خشخاش

خشخاش . [ خ َ ] (ع اِ) مردم با سلاح و زره . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). || کوکنار و آن چند قسم است بستانی و منثور و مقرن و زبدی . (منتهی الارب ). کوکنار. (مهذب الاسماء).
خشخشاش از نظر پزشکی : دربرهان قاطع آمده است : خشخاش چند قسم باشد ابیض و اسود و زبدی و مقرن . خشخاش ابیض بوستانی است و آن سرد و تر باشد و بعضی گویند خشک است خوردن آن با عسل منی را زیاد کند و خشخاش اسود صحرائی است و آن را خشخاش مصری هم می گویند و آن سرد و خشک است ، در سیم اگر بکوبند و با شراب بخورند اسهال را نافع باشد و خشخاش زبدی نوعی از خشخاش است و آنرا برگ و تخم و ثمر سفید می باشد و آن مسهل بلغم است و خشخاش مقرن خشخاش بحری است و آن پیوسته در کنارهای دریا روید و غلاف آن مانند شاخ گاو باشد و با شیر بر نقرس طلا کنند نافع است و مطلق آن را به عربی رمان السعال گویند :
حب خشخاش کند در عسل شهد بکار.

سعدی .

کجا دانه داند بخشخاش در
که چون می دهد کشت خشخاش بر.

امیرخسرو.

قدم زنند بزرگان دین و دم نزنند
که از میان تهی بانگ می زند خشخاش .

سعدی .

خشخاش سفید و سیاه می باشد سفید سعال را مفید است و عصاره اش را افیون خوانند و آن مخدر است و خواب آرد. (نزهة القلوب ).
جهان در جنب این نه سقف مینا
چو خشخاشی برد بر روی دریا
نگر تا تو از این خشخاش چندی
سزد گر بر بروت خود بخندی .

شبستری .

توضیح : گیاهی است گل دار از تیره ٔ پاپاوارسه . از اقسام مختلفه ٔ خشخاش یک رقم در ایران زراعت میشود. (پاپاورسومنی - فروم ) ولی رنگ گل آنها مختلف و ارتفاع متوسط این گیاه یک ذرع است . تخم آن را در پائیز و گاهی نیز در بهارمی کارند در ایران زراعت آن با ترتیب صحیح علمی بعمل می آید. (یادداشت بخط مؤلف ).
توضیح : از شیره ٔ خشخاش تریاک می گیرند. رجوع به تریاک شود.
- شیره ٔ خشخاش ؛ تریاک . (از ناظم الاطباء).
|| ریزه . ذره . مقدار بسیار کوچک :
دو نیزه چو خشخاش گشت از نهیب
یکی را نجنبید پا از رکیب .

فردوسی .

سنگ روی خفته را خشخاش کرد
وین مثل بر جمله عالم فاش کرد.

مولوی .

خشخاش یا کوکنار یک گیاه علفی یک سالهٔ گل دار است که برای تولید تریاک از آن استفاده می شود. این گیاه از تیر تا مرداد گل می دهد. بخش های مختلف گیاه خشخاش به ویژه شیرهٔ خشک شدهٔ کاس برگ آن که به تریاک معروف است خاصیت آرام بخش، ضد درد و ضد اسهال دارد.
خشخاش چند رقم است:
۱ - سفید ۲ - سیاه ۳ - مشور ۴ - زبدی ۵ - شاخی.
خشخاش یا "کوکنار "گیاهی از تیره "خشخاشPAPAVERACEAE"است که نام علمی ان"PAPAVER SOMNIFERUM"میباشد.
کوکنار که "خشخاش سیاه"نیز نامیده میشود ، یکی از معروف ترین نمونه های این گیاه است و از آن شیره تریاک "افیون"گیرند
خشخاش که در طب سنتی ریشه، برگ، گل، کپسول و دانه اش بکار می رود دارای ماده سمی بنام "مرفین"است.
این گیاه با طبیعت سرد دارای خاصیت درمانی به شرح زیر میباشد:

دستگاه اعصاب
خشخاش، تسکین دهنده دستگاه عصبی وارام بخش است.
برگ خشخاش ، خواب آور وتسکین دهنده درد ها میباشد.
ضماد جوشانده پوست خشخاش ، بیخوابی، سردرد و درد های موضعی را درمان میکند.
روغن گل خشخاش، درد موضعی ، سردرد ودیگر درد های عصبی را تسکین داده و ورم های دردناک را التیام میبخشد.

دستگاه گوارش
جوشانده پوست خشخاش ، درمان کننده التهاب معده و اسهال های مزمن و خونی است.
عصاره پوست خشخاش، دل درد را تسکین میدهد.
شیاف پوست خشخاش ، درمان کننده اسهال های مزمن میباشد.

اختلالات صفراوی
جوشانده رشه خشخاش، اختلالات کبدی و راهای صفراوی را برطرف نموده و از پر شدن کیسه صفرا جلو گیری میکند

اختلالات کلیوی
دانه های خشخاش، اختلالات کلیوی را برطرف نموده و سوزش مثانه و مجاری ادرار رابرطرف میسازد.

اختلالات تنفسی
دانه های خشخاش ، برطرف کننده سینه درد و سرفه های خشک است.
روغن خشخاش نیز سینه درد را درمان می کند.

ناراحتی های پوستی
ضماد گل خشخاش مخلوط اب گشنیز ، اگزما ، جوشهای ریز خار دار و الرژی های پوستی را برطرف میسازد.
خلاصه انکه خشخاش گیاهی داروئی با اثر خواب اور ، و تسکین درد ها که بایستی در حد اعتدال مورد استفاده قرار گیرد .
خشخاش التیام دهنده درد ها و اختلالات عصبی ، گوارشی ، صفراوی، کلیوی، تنفسی و پوستی است.
با جوشانده ریشه این گیاه ، فشار خون ، ضماد گل ان سوزش و خارش چشم و اورام بر طرف میشود.
خشخاش در افراد سرد مزاج سبب بروز اختلالات ریوی ، گوارشی ، عصبی، جنسی و پوستی میشود.
یکی از فراورده های معروف خشخاش"تریاک"است که در صنعت دارو سازی مصرف میشود و در طب سنتی مورد استفاده پزشکان قرار می گیرد.
در طب سنتی تریاک در درمان اسهال ، زخم روده و معده، تنگی نفس، نقرس حاد ، سردرد، پیچش شکم، جرب، و خارش های پوستی ، بصورت شیرابه، ضماد، قطره ، پودر، استفاده میشود.
استمرار در مصرف معجون وداروهائیکه با تریاک تهیه میشوند ، موجب اعتیاد وزیاو روی در مصرف ان سبب مسمومیت ومرگ میگردد.
باید دانست که نو دیگر خشخاش ، "خشخاش سفیدPAPVER RH OEAS"است که به ان "خشخاش بستانی" یا"شقایق"میگویند.
خشخاش بحری یا"مامیثاGISUCIUM CORNICULATUM"نوع دیگر شقایق است که دارای خاصیت داروئی میباشد.
از ویکی پدیا
قس
پیشینه مصرف خشخاش در دنیای باستان
به طور کل بیشتر مواد مخدر موجود از تریاک به دست می آید که آن نیز محصول گیاه خشخاش است. پس می توان عمر کشت خشخاش را با عمر شناسایی تریاک و مواد مخدر توسط انسان برابر دانست " این گیاه دارای تاریخچه مبهمی است. گروهی از از محققین کشاورزی معتقدند که این گیاه به طور طبیعی تکامل یافته است. بعضی را عقیده بر این است که انسان با انتخاب و پرورش نوع خوب آن باعث تکامل این گیاه به صورت امروزی آن شده است عده ایی نیز بر این باور دارند که تغییر شرایط آب و هوا در ارتفاعاتی که این گیاه می روید باعث تکامل آن شده است. امروز این عقیده بیشتر مورد توجه می باشد".
گیاه خشخاش که هم اینک به فراوانی و گستردگی در کشور همسایه، افغانستان و یا چنانکه در خبرها می خوانیم و می شنویم که به صورت غیر قانونی در کرمانشاه و بم ( و شاید مناطق دور از نظارت در کشورمان ) کشت می شود، گیاهی است که عمر آن هم پایه با تمدن بشری است. و جز معدود تمدن های کهن نظیر ایران و چین در بقیه تمدن های باستانی با نشانه هایی از این گیاه روبرو می شویم. ولی کدام تمدن و در چه زمانی به این گیاه و خواص آن دست یافتند برای ما مشخص نیست "مهم آن است که بشر ما قبل تاریخ با این گیاه آشنایی داشته است. گیاه شناس قرن نوزدهم جورج واتز عقیده داشت که انسان تدریجاً به خواص این گیاه پی برده است. او حدس می زند که انسان های قدیم پیش از مصرف این گیاه . . . و قبل از پی بردن به خواص دارویی آن بی گمان از زیبایی گل آن لذت می برده اند"
ولی باید تاریخ تریاک را به عنوان دارو و مسکن از تاریخ تریاک و مواد مخدر جدا دانست. در دنیای باستان همانند امروزه از تریاک به عنوان دارو استفاده می کردند چنانکه امروزه بیست و چند داروی مسکن از مشتقات تریاک تولید و در داروخانه ها عرضه می شود. "احتمالاً تریاک نخستین دارویی بوده که انسان آن را کشف کرده است و چون یافتن آن در طبیعت به سادگی ممکن است بی گمان پیش از دست یافتن به الکل که تهیه آن احتیاج به آگاهی از عملکرد تخمیر دارد، به تریاک دست یافته بوده است"چنان که می نماید " در دنیای قدیم از مصرف نادرست و بی رویه تریاک خبری نیست و به کار بردن آن تا قرن 12 میلادی جز برای معالجه بعضی بیماری ها و تسکین درد معمول نمی باشد نمونه هایی بر این مدعا:
- در پزشکی مصر باستان " تریاک در 700 روش درمانی توصیه شده است. یک بخش از نوشته های اخیر به نسخه هایی برای آرام کردن کودکان بد خلق تخصیص داده شده است. ( شیوه ایی که هم اینک در بعضی از روستاهای ایران برای آرام کردن کودکان ونوزادان نا آرام از آن استفاده می شود )
- در تمدن باستانی آشور: در ا . . .

این واژه در سنسکریت خسخسه بوده و تازیان از هندوایرانیان و سومریان این گیاه را دریافت کردند .

خشم از ریشه خش میاد، نمونه های دیگر آن
خشم=خش ( خشن، زمخت، اخم ) م ( پسوند نامساز، نمونه های دیگرش زخم، اخم، شخم، تخم، مهم، لخم و. . . است )
خشن=خش ( خشم، خراش ) ن ( پسوند نامساز )
خشخش
خاشخاش=خشخاش
خراش
خشاب=خش ( خراش، خشم ) اب ( پسوند نامساز شدن، نمونه دیگرش گواب ( جواب ) ، نواب، جوراب، کباب، کتاب، دولاب، مهراب، مرداب، گوراب ( خراب ) ، سراب، تناب، نوشاب، شاداب، پرتاب، آسیاب، سیراب )
خشت=برا لبه های تیزش از ریشه خش بهریده اند
خشک
خَش

روشنگری: در زبان پارسی سداها مهم نیستند و میتوانند بگردنند
مانند: خَش، خِشخِش، خُشک و. . .