[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از
فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
ورود غیرنظامیان با اسلحه به جنگ و درگیری، قدمتی به اندازه ی خود جنگ دارد؛ زیرا در دوران قدیم، تمامی مردان جنگی قبایل و طوایف، نیروی نظامی آن قبیله محسوب می شدند. با این همه کلمه ی «گوریلا» را در فرهنگ مغرب زمین، اسپانیایی ها خلق کردند که در مقابل ارتش رسمی و مجهز ناپلئون ایستادگی کرده بودند و از آن پس در تاریخ جنگ ها، جنگ های ناپلئونی (رسمی) «گوریلا» بکار رفت.
مهم ترین خصیصه ی گوریلای اسپانیایی این بود که این مردمان به اختیار و اراده می جنگیدند، نه به اجبار و در نهایت همین جنگ های ایذایی مدافعان و آزادیخواهان اسپانیایی بود که نخستین طلیعه های شکست را در سپاه ناپلئون پدیدار کرد. (چمران، ۳۴۵)
با شروع جنگ تحمیلی، از آنجایی که امکان درگیری مستقیم و جنگ های کلاسیک (ناپلئونی) با ارتش کاملاً مجهز عراق وجود نداشت، ضرورت روآوردن به جنگ های چریکی و نامنظم احساس شد. ارتش متجاوز صدام که ناجوانمردانه به داخل ایران وارد شده بود، در مقابل سربازان انقلاب اسلامی و دفاع پراکنده و ایذایی آنان زمین گیر شد.
در این میان «ستاد جنگ های نامنظم» و در کل جنگ های چریکی با متجاوزان به طرز عجیبی با نام شهید مصطفی چمران عجین شده است. دکتر چمران در تاریخ ۲۰/۲/۱۳۵۹ با حکم امام به سمت مشاور شورای عالی دفاع ملی منصوب شد (صحیفه ی نور، ج ۱۲، ۷۹) و با شروع جنگ تحمیلی بلافاصله رهسپار خوزستان شد. وی اولین حمله ی چریکی خود را علیه تانک های دشمن که تا نزدیکی
اهواز رسیده بودند، انجام داد و دشمن را کیلومترها به عقب راند. پس از آن ستاد جنگ های نامنظم را در اهواز تشکیل داد. (روزها و رویدادها، ج۱، ۵۲۷)
پرداختن به این نوع جنگ ها در منطقه ی حساس خاورمیانه، قبل از انقلاب اسلامی ایران و شروع جنگ تحمیلی نیز بی سابقه نبود. مقاومت مردم
لبنان و
فلسطین در مقابل اشغالگران صهیونیست نمونه هایی از این جنگ هاست که در واقع پیش درآمد تشکیل ستاد جنگ های نامنظم بوده است. یکی از شخصیت هایی که در واقع بانی و مکمل بسیاری از سازمان های مبارز و رهایی بخش علیه متجاسران رژیم صهیونیستی در منطقه بود، دکتر چمران است که بعدها ستاد جنگ های نامنظم را تشکیل داد. زندگی ایشان مملو از حوادث و مبارزه در برابر استبداد و استعمار بود.
با شروع جنگ تحمیلی، دفاع مشروع و مقدس مردم ایران در برابر ارتش مجهز و متجاوز عراق، به هر نحو و طریقی ضروری می نمود. دولت عراق با تمام امکانات یک ارتش کامل به ایران حمله ور شد ولی ایرانیان توان مقابله با ارتش عراق را در جنگ کلاسیک نداشتند؛ بنابراین بهترین راه مقابله، توسل به جنگ های چریکی بود؛ چرا که روحیه ی رزم آوری نیروهای ایران بسیار بالاتر بود.
با توجه به مسائل فوق، دکتر چمران به اهواز رفت و ستاد جنگ های نامنظم را پایه گذاری نمود که مقر آن در ساختمان استانداری اهواز قرار داشت. به لطف نبوغ و قدرت نظامی ایشان، ستاد جنگ های نامنظم به خوبی سازماندهی شد و با استفاده از جنگ های شورشگری (پارتیزانی) و چریکی نقش مهمی در مستأصل ساختن نیروهای متجاوز در داخل کشور داشت. (یزدی، ۵۹ ـ ۵۸)
