق خانه راه یافت و بانشان دادن قلدری از خود به مقامات بالاتر دست یافت. و در نهایت سلطنت را بدست گرفت در طول دوران ریاستش کشف حجاب از اعمال منفور وناشایست وی بود که اساسا در دین ستیزی هم قلدری کرد در نهایت توسط همان هایی که بر سر کار آورده بودند به آفریقای جنوبی تبعید شد و در آنجا سکته کرد و مرد.
«رضاخان میرپنج» بنیان گذار سلسله پهلوی «پهلوی» قبلاً اسم خانواده میرزا محمود خان، عضو وزارت پست و عنوان تلگرافی بانک شاهنشاهی بود که رضاخان از شباهت آن استفاده کرد و بر خود گذاشت. در سال ۱۲۵۶ش. (۱۲۹۵ق.) در دهکده "آلاشت" از توابع "سواد کوه" در استان مازندران به دنیا آمد. او از یک خانواده نظامی ترک زبان و گمنام در مازندران بود. پدرش «داداش بیگ» به ایل «پالانی» منسوب بود. زمانی که او طفل شیرخواره ای بود، پدر را از دست داد و همراه مادر از سواد کوه به تهران آمد.
ورود رضاخان به قزاق خانه
او به تشویق دایی اش "ابوالقاسم" و نیز به سبب سختی معیشت، حدود سال ۱۲۷۱-۱۲۷۲ یعنی در ۱۵ سالگی به قزاق خانه پیوست. اشرف پهلوی مدعی است که پدرش در سن ۱۶ سالگی وارد بریگاد قزاق شد و در سلک نظامیان در آمد. مهدی بامداد، ورود رضاخان را به خدمت قزاق خانه در سن ۲۲ سالگی ذکر می کند و معتقد است، وی قبل از این در فوج سواد کوه، مشغول کار شده بود.
نشان دادن استعدادها
به تدریج در سال های بعد، همه او را سربازی شجاع می شمردند. فرماندهان عالی رتبه، یکی بعد از دیگری، وی را در لشکرکشی های خود برای سرکوب شورش های ایالات، همراه می بردند. رضاخان تا یک سال قبل از کودتای «سوم حوت ۱۲۹۹» ـ که او را نخست به مقام سردار سپهی و سپس رئیس الوزرایی و سرانجام سلطنت رساند ـ افسر قزاق ساده ای بیش نبود.
ویژگی های مهم رضاخان
...